Xung quanh việc Mỹ triển khai tàu chiến đến Biển Đông
Trang mạng cbsnews.com (Ngày 14/8)
Hôm 13/8, Mỹ đã triển khai 2 tàu chiến đến Bãi cạn Scarborough trong vùng biển tranh chấp ở biển Hoa Nam (Biển Đông), nơi hai tàu Trung Quốc đã va chạm hồi đầu tuần khi đang truy đuổi một tàu tuần tra nhỏ hơn của Philippines. Vụ va chạm này đã làm dấy lên lo ngại về an ninh hàng hải và đặt ra câu hỏi về mức độ can dự của Mỹ vào những căng thẳng lâu nay giữa hai quốc gia này. Trung Quốc và Philippines đều tuyên bố chủ quyền đối với Bãi cạn Scarborough và các bãi đá ngầm khác ở Biển Đông.
Hải quân Mỹ đã triển khai hai tàu chiến là khu trục hạm mang tên lửa dẫn đường USS Higgins và tàu chiến ven bờ USS Cincinnati đến gần Bãi cạn Scarborough. Hai tàu này đã bị một tàu hải quân Trung Quốc bám đuổi khi đang di chuyển cách Bãi cạn Scarborough khoảng 30 hải lý. Thiếu tướng Jay Tarriela, Chỉ huy Lực lượng Tuần duyên Philippines, trích dẫn thông tin và dữ liệu từ các quan chức Mỹ và một chuyến bay do thám của Philippines cho biết không có sự cố đáng tiếc nào được báo cáo.
Nhiều năm qua, Hải quân Mỹ đã thực hiện các chuyến tuần tra tự do hàng hải trên biển và trên không ở Biển Đông nhằm thách thức việc Trung Quốc áp đặt những hạn chế và yêu cầu các tàu nước ngoài phải thông báo cho nhà chức trách nước này khi đi qua vùng biển tranh chấp mà nước này tuyên bố chủ quyền.
Điều này đã khiến Trung Quốc tức giận và lực lượng của họ gần đây đã có những cuộc chạm trán với tàu chiến và máy bay Mỹ trong các cuộc tuần tra như vậy trên vùng biển và không phận quốc tế.
Việc triển khai tàu chiến đến Bãi cạn Scarborough diễn ra sau khi Đại sứ Mỹ tại Manila, MaryKay Carlson, hôm 12/8 lên án “hành động liều lĩnh mới nhất của Trung Quốc nhắm vào một tàu Philippines” ở Scarborough.
Đảo san hô giàu tài nguyên cá nằm ngoài khơi Tây Bắc Philippines này đã chứng kiến các vụ đụng độ ngày càng gia tăng giữa lực lượng tuần duyên, tàu cá và các tàu khác của Trung Quốc và Philippines trong những năm gần đây. Hôm 14/8, Đại sứ Philippines tại Washington Jose Manuel Romualdez nói với hãng thông tấn AP rằng Mỹ cũng đang xem xét khả năng triển khai thêm bệ phóng tên lửa tới Philippines để tăng cường khả năng răn đe trước những căng thẳng tại vùng biển tranh chấp ở Biển Đông, cũng như các điểm nóng an ninh khác ở châu Á. Đại sứ Romualdez nhấn mạnh: “Đây là một phần trong quan hệ đối tác quốc phòng vững mạnh giữa Mỹ và Philippines”. Tuy nhiên, hai bên vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng về vấn đề này.
Philippines là đồng minh hiệp ước lâu đời nhất của Mỹ ở châu Á. Washington đã nhiều lần cảnh báo rằng họ có nghĩa vụ bảo vệ Philippines nếu lực lượng Philippines bị tấn công vũ trang, kể cả ở Biển Đông.
Hôm 11/8, một tàu khu trục của Hải quân Trung Quốc và một tàu hải cảnh Trung Quốc đã vô tình va chạm khi cố gắng chặn và đẩy lùi tàu tuần duyên BRP Suluan của Philippines đang ở cách bãi cạn Scarborough khoảng 10,5 hải lý. Một đoạn video do người phát ngôn lực lượng tuần duyên Philippines Jay Tarriela chia sẻ trên mạng xã hội cho thấy một tàu hải cảnh Trung Quốc bám đuổi và phun vòi rồng vào tàu tuần tra Philippines trước khi một tàu chiến của Hải quân Trung Quốc cắt ngang mũi tàu. Video cũng cho thấy một số thủy thủ Trung Quốc đang đứng ở mũi tàu hải cảnh ngay trước khi bị tàu chiến của hải quân đâm va. Ông Tarriela cho biết tàu hải cảnh Trung Quốc đã bị hư hại. Nhắc lại lời phát biểu của một số nhà lãnh đạo, người phát ngôn lực lượng tuần duyên Philippines kêu gọi Trung Quốc tuân thủ các quy tắc quốc tế thúc đẩy quan hệ hàng hải hòa bình.
Trung Quốc đổ lỗi cho tàu Philippines về vụ va chạm. Tân Hoa xã dẫn lời người phát ngôn lực lượng Hải cảnh Trung Quốc Gan Yu cho biết các tàu Philippines đã đi vào vùng biển tranh chấp và phớt lờ những cảnh báo liên tục của Trung Quốc. Ngay sau vụ va chạm, đoạn video cho thấy phần mũi tàu hải cảnh Trung Quốc bị vỡ nát. Tàu hải quân Trung Quốc bị móp và có những vết nứt dài trên thân tàu.
Hôm 13/8, Nhật Bản, Australia và New Zealand đã bày tỏ mối quan ngại về các động thái nguy hiểm dẫn đến vụ va chạm ở Biển Đông, tuyến đường thương mại quan trọng của thế giới. Đại sứ Nhật Bản tại Manila Endo Kazuya tuyên bố trong một bài đăng trên X: “Nhật Bản tôn trọng luật pháp và phản đối bất kỳ hành động nào có thể làm gia tăng căng thẳng. Chúng tôi quan ngại về những hành động lặp lại ở Biển Đông”. Đại sứ quán Australia tại Manila ra tuyên bố bày tỏ quan ngại “về hành vi nguy hiểm và thiếu chuyên nghiệp của các tàu Trung Quốc gần Bãi cạn Scarborough đối với tàu của lực lượng tuần duyên Philippines”, đồng thời cho rằng vụ việc “nhấn mạnh sự cần thiết phải giảm leo thang, kiềm chế và tôn trọng luật pháp quốc tế”.
Phát biểu tại một cuộc họp báo ở Manila, Chuẩn đô đốc Tarriela nói: “Đây là bài học cho Trung Quốc. Trong nhiều năm qua, chúng tôi đã nhắc nhở họ chấm dứt các hành động nguy hiểm, chấm dứt các cuộc phong tỏa hoặc hành vi cản trở có thể gây nguy hiểm, đồng thời tuân thủ các quy tắc chống va chạm, vì nguy cơ tính toán sai lầm cao có thể dẫn đến những vụ va chạm như vậy”.
Vài giờ trước cuộc họp báo trên, một máy bay chiến đấu của Trung Quốc đã bay phía trên một máy bay tuần duyên của Philippines khoảng 150 mét nhằm ngăn cản máy bay của Philippines thực hiện chuyến bay giám sát trên Bãi cạn Scarborough. Ông Tarriela cho biết máy bay Trung Quốc đã thực hiện các động tác nguy hiểm trong khoảng 20 phút./.