Ấn Độ tìm hướng đi trong thương chiến toàn cầu – Bài 1:
Cân bằng những áp lực từ Mỹ TTXVN (New Delhi 17/8): Trang thediplomat.com có bài phân
tích việc New Delhi đang cân bằng giữa việc xoa dịu căng thẳng thương mại với Mỹ và thận trọng tăng cường hợp tác với Trung Quốc, đồng thời đa dạng hóa quan hệ thương mại để giảm phụ thuộc. Đây là một canh bạc địa chính trị và kinh tế đầy rủi ro nhưng cũng mở ra cơ hội tăng cường ảnh hưởng toàn cầu.
Tuy nhiên, Ấn Độ vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức lớn trong bối cảnh chính sách kinh tế quốc tế bất ổn. Cụ thể:
Cuộc tấn công thuế quan từ Tổng thống Donald Trump đã đẩy Ấn Độ vào một vị thế đầy bất ổn. Để ứng phó, New Delhi hiện đang triển khai đồng thời ba chiến lược nhằm thoát khỏi tình thế khó khăn này.
Những đợt giận dữ gần đây của Tổng thống Mỹ về vấn đề thuế quan đã khiến New Delhi không khỏi bất ngờ. Mặc dù các nhà hoạch định chính sách Ấn Độ đã lường trước khả năng xảy ra căng thẳng thương mại trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump, họ vẫn hy vọng rằng mối quan hệ cá nhân tốt đẹp giữa Thủ tướng Narendra Modi và Tổng thống Mỹ, cùng với tầm quan trọng địa chính trị của mối quan hệ đối tác Ấn - Mỹ, sẽ đủ để giúp New Delhi tránh được những đòn đánh bảo hộ khắc nghiệt nhất từ Washington.
Cho đến gần đây, quan hệ thương mại giữa hai nước vẫn cho thấy nhiều tín hiệu tích cực. Trong cuộc gặp hồi tháng Hai, hai vị nguyên thủ đã nhất trí đặt mục tiêu nâng kim ngạch thương mại song phương lên mức 500 tỷ USD vào năm 2030. Vào đầu mùa Hè này, hai bên dường như cũng đã tiến rất gần tới việc hoàn tất một thỏa thuận thương mại.
Trong một diễn biến đảo chiều đầy bất ngờ, ngày 7/8, Ấn Độ đã chính thức phải chịu mức thuế 25% đối với phần lớn các mặt hàng xuất sang Mỹ – thị trường xuất khẩu lớn nhất của nước này. Không dừng lại ở đó, mức thuế này dự kiến sẽ tiếp tục tăng thêm 25% vào ngày 27/8 như một hình phạt cho việc Ấn Độ tiếp tục mua dầu khí từ Nga. Ngoài ra, New Delhi còn đang phải đối mặt với những mối đe dọa từ các loại thuế quan gián tiếp, bao gồm thuế suất cao đánh vào dược phẩm và chất bán dẫn – những mặt hàng xuất khẩu chủ lực.
Cuộc tấn công thuế quan từ Tổng thống Trump đã đẩy Ấn Độ vào một tình thế hết sức bấp bênh. Để đối phó, New Delhi hiện đang triển khai đồng thời ba chiến lược nhằm tìm lối thoát.
Ấn Độ đang cố gắng đạt được một thỏa thuận với Washington mà không vượt qua bất kỳ "ranh giới đỏ" nào có thể làm tổn hại tới sự ủng hộ chính trị trong nước dành cho Thủ tướng Modi. Bên cạnh đó, New Delhi cũng đang khéo léo điều chỉnh quan hệ địa kinh tế với Trung Quốc – một mặt tìm cách hạ nhiệt căng thẳng với Bắc Kinh, mặt khác vẫn duy trì cảnh giác trước những lo ngại về an ninh quân sự và cạnh tranh kinh tế. Trong khi giữ được sự cân bằng mong manh giữa hai cường quốc, Ấn Độ cũng đang nỗ lực thúc đẩy tham vọng vươn lên vị thế cường quốc toàn cầu bằng cách đa dạng hóa nền kinh tế và mở rộng hợp tác với các đối tác thay thế.
* Linh hoạt để vượt qua áp lực thuế quan của Mỹ Trước làn sóng đe dọa thuế quan dồn dập từ Mỹ, New Delhi đã lựa chọn con đường đàm phán thay vì đối đầu trực diện. Mục tiêu: đạt được một thỏa thuận với Washington mà không làm tổn hại đến các lợi ích cốt lõi của quốc gia.
Khác với một số đối tác thương mại lớn khác của Mỹ, Ấn Độ đã kiên quyết không vội vàng ký vào một thỏa thuận bất lợi. Nước này đã vạch ra những “lằn ranh đỏ” – đặc biệt là việc bảo vệ ngành nông nghiệp và sữa trong nước khỏi áp lực cạnh tranh trực tiếp từ hàng hóa xuất khẩu của Mỹ.
Tuy nhiên, để thể hiện thiện chí và giữ cửa đàm phán rộng mở, New Delhi đã chủ động đưa ra một loạt nhượng bộ có tính toán: giảm thuế đối với khoảng 55% hàng xuất khẩu của Mỹ, đồng thời tăng cường nhập khẩu các sản phẩm quốc phòng và năng lượng từ Mỹ.
Cho đến thời điểm hiện tại, Ấn Độ vẫn chưa thực hiện bất kỳ biện pháp trả đũa nào. Lựa chọn này rõ ràng nhằm tránh đẩy căng thẳng lên cao và duy trì cơ hội đạt được một thỏa thuận có thể giúp giảm hoặc hoãn các mức thuế trừng phạt đang hiện hữu – trong đó có mức thuế bổ sung 25% dự kiến áp dụng vào cuối tháng, liên quan tới việc Ấn Độ tiếp tục mua dầu từ Nga.
Theo các nguồn tin chính phủ, giới chức Ấn Độ hiện đang cân nhắc những nhượng bộ chiến thuật có thể đưa ra trong vòng đàm phán sắp tới với Mỹ.
Cụ thể, Ấn Độ có thể giảm thuế đối với một số mặt hàng nông sản chọn lọc như pho mát và hạnh nhân, những mặt hàng được xem là có tác động tối thiểu tới ngành sản xuất nội địa.
Trong khi một số nhà máy lọc dầu Ấn Độ đã bắt đầu giảm mua dầu thô từ Nga, New Delhi vẫn kiên định với lập trường tiếp tục nhập khẩu – miễn là các giao dịch tuân thủ mức giá trần do Nhóm bảy quốc gia công nghiệp hàng đầu thế giới (G7) quy định. Động thái này không chỉ thể hiện quyết tâm của Ấn Độ trong việc bảo vệ quyền tự chủ chiến lược về năng lượng, mà còn là một phần trong chiến lược phòng vệ rộng hơn trước sức ép từ Mỹ. Song song với đó, New Delhi tiếp tục củng cố mối quan hệ lâu đời về kinh tế và quốc phòng với Nga – một quan hệ đối tác mà Ấn Độ luôn coi trọng.
Lập trường cứng rắn của Ấn Độ phản ánh rõ ràng những áp lực chính trị trong nước. Thủ tướng Modi đã nhiều lần khẳng định Ấn Độ là một cường quốc đang trỗi dậy, có vai trò then chốt trong việc định hình trật tự địa chính trị và kinh tế toàn cầu.
Trong bối cảnh đó, việc tỏ ra "mềm mỏng" trước các yêu sách từ Tổng thống Trump không chỉ gây tổn hại đến hình ảnh của ông Modi, mà còn làm suy yếu vị thế của Đảng cầm quyền Bharatiya Janata (BJP) – đặc biệt trong mắt tầng lớp nông dân. Đây là một lực lượng cử tri quan trọng, vốn đã trở nên nhạy cảm sau làn sóng biểu tình quy mô lớn trong vài năm qua. Bất kỳ sự nhượng bộ nào với Washington có thể bị xem là phản bội lợi ích nông dân – một rủi ro chính trị mà ông Modi không thể chấp nhận.
Ngoài ra, một loạt yếu tố khác cũng khiến Ấn Độ thận trọng và không vội vàng ký kết bất kỳ thỏa thuận nào. Tính hợp pháp của các mức thuế mà Tổng thống Trump áp đặt đang bị đặt dấu hỏi trong các diễn đàn quốc tế và chính trong nội bộ Mỹ. Thêm vào đó, không có gì đảm bảo rằng, ngay cả khi một thỏa thuận được thông qua, ông Trump sẽ không đơn phương rút chúng lại trong tương lai – một rủi ro không nhỏ khi xét đến tiền lệ trong nhiệm kỳ đầu của ông.
Tuy nhiên, cách tiếp cận này không phải là không có rủi ro.
Tổng thống Trump dường như đã hết kiên nhẫn và đã áp thuế đối với Ấn Độ sau khi nước này từ chối một thỏa thuận trước đó. Trong lúc các cuộc đàm phán vẫn đình trệ, nhiều nền kinh tế Đông Nam Á như Việt Nam, Indonesia và Philippines đã đạt được các mức thuế quan thấp hơn, giúp họ trở nên cạnh tranh hơn trên thị trường Mỹ so với Ấn Độ.
Xuất khẩu của Ấn Độ sang Mỹ chiếm khoảng 2% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trong năm ngoái. Theo dự báo của ngân hàng Goldman Sachs, mức thuế 25% hiện tại sẽ khiến tăng trưởng kinh tế của Ấn Độ giảm 0,3 điểm phần trăm. Con số này có thể tăng gấp đôi nếu các mức thuế quan thứ cấp bổ sung có hiệu lực.
Căng thẳng thương mại kéo dài cũng có nguy cơ làm trầm trọng thêm sự suy yếu đáng kể trong quan hệ Ấn Độ–Mỹ. Điều này không chỉ xảy ra vì những tranh chấp về kinh tế mà còn do mối quan hệ ngày càng thân thiết giữa ông Trump và Tổng tư lệnh quân đội Pakistan, cùng các cuộc đàm phán đang diễn ra liên quan đến việc Mỹ mua dầu mỏ từ quốc gia Nam Á này.
Tình trạng căng thẳng leo thang rõ ràng không phục vụ lợi ích địa chiến lược của cả New Delhi lẫn Washington – nhất là trong bối cảnh hai bên vẫn tuyên bố quyết tâm đối trọng với ảnh hưởng chính trị và kinh tế đang gia tăng của Trung Quốc. Những bất đồng này có thể ảnh hưởng tới Hội nghị Thượng đỉnh các nhà lãnh đạo Bộ Tứ (Quad) dự kiến tổ chức tại Ấn Độ trong năm nay, thậm chí có thể tác động tiêu cực tới tương lai dài hạn của mối quan hệ đối tác chiến lược trong khuôn khổ Bộ Tứ.
Trong khi Thủ tướng Modi cần thể hiện lập trường cứng rắn trước giới chính trị trong nước, các cố vấn của ông cũng cần khôn khéo duy trì cánh cửa đối thoại, sẵn sàng cân nhắc các hình thức nhượng bộ phù hợp khi phái đoàn đàm phán thương mại của Mỹ đến thăm Ấn Độ vào cuối tháng này./.
Quang Trung (TTXVN tại New Delhi)
(Tiếp theo: Ấn Độ tìm hướng đi trong thương chiến toàn cầu – Bài cuối: Đa dạng hóa quan hệ đối tác)