VỀ NĂNG LỰC PHÁT TRIỂN UAV CỦA TRIỀU TIÊN
(Phần cuối)
Chuyển giao công nghệ chết người Để chi trả cho việc triển khai binh lính và chuyển giao vũ khí, Moskva đã trao cho Bình Nhưỡng vô số lợi ích, bao gồm cả viện trợ kinh tế, quân sự, ngoại giao và công nghệ. Sự hợp tác này đã thúc đẩy một “thị trường chung cho các chế độ độc tài”, dẫn đến việc các đối thủ của Mỹ cùng nhau phát triển và phổ biến các công nghệ sát thương. Sự hỗ trợ từ Nga đóng vai trò then chốt trong việc giúp Triều Tiên theo đuổi mục tiêu phát triển UAV.
Triều Tiên có lịch sử bắt chước thiết kế UAV của nước khác. Khi Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu đến thăm nước này hồi tháng 7/2023, Triều Tiên đã giới thiệu 2 mô hình UAV mới mà dường như bắt chước các hệ thống của Mỹ. Một mô hình rất giống với UAV tấn công Reaper của Mỹ trong khi mô hình còn lại giống với UAV giám sát Global Hawk. Tuy nhiên, phân tích của Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế cho thấy những hệ thống này chỉ bắt chước khung máy bay và có lẽ không sở hữu thiết bị tiên tiến tương tự như những thiết bị được tìm thấy ở Mỹ. Trong đoạn phim do truyền thông nhà nước Triều Tiên công bố, cuộc thử nghiệm UAV đa năng đã bắn một tên lửa trông giống với tên lửa Hellfire của Mỹ và có thể đã được tạo ra với một số hiểu biết về phần cứng của Mỹ. Mặc dù vậy, khả năng chính xác của nền tảng này vẫn chưa được biết rõ và việc thử nghiệm, ngay cả khi được quảng bá trên báo chí tuyên truyền, không đồng nghĩa với việc triển khai hoạt động.
Khi Kim Jong Un đến thăm Nga vào tháng 9/2023, ông đã được tặng nhiều món quà, trong đó có 5 UAV tấn công cảm tử và 1 UAV trinh sát do Oleg Kozhemyako, Thống đốc vùng Primorsky, tặng. Mặc dù số lượng UAV này không đáng kể, nhưng giá trị của chúng nằm ở công nghệ. Hệ thống công nghiệp quân sự của Triều Tiên giỏi về kỹ thuật đảo ngược. Năm 2024, Kim Jong Un đã ra lệnh sản xuất hàng loạt UAV tấn công cảm tử và cũng kêu gọi sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong UAV. Ông cho biết UAV đang đạt được những thành công rõ ràng trong các cuộc xung đột lớn nhỏ, và sự phổ biến của UAV đòi hỏi phải khẩn trương cập nhật nhiều khía cạnh của lý thuyết quân sự.
Kim Jong Un nhấn mạnh rằng việc sản xuất UAV và tích hợp AI nên là ưu tiên hàng đầu khi ông giám sát các cuộc thử nghiệm UAV cảm tử được trang bị AI vào tháng 3. Mặc dù tình trạng hoạt động và chức năng của các hệ thống AI vẫn chưa rõ ràng, nhưng tiến bộ nhanh chóng của Bình Nhưỡng làm dấy lên câu hỏi về khả năng hỗ trợ công nghệ từ Nga. Có nhiều báo cáo cho biết Nga đang sử dụng một biến thể của UAV Shahed-136 được trang bị ăng-ten chống nhiễu và bộ xử lý AI có khả năng dẫn đường chính xác đến mục tiêu ngay cả khi không có Hệ thống định vị toàn cầu (GPS). Máy bay này sử dụng máy tính mini AI tốc độ cao Nvidia Jetson Orin để xử lý dữ liệu hình ảnh giữa chuyến bay, so sánh với các mô hình được tải sẵn và tự động tinh chỉnh mục tiêu.
Cuối năm 2024, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tiết lộ Triều Tiên có kế hoạch cử công nhân đến các nhà máy quân sự của Nga, có khả năng bao gồm cả những nhà máy sản xuất UAV cảm tử. Mùa Hè này, hãng NHK (Nhật Bản) đưa tin Triều Tiên đang chuẩn bị cử 25.000 công nhân đến một nhà máy sản xuất UAV ở Nga để đẩy nhanh sản xuất nhằm đổi lấy việc những công nhân được đào tạo cách vận hành UAV. Đây có thể là một phương thức chuyển giao công nghệ và tư vấn kỹ thuật.
Tháng 2 vừa qua, NHK đưa tin rằng Moskva đã đồng ý cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho Bình Nhưỡng để sản xuất hàng loạt nhiều loại UAV. Cùng thời điểm đó, Triều Tiên đã cử đoàn quan chức hàng không đến “Công viên công nghệ dành cho UAV” của Đại học kỹ thuật hàng không dân dụng quốc gia Moskva, nơi có trung tâm đào tạo người điều khiển UAV. Tại đây, họ đã được nghe tóm tắt về đào tạo phi công UAV. Các quan chức Triều Tiên cũng đã tham dự một triển lãm hàng không trưng bày về công nghệ UAV, nơi họ có thể đã thiết lập được mối quan hệ với các nhà cung cấp trong ngành.
Thông tin chi tiết hơn về thỏa thuận sản xuất đã xuất hiện vào mùa Hè này. Theo một cuộc phỏng vấn vào tháng 6 với Trung tướng Kyrylo Budanov, chỉ huy Cục tình báo quốc phòng Ukraine, Nga đang giúp Triều Tiên sản xuất Garpiya và Geran - UAV cảm tử tầm xa của Nga mô phỏng UAV Shahed-126 của Iran. Những UAV này là loại đạn dược tầm xa quan trọng đối với Moskva, vốn sản xuất hàng nghìn chiếc mỗi tháng và thường xuyên sử dụng chúng với hiệu quả chết người trong cuộc chiến chống Ukraine. Đây cũng là diễn biến đáng chú ý vì đây là trường hợp đầu tiên được biết đến về việc vũ khí có nguồn gốc từ Iran được tuồn vào Triều Tiên. Theo Bruce Becthol, trong suốt nhiều thập kỷ buôn bán vũ khí bất hợp pháp giữa hai nước, Iran là bên mua và Triều Tiên là bên bán.
Nga cũng cung cấp cho Triều Tiên hệ thống phòng không di động Pantsir. Pantsir là hệ thống phòng không hiện đại hơn so với các hệ thống lỗi thời hiện có của Nga. Ngoài UAV, Pantsir còn có thể được sử dụng để chống lại máy bay, tên lửa hành trình và đạn dược chính xác. Mặc dù báo cáo cho biết ít nhất một thiết bị Pantsir đã được cung cấp, nhưng điều này có thể mở ra cơ hội cho các lô hàng tiếp theo hoặc các đợt chuyển giao công nghệ của Nga để cho phép sản xuất trong nước các thiết bị tương tự.
Bình Nhưỡng thúc đẩy chiến lược ép buộc Sự tập trung của Triều Tiên vào UAV phản ánh sự tự tin của giới lãnh đạo rằng việc sản xuất hàng loạt nhiều loại UAV và trang bị cho chúng công nghệ mới nhất sẽ tăng cường đáng kể sức mạnh của nước này nhằm phục vụ các mục tiêu chiến lược và chính trị.
Giống như Nga, Triều Tiên hiện có lực lượng không quân lạc hậu và lực lượng hải quân yếu kém, đồng thời gặp khó khăn trong việc tiến hành các hoạt động vũ trang kết hợp. Hai nước đều có lực lượng mặt đất hùng hậu, dựa vào các cuộc tấn công pháo binh và bộ binh để tiêu diệt kẻ thù và chiếm giữ lãnh thổ. UAV cung cấp một giải pháp phi tập trung, tiết kiệm chi phí cho một số vấn đề, cung cấp một loại đạn dược tầm xa, một công cụ trinh sát mạnh mẽ, doanh thu xuất khẩu, và bù đắp cho sự thiếu phối hợp và một lực lượng không quân yếu kém. Do đó, UAV có thể giúp hỗ trợ chiến lược ép buộc của chế độ Kim Jong Un nhằm đe dọa các nước láng giềng, có được sự nhượng bộ và củng cố uy tín quân sự của chế độ. Khi chương trình vũ khí hạt nhân của Kim Jong Un phát triển và Nga tăng cường hỗ trợ, nhà lãnh đạo Triều Tiên có thể cảm thấy được khuyến khích thực hiện các lời đe dọa, hành động gây hấn “vùng xám” và các cuộc tấn công thông thường.
Giới lãnh đạo Triều Tiên thường xuyên chỉ rõ rằng UAV là yếu tố gia tăng sức mạnh quan trọng mang tính hiện đại hóa, nhấn mạnh việc phát triển các năng lực UAV và chống UAV đa dạng cũng như huấn luyện tác chiến kết hợp. Quan sát một buổi huấn luyện như vậy của một đơn vị tác chiến điện tử thuộc Quân đội nhân dân Triều Tiên, Kim Jong Un cho biết: “Cạnh tranh quân sự toàn cầu ngày càng tập trung vào công nghệ UAV tiên tiến. Đảng Lao động Triều Tiên đã ưu tiên tích hợp các hệ thống không người lái vào các kế hoạch tác chiến và học thuyết quân sự của chúng ta, liên tục tinh chỉnh các năng lực này”.
Nói về các đặc điểm bất đối xứng của chiến tranh UAV, Kim Jong Un cho biết việc sử dụng UAV đang được mở rộng trong các cuộc xung đột do chi phí sản xuất thấp và quy trình sản xuất đơn giản. Thừa nhận tiềm năng đóng góp của chúng vào nhiều tình huống bất ngờ khác nhau, một bài bình luận trên tờ báo do Đảng Cộng sản Triều Tiên điều hành Rodong Sinmun cho biết: “UAV đã đạt được kết quả rõ ràng trong các cuộc xung đột quy mô lớn và nhỏ…chứng tỏ vai trò thiết yếu của chúng trong các nhu cầu quân sự hiện đại”.
Câu hỏi được đặt ra là: UAV của Triều Tiên có thể ảnh hưởng đến cán cân quyền lực trên bán đảo Triều Tiên theo những cách nào? Thứ nhất, nếu Triều Tiên có thể sản xuất các phiên bản nội địa hiệu quả của UAV cảm tử do Iran-Nga sản xuất, thì Không quân Triều Tiên có thể tấn công mục tiêu ở bất kỳ đâu tại Hàn Quốc với số lượng lớn. Được biết Nga đã phóng cùng lúc hàng trăm UAV kiểu này. Hàng loạt UAV, đặc biệt nếu chúng được trang bị AI để tấn công mục tiêu động, có thể áp đảo hệ thống phòng không Hàn Quốc, mở đường cho cuộc tấn công bằng các loại vũ khí khác.
Thứ hai, UAV hoàn toàn phù hợp với ưu tiên chiến lược của Triều Tiên vì chúng là một năng lực phi đối xứng mạnh mẽ. Cũng giống như tên lửa đạn đạo và chiến tranh mạng, chi phí triển khai UAV thấp hơn so với chi phí phòng thủ. Do đó, một cuộc chiến tiêu hao sẽ có lợi cho bên tấn công.
Thứ ba, UAV có thể giúp tăng cường năng lực tình báo, giám sát và trinh sát của quân đội Triều Tiên. Hiện tại, Triều Tiên chỉ có một vệ tinh hình ảnh độ phân giải trung bình trên quỹ đạo. Tuy nhiên, theo phân tích của Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế, UAV trinh sát chiến lược này có thể làm tăng đáng kể phạm vi và tính kịp thời trong việc nhận thức tình hình của quốc gia trên bán đảo Triều Tiên và xung quanh khu vực này.
Thứ tư, một điểm yếu đáng chú ý khác của quân đội Triều Tiên là không quân, vốn đang bị kìm hãm bởi tình trạng máy bay cũ kỹ, tầm hoạt động hạn chế và thiếu vũ khí dẫn đường chính xác. Để khắc phục những hạn chế này, quân đội Triều Tiên đang chuyển sang học thuyết lai ghép, kết hợp máy bay có người lái với UAV mới. Tháng 5 vừa qua, không quân Triều Tiên đã tiến hành một loạt cuộc tập trận chiến đấu kết hợp máy bay có người lái với UAV trinh sát và cảm tử, thực hiện các cuộc tấn công bằng hỏa lực thật trên nhiều địa hình ở nhiều tầm bắn khác nhau. Hai đơn vị UAV chuyên dụng đã được thành lập nhằm mục đích phát triển các chiến thuật tích hợp UAV.
Thứ năm, việc triển khai lực lượng đến Kursk đã mang lại cho quân đội Triều Tiên kinh nghiệm chiến đấu quý báu trên chiến trường có lẽ là tiên tiến nhất thế giới về mặt công nghệ, đẩy nhanh nỗ lực hiện đại hóa quân đội. Về UAV, các chỉ huy quân sự Triều Tiên đã nhận ra rằng việc duy trì lợi thế trong lĩnh vực UAV đòi hỏi phải liên tục thích ứng công nghệ, triển khai nhanh chóng các năng lực mới và tích hợp các đơn vị tác chiến điện tử. Để bổ sung cho những nỗ lực phát triển năng lực UAV, Chính quyền Kim Jong Un cũng đã đầu tư nguồn lực vào huấn luyện.
Mùa Hè năm 2024, 5 đơn vị tác chiến điện tử được chỉ định đặc biệt của Quân đội nhân dân Triều Tiên đã tham gia một loạt cuộc tập trận chỉ huy kéo dài một tháng trên khắp đất nước, bao gồm các khả năng liên quan đến UAV như gây nhiễu mạng lưới liên lạc của đối phương và trinh sát thời gian thực bằng UAV tiên tiến. Vào mùa Đông, các đơn vị tác chiến điện tử đã tiến hành các cuộc diễn tập sử dụng sổ tay chiến đấu phân tích chiến thuật UAV từ cuộc chiến Nga-Ukraine, bao gồm cả trường hợp các đơn vị Nga sử dụng kỹ thuật gây nhiễu để vô hiệu hóa và bắt giữ UAV của Ukraine. Các cuộc diễn tập đã sử dụng các ví dụ thực tế về hoạt động UAV và phản UAV từ cuộc chiến Nga-Ukraine, áp dụng chúng vào các điều kiện mà các đơn vị tác chiến điện tử Triều Tiên có thể gặp phải trên bán đảo.
Thứ sáu, việc giới thiệu khả năng quan sát tiền tuyến bằng UAV đã cách mạng hóa chiến thuật bộ binh, và Triều Tiên có lợi thế dẫn đầu. Nói một cách đơn giản, UAV giúp thu hẹp thời gian, quá trình phối hợp và khoảng cách địa lý cần thiết để tạo ra sức mạnh, điều này đòi hỏi phải xem xét lại toàn bộ học thuyết bộ binh. Những khó khăn ban đầu của quân đội Triều Tiên trong việc thích nghi với chiến trường lấy UAV làm trọng tâm, sự phát triển từng bước của các chiến thuật chống UAV và kinh nghiệm trực tiếp về cuộc cạnh tranh công nghệ “mèo vờn chuột” đều là những bài học đắt giá, sẽ định hình cách tiếp cận chiến tranh của họ trong tương lai.
Cuối cùng, UAV sẽ mang lại nguồn thu béo bở cho Chính quyền Kim Jong Un. Theo Daily NK, Triều Tiên đã bắt đầu kiểm tra các lô hàng xuất khẩu UAV vào tháng 3 năm nay. Chính quyền Kim Jong Un hy vọng sẽ kiếm được ngoại tệ bằng cách xuất khẩu UAV cho các khách hàng vũ khí ở Trung Đông, châu Phi và Nga. Để tạo điều kiện cho việc trốn tránh lệnh trừng phạt, các nhà sản xuất Triều Tiên đã cố tình bỏ qua nhãn mác về nước xuất xứ.
Điều đáng lưu ý là Triều Tiên vẫn đang phát triển công nghệ và chiến thuật UAV. Quân đội Triều Tiên khó có thể triển khai UAV thế hệ tiếp theo và khả năng chống UAV ra chiến trường ngay lập tức. Tuy nhiên, kinh nghiệm của họ ở Kursk và việc chuyển giao công nghệ từ Nga đã mang lại cho nhiệm vụ này một cú hích mạnh mẽ.
Kết luận Vụ xâm nhập bằng UAV của Triều Tiên năm 2022 là hồi chuông cảnh tỉnh cho Hàn Quốc và liên minh Mỹ-Hàn. Cùng với các kế hoạch tăng cường chi tiêu quốc phòng và công nghệ UAV, Hàn Quốc cũng đã hợp tác với Mỹ để đối phó với những tiến bộ về UAV của Triều Tiên. Tháng 3, UAV đã được sử dụng nổi bật trong nhiều cuộc mô phỏng chiến tranh trong đợt tập trận thường niên Lá chắn tự do Mỹ-Hàn. Việc tích hợp công nghệ UAV vào các cuộc tập trận nhấn mạnh cam kết của các đồng minh trong việc phối hợp giải quyết mối đe dọa từ năng lực UAV tiến bộ nhanh chóng của Triều Tiên.
Ngoài ra, Hàn Quốc đã thành lập một bộ chỉ huy UAV, có kế hoạch tăng gấp đôi quy mô phi đội UAV vào năm tới và đang phát triển các khái niệm sáng tạo như UAV chiến đấu trên tàu sân bay. Mỹ cũng đang hướng tới một sắc lệnh hành pháp của Nhà Trắng và một kế hoạch mới của Bộ Quốc phòng nhằm củng cố nền tảng sản xuất UAV, tạo bước nhảy vọt về công nghệ để trang bị cho các đơn vị chiến đấu những UAV tiên tiến nhưng giá thành thấp và huấn luyện như họ mong đợi để chiến đấu.
Yếu tố then chốt vẫn là việc phát triển hệ thống chống UAV tốn kém, trong khi bản thân UAV lại tương đối rẻ. Thay vì chi hàng triệu USD cho tên lửa nhằm vào UAV vốn có giá hàng nghìn USD, Chuẩn đô đốc Fred Pyle đã khuyến nghị tìm ra những phương pháp hiệu quả hơn về mặt chi phí để chống lại UAV. Là hai quốc gia đi đầu trong nhiều lĩnh vực công nghệ tiên tiến, Mỹ và Hàn Quốc cần quyết tâm theo đuổi các phương pháp để duy trì lợi thế công nghệ, điều chỉnh học thuyết để tiếp nhận các công nghệ mới, đưa ra các phương pháp sáng tạo để nhanh chóng mở rộng quy mô sản xuất, và cùng phát triển cũng như triển khai các năng lực và chiến thuật UAV và chống UAV mới nổi./.