Liệu chính sách thuế quan mới của
Mỹ có đẩy Ấn Độ xích lại gần Trung Quốc?
TTXVN (Sydney 31/7)
Trang tin của Viện Lowy (Australia) ngày 31/7 đăng bài viết cho rằng Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây đã công bố mức thuế 25% đối với hàng nhập khẩu từ Ấn Độ, viện dẫn các rào cản thương mại cao và việc New Delhi tiếp tục duy trì quan hệ quốc phòng, năng lượng với Nga. Động thái này đánh dấu một bước ngoặt lớn trong quan hệ Mỹ - Ấn, vốn đã được xây dựng suốt hơn 2 thập niên qua như một trụ cột chiến lược ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Trên nền tảng mạng xã hội Truth Social, Trump chỉ trích gay gắt chính sách kinh tế và định hướng chiến lược của Ấn Độ. Đây không đơn thuần là một cuộc tranh chấp thương mại mà phản ánh rạn nứt sâu sắc hơn trong quan hệ Mỹ-Ấn Độ. Điều này có thể khiến New Delhi cân nhắc lại lập trường và xích lại gần Bắc Kinh dù Ấn Độ và Trung Quốc vẫn còn nhiều bất đồng về biên giới và cạnh tranh giành ảnh hưởng khu vực.
Từ thời chính quyền của Tổng thống George W. Bush đến Tổng thống Joe Biden, Ấn Độ luôn giữ một vị trí đặc biệt trong chính sách đối ngoại của Mỹ. Washington xem New Delhi là đối tác then chốt nhằm cân bằng ảnh hưởng của Trung Quốc tại khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Thỏa thuận dân sự về hạt nhân, các khuôn khổ hợp tác quốc phòng và quan hệ kinh tế ngày càng sâu sắc là minh chứng cho cam kết chiến lược dài hạn này. Mục tiêu của Mỹ là nhằm nâng tầm Ấn Độ trở thành đối trọng khu vực với Trung Quốc.
Về phần mình, dù kiên định với học thuyết tự chủ chiến lược, Ấn Độ đã tiếp nhận các đề nghị hợp tác của Mỹ một cách thận trọng và thực dụng. Nhận thức được hạn chế trong việc đối đầu với Trung Quốc một cách đơn phương, New Delhi đã mở rộng hợp tác quốc phòng với Mỹ và các đồng minh, thông qua các cuộc tập trận chung và đối thoại chiến lược cấp cao. Quan hệ song phương không tránh khỏi va chạm nhưng nhìn chung vẫn trên đà phát triển. Tuy nhiên, cách tiếp cận mang tính vụ lợi, khó đoán và nay là chính sách áp thuế của Tổng thống Trump đã làm suy giảm lòng tin, vốn là nền tảng của quan hệ Mỹ-Ấn Độ. Việc ông công khai chỉ trích các lựa chọn chính sách đối ngoại của Ấn Độ chỉ càng củng cố hình ảnh về một nước Mỹ thiếu ổn định.
Trước tình hình này, Ấn Độ dường như đang điều chỉnh lại chiến lược khu vực. Trong vài tháng gần đây, hàng loạt cuộc tiếp xúc ngoại giao cấp cao với Trung Quốc cho thấy sự thay đổi về quan điểm. Các quan chức cấp cao của Ấn Độ như Cố vấn An ninh Quốc gia Ajit Doval, Bộ trưởng Quốc phòng Rajnath Singh và Ngoại trưởng Subrahmanyam Jaishankar đều đã đến thăm Trung Quốc. Trước đây, Jaishankar từng khẳng định việc bình thường hóa quan hệ chỉ có thể xảy ra khi biên giới trở lại nguyên trạng trước năm 2020. Tuy nhiên, gần đây, ông lại nhấn mạnh tiềm năng hợp tác tích cực giữa hai bên. Một số nguồn tin cho biết Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi cũng đang lên kế hoạch thăm Trung Quốc vào tháng 9/2025 - một dấu hiệu cho thấy thiện chí muốn ổn định quan hệ song phương.
Điều đáng chú ý là quá trình này diễn ra ngay cả khi Trung Quốc tiếp tục hậu thuẫn Pakistan. Trong cuộc xung đột Ấn Độ-Pakistan hồi tháng 5/2025, Bắc Kinh được cho là đã chia sẻ thông tin tình báo quân sự với Islamabad. Tuy nhiên, New Delhi chỉ lên án Pakistan và không chỉ trích Bắc Kinh. Đối với tranh chấp biên giới, mặc dù hai bên đã đạt được thỏa thuận khôi phục hiện trạng vào năm 2024, Trung Quốc vẫn trì hoãn triển khai và chưa sẵn sàng hạ nhiệt căng thẳng. Việc Bắc Kinh đơn phương đổi tên các địa danh ở Arunachal Pradesh cũng chỉ nhận được phản ứng ngoại giao "nhẹ nhàng" từ phía Ấn Độ. Khi Trung Quốc cảnh báo việc một bộ trưởng Ấn Độ dự lễ mừng sinh nhật lần thứ 90 của Dalai Lama, New Delhi chỉ đáp lại một cách ôn hòa, nhấn mạnh nguyên tắc không can thiệp vào vấn đề tín ngưỡng.
Trong khi đó, Trump tiếp tục thể hiện sự thiếu tôn trọng đối với các vấn đề nhạy cảm của Ấn Độ. Ông nhiều lần tuyên bố đã giúp chấm dứt xung đột giữa Ấn Độ và Pakistan, bất chấp việc New Delhi bác bỏ một cách nhẹ nhàng. Ông cũng đề xuất làm trung gian cho vấn đề tranh chấp khu vực Kashmir, điều mà Ấn Độ lâu nay kiên quyết phản đối vì xem đây là vấn đề nội bộ và không chấp nhận sự can thiệp từ bên ngoài. Ngoài ra, việc Tổng thống Trump tiếp đón Tướng Asim Munir, Tổng Tham mưu trưởng quân đội Pakistan, càng khiến New Delhi lo ngại do vai trò chi phối của quân đội trong chính trường Pakistan. Trong các bài đăng mới nhất, Trump cũng đề cao triển vọng hợp tác kinh tế với Pakistan.
Những diễn biến này cho thấy Ấn Độ đang chuyển sang một chiến lược mềm dẻo và thực dụng hơn với Trung Quốc và nguyên nhân chính dường như là để đối phó với Trump.
Thay vì để căng thẳng leo thang, New Delhi đang ưu tiên đối thoại và ổn định khu vực. Trớ trêu thay, chính lập trường “Nước Mỹ trước tiên” của Trump lại đang thúc đẩy xu hướng này. Đối với Ấn Độ, bài học rút ra khá rõ ràng: đơn độc đối đầu với Trung Quốc là điều không bền vững, nhất là khi phải đối mặt với một nước Mỹ ngày càng trở nên khó đoán và không còn đáng tin cậy như trước./.