Chiến lược bao vây thương mại mới của Trump có nguy cơ phản tác dụng
30/07/2025 14:00:42
1 lượt xem
Tin nhanh tham khảo
Chiến lược bao vây thương mại mới của Trump có nguy cơ phản tác dụng
Trang mạng chinausfocus.com (Ngày 27/7)
Các chiến thuật bảo hộ “Nước Mỹ trước tiên” của Trump được cho là sẽ tạo ra lợi thế cho nước Mỹ trong thương mại và kìm hãm Trung Quốc về mặt lý thuyết, nhưng thế giới cần người tiêu dùng Mỹ tiếp tục. Những kết nối mới hình thành trong bối cảnh chiến tranh thương mại có thể đồng nghĩa với việc Mỹ bị bỏ rơi.
Một chiến lược tương đối rõ ràng đã xuất hiện từ Washington trong các cuộc đàm phán thương mại quốc tế. Trong khi việc đảm bảo giảm thâm hụt thương mại vẫn là một mục tiêu được đề cao trong cách tiếp cận của đội ngũ thương mại Mỹ với các đối tác, thì một mục tiêu nổi bật không kém dường như là cô lập Trung Quốc và thực thi một vòng “cách ly” chuỗi cung ứng đối với cường quốc sản xuất toàn cầu này.
Những điều chỉnh đó cũng phản ánh thành quả của các thành viên có tư duy kỹ trị và định hướng chính sách hơn trong đội ngũ của Trump - bao gồm Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, một người cứng rắn, và Đại diện Thương mại Jamieson Greer, người chủ yếu tập trung vào việc thực thi. Mặc dù cả Bessent và Greer đều không nằm trong số những người được Trump tìm đến để xin lời khuyên chiến lược, nhưng họ đã chứng tỏ mình là những công tố viên tài ba trong chiến dịch đang diễn ra chống lại Bắc Kinh.
Mức độ và giới hạn của những thành công ban đầu của Washington Nhìn bề ngoài, nỗ lực của chính quyền Trump dường như đã mang lại kết quả. Thỏa thuận thương mại được ký kết giữa Washington và London vào ngày 8/5 - thỏa thuận đầu tiên trong số tất cả các đối tác thương mại lớn của Mỹ – bao gồm một điều khoản ràng buộc Anh phải “nỗ lực đáp ứng nhanh chóng các yêu cầu của Mỹ” về an ninh chuỗi cung ứng và “quyền sở hữu các cơ sở sản xuất liên quan” tại các cơ sở nhạy cảm về mặt chiến lược. Cam kết tăng cường quan hệ về kiểm soát xuất khẩu và hạn chế quyền tiếp cận của Trung Quốc đối với các linh kiện công nghệ tiên tiến, lưỡng dụng, thỏa thuận này báo trước một chiến lược sẽ được áp dụng chung với các đối tác đàm phán khác: “Hãy hợp tác với chúng tôi để kiềm chế lợi thế xuất khẩu của Trung Quốc, và chúng tôi sẽ đền đáp xứng đáng bằng quyền tiếp cận thị trường cho các bạn”.
Hoạt động trung chuyển hàng hóa nói chung là tất cả các hình thức lắp ráp lại, đóng gói lại và tái xuất hàng hóa nhập khẩu thông qua một quốc gia trung gian, trước khi tái xuất ra nước ngoài. Hoạt động này đã được chứng minh là rất quan trọng đối với các nhà xuất khẩu Trung Quốc đang tìm cách lách thuế quan của Mỹ kể từ khi chiến tranh thương mại Trung-Mỹ nổ ra hồi năm 2018, với việc các nhà sản xuất Trung Quốc xuất khẩu các linh kiện đã được chế tạo sẵn để lắp ráp tại các quốc gia như Malaysia và Indonesia, trước khi được vận chuyển đến Mỹ.
Ngày 15/7, Jakarta và Washington đã đạt được một thỏa thuận giảm thuế quan của Mỹ từ 32% xuống 19% đối với tất cả hàng hóa do Indonesia sản xuất, trong khi hàng hóa trung chuyển sẽ phải chịu mức thuế theo quốc gia xuất xứ ban đầu. Các quan chức thương mại ở Jakarta được cho là đã thở phào nhẹ nhõm - trái ngược với một số đồng nghiệp của họ ở các khu vực khác của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Tương tự, các đối tác của họ ở Washington cũng vậy, những người đã nỗ lực hết sức để đạt được các nhượng bộ trong bối cảnh thiện cảm dành cho Mỹ ngày càng suy giảm ở Liên minh châu Âu (EU) và ASEAN. Tuy nhiên, niềm hân hoan đó không nhất thiết được chia sẻ bởi nhiều người khác.
Thêm vào đó, hơn 100 ngày đã trôi qua kể từ khi Trump công bố - một cách kịch tính như mọi khi - lệnh tạm dừng 90 ngày đối với các mức thuế quan đối ứng vào đầu tháng 4 từng tàn phá cho thị trường chứng khoán và trái phiếu Mỹ. Sau khi chịu một thất bại nặng nề trong cuộc bầu cử Thượng viện, chính phủ của Shigeru Ishiba đã vô cùng mong muốn đạt được một “thỏa thuận tốt” với đối tác thương mại lớn của đất nước mình. Philippines là quốc gia ASEAN thứ ba đã tạm thời chốt một thỏa thuận thương mại với Trump. Các con số đang dần tăng lên.
Số lượng thỏa thuận ít ỏi này khác xa với chiến thắng vang dội mà Trump từng khoe khoang về khả năng hoàn thành một cách dễ dàng - khi bắt đầu thời hạn đàm phán thương mại hiện đã được gia hạn. Trên thực tế, Trump phải đối mặt với một thế giới mà các đối tác của ông ngày càng không nao núng trước những trò lừa phỉnh của ông chủ Nhà Trắng. Brussels, sau khi đã phản đối đáng kể việc áp thuế quan, cũng vừa đạt được một thỏa thuận với Washington.
Ở những nơi khác, từ Mexico City, Ottawa đến Bắc Kinh, cho đến nay vẫn chưa có nhiều thỏa thuận được ký kết giữa Mỹ và một số đối tác thương mại lớn nhất của mình.
Dự báo trung và dài hạn của chiến dịch bao vây Đối với Mỹ, việc liên kết các quốc gia với tầm nhìn kinh tế bảo hộ mạnh mẽ do Trump đưa ra có thể là một thách thức; việc thuyết phục họ cùng chung tay trong việc siết chặt hoạt động tái xuất khẩu từ Trung Quốc - một thành phần không thể thiếu trong chiến lược tăng trưởng kinh tế của họ - lại càng khó khăn hơn gấp bội.
Thứ nhất, rất khó để xác định cụ thể các mức thuế trung chuyển được đề xuất và việc thực thi đúng đắn thậm chí còn khó hơn. Như thường lệ, vấn đề nằm ở chi tiết – mà không có gì ngạc nhiên khi có rất ít thông tin về cách thức, đối tượng và thước đo hoặc đánh giá mà các mức thuế bổ sung này sẽ được thực thi. Mấu chốt của vấn đề thường nằm ở những chú thích chi tiết về quy tắc xuất xứ, quy định ngưỡng % chuyển đổi giá trị gia tăng cần thiết để một số hàng hóa được coi là “sản xuất tại X” một phần hoặc toàn bộ.
Nếu “hàng hóa trung chuyển” chỉ đơn thuần là hàng hóa được dán nhãn, đóng gói lại và xuất sang Mỹ - thường do chính các công ty Trung Quốc thực hiện - thì Mỹ có thể thấy bản thân có rất ít nguồn lực để đối phó với việc các công ty này giải thể hợp pháp và tái thiết hoạt động thông qua những thủ đoạn tinh vi, qua mặt bộ máy quan liêu cồng kềnh.
Thứ hai, chiến dịch bao vây của Trump chỉ khiến các quốc gia trong khu vực và các khối tiểu đa phương tăng cường hội nhập thương mại với các nền kinh tế đối tác của họ. Chuyên gia an ninh Đông Bắc Á Zhang Yun đã lưu ý rằng “sự tái hội nhập khu vực trên khắp châu Á và châu Âu đang diễn ra”.
Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao vừa kết thúc tại Kuala Lumpur, Bộ trưởng Ngoại giao Singapore Vivian Balakrishnan đã kêu gọi xây dựng ASEAN thành “một khu vực sản xuất thống nhất, một khu vực đầu tư thống nhất”, với việc giảm thêm “hàng rào thuế quan [và] cả hàng rào phi thuế quan”.
Quan hệ giữa các khối cũng đang bắt đầu trở nên sâu sắc hơn. Vào ngày 26/6, Chủ tịch Ủy ban EU Ursula von der Leyen đã nêu ý tưởng liên kết EU với Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) gồm 12 quốc gia. Ý tưởng ngầm ẩn là EU phải đa dạng hóa, không chỉ đơn thuần là hội nhập nội khối, mà còn phải phát triển sự hợp tác với cả các nền kinh tế phát triển như Canada, Anh, Singapore, New Zealand và Australia, cũng như các nền kinh tế mới nổi có tiềm năng lớn như Việt Nam, Mexico và Chile.
Kết quả của sự hội nhập nội khối và liên khối như vậy rất rõ ràng - càng có nhiều lựa chọn thay thế cho thị trường Mỹ dành cho các nhà sản xuất tại các nền kinh tế này, thì đòn bẩy mà Washington tạo ra đối với các nền kinh tế này càng ít đáng kể. Tương ứng, họ càng có khả năng phản đối các yêu cầu đơn phương của các quan chức Mỹ về việc không được giao dịch với Trung Quốc - vốn vẫn là một thành phần không thể thiếu trong nỗ lực đa dạng hóa của nhiều nền kinh tế, đặc biệt là ở châu Âu và Mỹ Latinh.
Thứ ba và cuối cùng, áp lực từ Mỹ có thể đang mang lại uy tín và sức hút cho các nhà kỹ trị trong Chính phủ Trung Quốc, những người từ lâu đã kêu gọi thúc đẩy tiêu dùng nội địa và mở rộng thị trường Trung Quốc cho các nhà sản xuất nước ngoài. Tại Diễn đàn Davos mùa Hè vào tháng 6 năm nay, Thủ tướng Lý Cường đã đưa ra những tuyên bố đúng đắn khi cam kết rằng Trung Quốc sẽ trở thành một cường quốc tiêu dùng “siêu lớn”, tăng gấp đôi chi tiêu hộ gia đình để vượt qua các nút thắt tăng trưởng và tái cân bằng nền kinh tế.
Điều độc đáo của sự kiện này có lẽ là sự rõ ràng, rành mạch trong thông điệp được truyền tải, cũng như thâm niên của diễn giả; Lý Cường trên danh nghĩa là người đứng thứ 2 trong Thường vụ Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Ngoài ra, bài phát biểu này cũng là lời kết cho một loạt các tuyên bố chính sách báo hiệu một sự thay đổi tinh tế nhưng quan trọng trong các ưu tiên của giới lãnh đạo Trung Quốc kể từ mùa Hè năm ngoái: tăng cường tiêu dùng và sự hiệu quả trong hoạch định chính sách công nghiệp. Thị trường Trung Quốc càng phát triển nhanh chóng – thông qua việc trao quyền cho tầng lớp trung lưu mới nổi – thì khoảng cách giữa Mỹ và Trung Quốc về thị phần toàn cầu trên các lĩnh vực khác nhau càng thu hẹp. Thực tế, các nhà lãnh đạo Trung Quốc đang dần nhận ra rằng năng lực sản xuất không phải là yếu tố quyết định duy nhất trong cạnh tranh kinh tế giữa các cường quốc, bởi vì sức mua của một quốc gia, hay khả năng cung cấp lợi nhuận cho các nhà sản xuất nước ngoài, cũng rất quan trọng. Đây có lẽ là bài học mà họ đã rút ra từ việc quan sát cách sử dụng vũ khí thương mại một cách thất thường nhưng lại mang tính giáo huấn sâu sắc của Tổng thống Mỹ đương nhiệm.
Ông Trump nên cẩn thận với những mong muốn của bản thân./.