Tối hậu thư mới nhất của Trump có mang lại hòa bình cho Ukraine?
Đài RFI (Đêm 30/7)
Theo nhiều chuyên gia, “tối hậu thư” mới nhất của Tổng thống Mỹ Donald Trump về chấm dứt chiến tranh Ukraine không làm người đồng cấp Nga Vladimir Putin lo sợ. Mặc dù giọng điệu từ Nhà Trắng ngày càng cứng rắn, nhưng các yếu tố thực tế lại cho thấy khả năng tác động đến Điện Kremlin là rất hạn chế.
Trong chuyến công du Scotland, Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 28/7 vừa qua đã đưa ra một “tối hậu thư” mới dành cho Putin, yêu cầu trong vòng “từ 10-12 ngày” phải chấm dứt xung đột tại Ukraine nếu không sẽ đối mặt với những đòn trừng phạt kinh tế khắc nghiệt. Đây là tối hậu thư mới nhất mà ông Trump đặt ra với Nga liên quan đến cuộc xung đột ở Ukraine. Trước đó, vào ngày 14/7/2025, ông Trump đã ra tối hậu thư đầu tiên, cho Moskva thời hạn 50 ngày để chấp nhận thỏa thuận chấm dứt xung đột với Kiev. Hai tuần sau, tổng thống Mỹ cho rằng “không có lý do gì chờ đợi” nên đã rút ngắn thời gian chỉ còn từ 10-12 ngày trong bối cảnh vòng đàm phán trực tiếp thứ ba giữa Nga và Ukraine không đạt được tiến triển thực chất nào.
Việc ông Trump rút ngắn thời hạn ấn định việc ông chủ Điện Kremlin phải chấm dứt chiến tranh ở Ukraine cho thấy nhà lãnh đạo Mỹ đã mất kiên nhẫn và chuyển sang gia tăng áp lực. Tuy nhiên, tối hậu thư này có mang lại hiệu quả thực tế hay không vẫn là một dấu hỏi lớn. Thực tế, đây không phải là lần đầu tiên Nga đối mặt với những tối hậu thư từ phương Tây. Từ đầu cuộc chiến cho đến nay, đã có nhiều tuyên bố cứng rắn từ Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) được đưa ra, nhưng chưa lần nào khiến ông Putin thay đổi đường lối.
Lần này, ông Trump có ý định nhắm vào các đối tác kinh tế của Nga là Ấn Độ và Trung Quốc, hai nước đứng đầu danh sách các quốc gia nhận nguồn cung cấp dầu mỏ từ Nga. David Teurtrie, Giảng viên khoa học chính trị tại Viện nghiên cứu cao học Công giáo (ICES) tại Pháp nhấn mạnh rằng Nga đã luôn biết tìm ra cách thích nghi, thậm chí lách các lệnh trừng phạt để tiếp tục xuất khẩu dầu khí (nguồn thu chủ lực cho nền kinh tế nước này) để tiếp tục theo đuổi cuộc chiến ở Ukraine đến nay đã kéo dài hơn 3 năm. Sự thay đổi của ông Trump diễn ra trong bối cảnh EU và Mỹ vừa đạt được thỏa thuận thương mại vào ngày 27/7. Chuyên gia Teurtrie nhận định. “Rất có thể Ủy ban châu Âu (EC) đã yêu cầu nhà lãnh đạo Mỹ tăng cường sức ép với Điện Kremlin”. Tuy nhiên, không ai dám chắc ông Trump thực sự có khả năng thực hiện lời đe dọa của mình hay không.
Tổng thống Mỹ đương nhiệm được giới quan sát mô tả là một người chơi bài poker, sẵn sàng tố lớn, tung hỏa mù nhưng không phải lúc nào cũng hành động. Sự thiếu nhất quán của ông Trump trong các quyết sách đối ngoại trước đây khiến tối hậu thư lần này có phần giống một đòn tâm lý hơn là một chiến lược cụ thể. Chính vì thế, Điện Kremlin không xem lời đe dọa của ông Trump là nghiêm túc và phải quan tâm cấp bách.
Mặt khác, nếu thực hiện lời đe dọa bằng cách đánh thuế 100% đối với hàng hóa từ Ấn Độ và Trung Quốc (vì hai nước này nhập dầu của Nga) Mỹ có thể tự đẩy mình vào thế khó. Nga hiện là một trong những quốc gia xuất khẩu năng lượng lớn nhất thế giới nên việc bóp nghẹt nguồn dầu mỏ từ Nga có nguy cơ làm thị trường toàn cầu bất ổn và người tiêu dùng Mỹ cũng không nằm ngoài vòng ảnh hưởng.
Về phía Nga, các dấu hiệu từ thực địa chiến trường cho thấy Moskva không hề có ý định lùi bước. Các cuộc không kích dữ dội vào Ukraine ngay sau ngày ông Trump đưa ra tối hậu thư mới khiến hàng chục dân thường thiệt mạng là câu trả lời rõ ràng của Moskva. Các lãnh đạo Nga xem cuộc xung đột hiện nay là một phần của cuộc đối đầu dài hơi với phương Tây. Do vậy, việc nhượng bộ trước một tối hậu thư chẳng khác gì là đầu hàng - điều được xem là không thể chấp nhận về mặt chiến lược. Trong bối cảnh đó, nhiều chuyên gia nhận định rằng thay vì đe dọa, điều có thể thay đổi cục diện chiến trường chính là viện trợ quân sự. Cách duy nhất để Mỹ thực sự gây sức ép với Nga là giúp Ukraine mạnh hơn trên chiến trường.
Tối hậu thư mới của ông Trump có thể tạo ra hiệu ứng truyền thông, gây tiếng vang trên chính trường quốc tế. Tuy nhiên, để khiến Putin lo sợ và thay đổi thì phải cần nhiều hơn những lời đe dọa. Trong khi đó, ông Trump ngày càng tỏ ra lúng túng và không biết làm thế nào để giữ được lời hứa với cử tri của mình rằng: không chi thêm “một xu” viện trợ quân sự cho Kiev mà vẫn có thể chấm dứt cuộc xung đột Nga-Ukraine./.