Nhật Bản được gì và mất gì trong thỏa
thuận thương mại với Mỹ?
Trang mạng The Caracal News (Ngày 27/7)
Nhật Bản đã thành công. Chỉ vài ngày trước khi mức thuế 25% đối với hàng xuất khẩu của Nhật Bản có hiệu lực, nước này đã đạt được một thỏa thuận thương mại với Mỹ - một chiến thắng ngoại giao quan trọng trong bối cảnh công chúng tại Tokyo ngày càng tỏ ra bất mãn.
Được Tổng thống Donald Trump công bố, thỏa thuận này giảm thuế xuống còn 15%, với việc Nhật Bản đồng ý tăng cường nhập khẩu một số hàng hóa nhất định của Mỹ và đưa ra các nhượng bộ quan trọng khác. Tin tức này đã mang lại sự nhẹ nhõm cho nhiều người. Ông Trump, theo phong cách thường thấy, đã ca ngợi thỏa thuận trên mạng xã hội là một "thỏa thuận lớn", trong khi Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba hoan nghênh đây là một “bước đi cùng có lợi vì lợi ích tốt nhất của cả hai quốc gia”.
Nhật Bản và Mỹ đã đồng ý về điều gì?
Thỏa thuận thương mại mới giữa Mỹ và Nhật Bản sẽ giảm thuế đối với hàng nhập khẩu của Nhật Bản xuống còn 15%, tránh mức thuế 25% đã bị đe dọa trước đó. Thỏa thuận này cũng bao gồm các biện pháp nhằm giải quyết tình trạng mất cân bằng thương mại thông qua việc tăng cường mua hàng và đầu tư. Theo Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ, năm 2024, Nhật Bản nhập khẩu gần 80 tỷ USD hàng hóa từ Mỹ, trong khi Mỹ nhập khẩu khoảng 148 tỷ USD từ Nhật Bản. Ô tô và phụ tùng ô tô chiếm phần lớn kim ngạch xuất khẩu của Nhật Bản sang Mỹ - một xu hướng dự kiến sẽ tiếp tục. Đổi lại, Nhật Bản đã đồng ý mở rộng khả năng tiếp cận thị trường cho xe tải, gạo và các sản phẩm nông nghiệp khác của Mỹ. Tổng thống Trump cũng tuyên bố Nhật Bản sẽ đầu tư 550 tỷ USD vào nền kinh tế Mỹ, mặc dù chi tiết cụ thể về cách sử dụng số tiền này vẫn chưa rõ ràng.
“Được và mất” của Nhật Bản Ngành công nghiệp ô tô của Nhật Bản - chiếm khoảng 8% việc làm của nước này và là trụ cột chính của nền kinh tế - đã đảm bảo được một nguồn sống rất cần thiết. Theo thỏa thuận thương mại mới, mức thuế quan 25% của Mỹ đối với ô tô nhập khẩu từ Nhật Bản trước đây đã được giảm xuống còn 15%. Mặc dù vẫn cao hơn mức thuế tiêu chuẩn 10% áp dụng cho hầu hết các mặt hàng nhập khẩu, nhưng đây là một sự hỗ trợ đáng kể cho các hãng ô tô lớn của Nhật Bản như Toyota, Honda và Nissan, tất cả đều có thị trường lớn tại Mỹ.
Cho đến nay, các nhà nhập khẩu Mỹ phải đối mặt với mức thuế 27,5% khi nhập khẩu ô tô Nhật Bản. Mức thuế suất thấp hơn này không chỉ giúp ô tô Nhật Bản cạnh tranh hơn - đặc biệt là so với các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc và châu Âu - mà còn diễn ra vào thời điểm ngành ô tô Nhật Bản đang chao đảo vì doanh số bán hàng chậm lại và cạnh tranh toàn cầu ngày càng gia tăng. Sự lạc quan mới đã đưa chỉ số Nikkei 225 tăng hơn 4% trong tuần qua, với cổ phiếu của Toyota, Honda và Nissan đều tăng hơn 10%. Các nhà đầu tư rõ ràng nhìn thấy tiềm năng mới.
Nhật Bản cho biết lợi nhuận từ các khoản đầu tư theo kế hoạch tại Mỹ cũng sẽ mang lại lợi ích cho nền kinh tế Nhật Bản, vốn đang phải vật lộn với tình trạng thiếu lao động và tăng trưởng trì trệ. Trong khi đó, Tổng thống Trump tuyên bố rằng Nhật Bản sẽ mở cửa thị trường cho ô tô sản xuất tại Mỹ theo thỏa thuận mới. Tuy nhiên, các nhà sản xuất ô tô Mỹ vẫn có thể phải đối mặt với một cuộc chiến khó khăn. Nhiều tài xế Nhật Bản cho rằng xe hơi Mỹ quá lớn, quá tốn nhiên liệu và không đáng tin cậy. Việc giành được lòng tin của họ sẽ không dễ dàng.
Mặc dù ngành ô tô được hưởng lợi, nhưng thỏa thuận này có thể gây thiệt hại cho ngành nông nghiệp Nhật Bản. Nhật Bản đã đồng ý mở rộng khả năng tiếp cận thị trường cho các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ như gạo và xe tải. Mặc dù điều này có thể giúp giảm giá thực phẩm cho người tiêu dùng Nhật Bản, nhưng nó cũng có thể gây áp lực lên nông dân địa phương, những người giờ đây sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt hơn.
Tác động chính trị của thỏa thuận Thủ tướng Shigeru Ishiba đang đối mặt với sự phản đối ngày càng tăng trong chính đảng của mình sau khi cam kết tiếp tục giữ chức thủ tướng, với lý do cần phải giám sát các cuộc đàm phán thương mại đang diễn ra. Liên minh của ông đã mất đa số tại Thượng viện trong cuộc bầu cử mới đây, sau một thất bại tương tự tại Hạ viện hồi tháng 10/2024.
Sau hai thất bại bầu cử liên tiếp, vị thế của ông Ishiba được nhiều người coi là “không chắc chắn”. Sau thông báo của Tổng thống Trump về thỏa thuận thương mại, tờ “Mainichi” của Nhật Bản đưa tin rằng ông Ishiba có kế hoạch từ chức vào cuối tháng tới.
Tuy nhiên, thỏa thuận thương mại này mang lại nhiều lợi ích cho đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền. Có lẽ đáng chú ý nhất là tiềm năng giải quyết tình trạng thiếu gạo đang diễn ra của Nhật Bản. Là một phần của thỏa thuận, ông Trump tuyên bố rằng Nhật Bản sẽ tăng cường mua hàng nông sản của Mỹ, bao gồm cả gạo - một động thái có thể giúp giảm bớt các vấn đề về nguồn cung trong nước. Với việc Nhật Bản phụ thuộc rất nhiều vào nhập khẩu lương thực và năng lượng, đồng thời cũng phụ thuộc không kém vào xuất khẩu, thỏa thuận này có thể giúp giảm bớt sự bất mãn của công chúng và áp lực chính trị lên LDP. Ngay cả khi ông Ishiba từ chức, người kế nhiệm ông vẫn có thể sử dụng thỏa thuận này làm nền tảng cho kế hoạch phục hồi kinh tế rộng lớn hơn./.