Tiêu
điểm xung đột Nga-Ukraine: Cơ hội nào cho hội nghị thượng đỉnh Nga-Ukraine?
TTXVN (Moskva 29/8)
Trong tuần qua, tình hình xung đột trên thực địa đã có nhiều leo thang căng thẳng.
Ngay sau cuộc gặp ngày 18/8 giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump với người đồng cấp Ukraine Vododymry Zelensky và các nhà lãnh đạo châu Âu tại Washington, phía Nga liên tục cáo buộc Ukraine tăng cường tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) vào các khu vực sâu trong lãnh thổ Nga.
Các cuộc tấn công đã buộc Nga phải hoãn và hủy gần 100 chuyến bay tại các sân bay trong 2 ngày 23-24/8, trong đó có hàng chục chuyến bay tại các sân bay ở thủ đô Moskva. Phía Nga cũng cáo buộc Ukraine tấn công các cơ sở công nghiệp và nhà máy điện hạt nhân Kursk của Nga. Tuy nhiên, Nga không ghi nhận hậu quả nghiêm trọng nào.
Rạng sáng 28/8, sau một thời gian im ắng, Nga đã bất ngờ quay lại tấn công quy mô lớn vào các mục tiêu của Ukraine ở thủ đô Kiev. Theo Bộ Quốc phòng Nga, Moskva đã tiến hành tấn công bằng tên lửa siêu vượt âm Kinzhal, UAV và tên lửa phóng từ trên không có độ chính xác cao nhằm vào các cơ sở công nghiệp quốc phòng và căn cứ không quân của Ukraine ở Kiev. Bộ Quốc phòng Nga khẳng định cuộc tấn công của Nga đã trúng tất cả các mục tiêu được chỉ định và chỉ nhắm vào các mục tiêu quân sự hoặc liên quan đến quân sự, không cố ý tấn công dân thường.
Cùng ngày, phía Nga thông báo đã giành quyền kiểm soát thêm một khu dân cư ở Nelipovka, miền Đông Ukraine, và đánh chìm tàu trinh sát Simferopol của Ukraine trong khu vực sông Danube, thuộc vùng Odessa của Ukraine. Cùng với đó, phía Nga cho biết, quân đội nước này đã tiến vào và thiết lập được quyền kiểm soát khu vực phía Bắc Kupyansk thuộc vùng Kharkov của Ukraine. Đây là khu vực có tầm quan trọng chiến lược đặc biệt với tư cách là trung tâm hậu cần quan trọng do có mạng lưới đường sắt phát triển, giao thông thuận tiện và gần biên giới Nga.
Việc kiểm soát khu vực này sẽ củng cố vị trí của Nga ở vùng Kharkov và làm phức tạp thêm việc cung cấp hậu cần của Ukraine cho khu vực Slavyansk- Kramatorsk.
Ukraine và các nước châu Âu đã đồng loạt lên án cuộc tấn công quy mô lớn của Nga vào thủ đô Kiev của Ukraine, đồng thời cáo buộc Nga tấn công “bừa bãi” vào các mục tiêu, cơ sở hạ tầng dân sự, trong đó có trụ sở của Liên minh châu Âu (EU) và Văn phòng Hội đồng Anh tại Kiev. Theo phía Ukraine, các cuộc tấn công của Nga đã làm hư hại nhiều công trình dân sự tại 7 quận của Kiev cũng như gây nhiều thương vong cho dân thường.
Ukraine và phương Tây cũng đồng loạt cáo buộc Nga tiến hành khủng bố, không muốn chấm dứt xung đột và tìm kiếm các giải pháp hướng đến hòa bình khi tiến hành cuộc tấn công trên. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen tuyên bố EU sẽ duy trì “áp lực tối đa” với Nga sau vụ việc vừa qua. Thậm chí, truyền thông phương Tây cho biết EU đang xem xét đến gói trừng phạt thứ 19 đối với Nga, trong đó có thể bao gồm các lệnh trừng phạt thứ cấp với các đối tác quan trọng của Nga. Rõ ràng, với động thái này, EU đã chạm đến ngưỡng của các đòn bẩy kinh tế trong việc gây sức ép đối với Nga.
Tuần trước, châu Âu còn sôi nổi thảo luận về việc đảm bảo an ninh cho Ukraine, tuy nhiên tiến trình này dường như đã chậm lại để đánh giá lại vấn đề. Ngoại trưởng các nước thuộc Nhóm các nền kinh tế hàng đầu thế giới (G7) đã họp trực tuyến để đánh giá lại kết quả cuộc họp của các nhà lãnh đạo châu Âu tại Washington hôm 18/8 và thảo luận về triển vọng hòa bình tại Ukraine.
Trong khi đó, Kiev có dấu hiệu rơi vào “hoảng loạn”. Tổng thống Ukraine Zelensky trong cuộc gặp với Tổng tham mưu trưởng Lực lượng Vũ trang Anh Tony Radakin ngày 26/8 đã lên tiếng hối thúc các đồng minh cần đẩy nhanh các nỗ lực về bảo đảm an ninh trong tương lai cho Ukraine.
Bên cạnh đó, ông Zelensky liên tục đề cập việc Ukraine đang tìm kiếm các địa điểm tiềm năng để tiến hành cuộc gặp với Nga, nhiều lần tuyên bố sẵn sàng đàm phán với Tổng thống Putin. Ngoại trưởng Ukraine Andrii Sybiha thậm chí còn cho biết Kiev sẵn sàng tiến hành đàm phán hòa bình cấp cao với Moskva ở bất kỳ hình thức và địa điểm nào. Đáng chú ý, trong các phát biểu của giới chức Ukraine đưa ra, không còn thấy những tuyên bố cứng rắn về các điều kiện đàm phán - đây phải chăng là một sự thay đổi lập trường nhằm có thể tìm kiếm và tiến hành một cuộc gặp thượng đỉnh với Nga?.
Nga không từ chối một cuộc gặp với ông Zelensky, tuy nhiên xét điều kiện mà Moskva đưa ra thì cuộc gặp này nhiều khả năng sẽ khó có thể xảy ra. Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov tiếp tục tái khẳng định cuộc gặp thượng đỉnh Nga-Ukraine chỉ có thể diễn ra khi hai bên về cơ bản đã thống nhất được các vấn đề ở cấp chuyên viên và cấp đàm phán, còn thỏa thuận hòa bình giữa hai nước chỉ có thể được ký kết khi Ukraine giải quyết được vấn đề pháp lý về tính chính danh của Tổng thống Zelensky. Rõ ràng, điều kiện mà Nga đưa ra cho thấy nước này đang ở thế chủ động và có thể chưa sẵn sàng giải quyết xung đột khi chưa đạt được các mục tiêu chiến lược.
Nga thậm chí đưa ra những thông tin có thể “gây chia rẽ” Mỹ-Ukraine và châu Âu. Ông Kirll Dmitriev, Đặc phái viên của tổng thống Nga về kinh tế đối ngoại, thành viên phái đoàn Nga trong cuộc gặp thượng đỉnh với Mỹ vừa qua, cho biết cuộc đối thoại giữa Putin và Trump có thể thay đổi tình hình thế giới và an ninh toàn cầu - hàm ý hai bên đã thỏa thuận, thống nhất được, thậm chí hợp tác trong các vấn đề then chốt. Còn người phát ngôn Điện Kremlin, ông Dmitri Peskov đánh giá cao những nỗ lực của Tổng thống Mỹ trong giải quyết cuộc xung đột phức tạp, kéo dài, vốn không phải do Nga gây ra và cho rằng hai nước nên giải quyết vấn đề theo hình thức “không công khai” để đạt được kết quả.
Trong khi đó, Mỹ vẫn tiếp tục đe dọa sẽ sử dụng các lệnh trừng phạt nếu các cuộc đàm phán giữa Ukraine và Nga không đạt được tiến triển. Sau cuộc gặp ngày 18/8 với ông Zelensky và các nhà lãnh đạo châu Âu, Tổng thống Trump tuyên bố sẽ có 2 tuần để xem liệu Ukraine và Nga có thể có thể hợp tác nhằm chấm dứt cuộc chiến tại Ukraine hay không. Tuy nhiên, ngày 26/8, Đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Steven Witkoff cho biết, Washington kỳ vọng sẽ giải quyết các cuộc xung đột, trong đó có xung đột ở Ukraine vào cuối năm nay. Rõ ràng, phát biểu này cho thấy phía Mỹ đang ngày càng nhận thức rõ được rằng cuộc xung đột sẽ không thể giải quyết được trong một thời gian ngắn.
Đáng chú ý, ngày 28/8, tờ The Atlantic trích dẫn nguồn tin của mình cho biết, Tổng thống Mỹ Donald Trump bày tỏ sự không hài lòng với những yêu cầu của ông Zelensky và các nhà lãnh đạo châu Âu liên quan đến việc giải quyết xung đột ở Ukraine và coi những yêu cầu này là “phi thực tế”. Thông tin này được đưa ra trước thềm cuộc gặp giữa phái đoàn Mỹ và Ukraine vào ngày 29/8 tại Washington để thảo luận về các vấn đề đảm bảo an ninh cho Ukraine và theo lời Người phát ngôn Nhà Trắng Caroline Leavitt, ông Trump cho rằng cả hai bên trong cuộc chiến này có thể chưa sẵn sàng chấm dứt nó. Ông Trump muốn cuộc xung đột Nga-Ukraine kết thúc, nhưng các nhà lãnh đạo của hai nước này phải mong muốn và cam kết với điều đó.
Suy cho cùng, đây lại là thông tin bất lợi hơn cho Ukraine trong lúc nước này đang nỗ lực nhằm tìm kiếm được một sự đảm bảo chắc chắn từ phía Mỹ trước khi có thể tiến hành các cuộc đàm phán với Nga./.