Cơ hội “hồi
sinh” đàm phán hạt nhân Mỹ-Triều Trang mạng thediplomat.com/AP (Seoul 29/7)
Một ngày sau khi ra tuyên bố bày tỏ sự ngờ vực của Bình Nhưỡng đối với Chính phủ Hàn Quốc bất chấp sự thay đổi chính quyền ở Seoul, Kim Yo Jong - người em gái quyền lực của nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un và là quan chức phụ trách quan hệ giữa Triều Tiên với Hàn Quốc và Mỹ - cho rằng Mỹ nên thay đổi lập trường về Triều Tiên nếu muốn khởi động lại các cuộc đàm phán.
Trong một tuyên bố được hãng Hãng thông tấn Trung ương Triều Tiên (KCNA) đưa ra ngày 29/7, bà Kim Yo Jong nêu rõ: “Nếu Mỹ không chấp nhận thực tế mới và tiếp tục bám víu vào quá khứ thất bại của họ, một cuộc gặp giữa Triều Tiên và Mỹ sẽ vẫn chỉ là ‘hy vọng’ của Mỹ”. Trong khi giảm nhẹ lời khen ngợi của một quan chức Nhà Trắng về những nỗ lực của Tổng thống Mỹ Donald Trump vào năm 2018 và 2019 nhằm xoa dịu căng thẳng trên Bán đảo Triều Tiên thông qua việc tổ chức các hội nghị thượng đỉnh với Kim Jong Un tại Singapore, Việt Nam và Khu phi quân sự giữa hai miền Triều Tiên (DMZ), Kim Yo Jong cũng ám chỉ rằng chừng nào Trump vẫn giữ nguyên cách tiếp cận như trong quá khứ, Bình Nhưỡng sẽ không chấp nhận bất kỳ lời đề nghị đối thoại nào. Bà nói: “Cần lưu ý rằng năm 2025 khác với năm 2018 hay 2019”.
Hai năm trước, tại một cuộc họp quan trọng của Đảng Lao động cầm quyền, Triều Tiên đã đưa chính sách phát triển kho vũ khí hạt nhân vào Hiến pháp. Thông qua động thái này, Triều Tiên đã làm rõ rằng lập trường hạt nhân của họ là không thể thay đổi và chương trình vũ khí hạt nhân của nước này không thể trở thành “quân bài mặc cả” trên bàn đàm phán. Diễn biến này diễn ra sau khi Trump rời Hội nghị thượng đỉnh Hà Nội năm 2019 mà không đạt được thỏa thuận với Kim Jong Un.
Cũng giống như việc Mỹ và Hàn Quốc đã củng cố quan điểm rằng Triều Tiên sẽ không bao giờ phi hạt nhân hóa do nước này ngày càng hung hăng theo đuổi vũ khí hạt nhân tiên tiến trong những năm gần đây, sự ngờ vực của Bình Nhưỡng đối với cách tiếp cận phi hạt nhân hóa của Washington và Seoul cũng ngày càng sâu sắc hơn sau khi Trump đề xuất một thỏa thuận lớn, hay còn gọi là cách tiếp cận “tất cả đổi lấy tất cả” tại Hội nghị thượng đỉnh Hà Nội năm 2019. Ngoài ra, trong bối cảnh Mỹ và Hàn Quốc thường xuyên tiến hành các cuộc tập trận chung quy mô lớn, vốn bị Triều Tiên coi là “các cuộc diễn tập xâm lược”, nỗ lực của Triều Tiên nhằm sở hữu vũ khí hạt nhân tiên tiến hơn để bảo vệ chế độ ngày càng được đẩy mạnh.
Kim Yo Jong tuyên bố: “Việc công nhận vị thế không thể đảo ngược của Triều Tiên là một quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân cũng như thực tế hiển nhiên rằng năng lực và môi trường địa chính trị của nước này đã thay đổi mạnh mẽ phải là điều kiện tiên quyết để dự báo và đánh giá bất cứ điều gì trong tương lai. Không ai có thể phủ nhận và cũng không nên hiểu lầm thực tế đó”. Qua những tuyên bố của Kim Yo Jong, có thể thấy rõ Bình Nhưỡng đã đưa ra các điều kiện tối thiểu để nối lại đối thoại với Washington và Seoul. Theo bà, Mỹ và Hàn Quốc cần công nhận Triều Tiên là một quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân và điều chỉnh lại chính sách của họ nếu muốn khôi phục quan hệ liên Triều và nối lại các cuộc đàm phán hạt nhân đang bị đình trệ. Nói cách khác, Mỹ và Hàn Quốc nên từ bỏ các cách cách tiếp cận thông thường nhằm gây áp lực buộc Triều Tiên từ bỏ vũ khí hạt nhân nên bị loại bỏ. “Bất kỳ nỗ lực nào nhằm phủ nhận vị thế của Triều Tiên như một quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân, được thiết lập cùng với sự tồn tại của một lực lượng răn đe hạt nhân mạnh mẽ và được quy định bởi luật tối cao, phản ánh ý chí chung của nhân dân Triều Tiên, đều sẽ bị bác bỏ hoàn toàn”, bà Kim Yo Jong nói.
Trái ngược với tuyên bố mang tính đối đầu nhằm vào Seoul, khẳng định Bình Nhưỡng “không quan tâm” tới ngoại giao, Kim Yo Jong đã phần nào bóng gió về khả năng có một cuộc gặp trong tương lai giữa Kim Jong Un và Trump. Trong một tuyên bố được truyền thông nhà nước đăng tải, Kim Yo Jong cho biết bà không phủ nhận rằng “mối quan hệ cá nhân giữa nhà lãnh đạo Triều Tiên và Tổng thống Mỹ đương nhiệm không tệ”. Tuy nhiên, bà cũng nhấn mạnh rằng phi hạt nhân hóa là một khái niệm vô nghĩa và nếu mối quan hệ cá nhân giữa hai nhà lãnh đạo phục vụ mục đích phi hạt nhân hóa, Triều Tiên sẽ coi đó là “một trò hề”. Bà nói thêm rằng nên tìm kiếm một phương thức liên lạc khác.
Kim Yo Jong đưa ra những tuyên bố trên nhằm phản hồi bình luận được cho là của một quan chức Mỹ rằng Trump sẵn sàng đàm phán phi hạt nhân hóa - ám chỉ bài viết do Hãng thông tấn Yonhap (Hàn Quốc) đăng tải hôm 26/7, trong đó trích dẫn lời một quan chức Nhà Trắng giấu tên cho biết Trump “vẫn cởi mở đối thoại với nhà lãnh đạo Kim Jong Un để đạt được mục tiêu phi hạt nhân hóa hoàn toàn Triều Tiên”. Không chắc liệu Trump có điều chỉnh chính sách của Mỹ đối với Triều Tiên bằng cách từ bỏ mục tiêu phi hạt nhân hóa Triều Tiên, vốn đã tồn tại hàng thập kỷ, và thay vào đó theo đuổi việc “đóng băng” chương trình hạt nhân hoặc kiểm soát vũ khí thông thường trong các cuộc đàm phán với Bình Nhưỡng hay không. Theo các nhà hoạch định chính sách và quan chức chính phủ tại Washington, mục tiêu chiến lược của Mỹ, tức phi hạt nhân hóa Bán đảo Triều Tiên, sẽ không thay đổi chừng nào Mỹ vẫn tiếp tục chính sách không phổ biến vũ khí hạt nhân. Hơn nữa, mặc dù Trump từng gọi Triều Tiên là “cường quốc hạt nhân”, điều đó không có nghĩa là chính phủ Mỹ sẽ thực sự công nhận Triều Tiên là một quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân hợp pháp. Một số chuyên gia cho rằng Tổng thống Trump vẫn có thể theo đuổi các cuộc đàm phán với Triều Tiên để đạt được một thành tựu ngoại giao. Trump gần đây đã khoe về mối quan hệ cá nhân với Kim Jong Un và bày tỏ hy vọng “hồi sinh” hoạt động ngoại giao hạt nhân giữa hai bên.
Trong khi đó, Nam Sung Wook, cựu viện trưởng Viện Chiến lược An ninh Quốc gia thuộc cơ quan tình báo Hàn Quốc, nhận định:
“Triều Tiên muốn thể hiện rằng họ không quan tâm đến các cuộc đàm phán về phi hạt nhân hóa và Mỹ trước tiên phải xác định những lợi ích mà họ có thể cung cấp”.
Chuyên gia này cho rằng mong muốn giành giải Nobel Hòa bình của Trump sẽ thúc đẩy ông tìm cách nối lại đối thoại với Kim Jong Un và cung cấp các lợi ích tương xứng để đổi lấy các bước phi hạt nhân hóa theo từng giai đoạn. Ngoài ra, Triều Tiên sẽ muốn nới lỏng các lệnh trừng phạt, đình chỉ các cuộc tập trận chung Mỹ-Hàn cũng như các ưu đãi kinh tế khác.
Nhà phân tích Kim Yeol Soo tại Viện Quân sự Hàn Quốc, cho rằng các quan chức Mỹ và Triều Tiên có thể gặp nhau nếu hai bên thu hẹp được một số khác biệt về điều kiện nối lại đối thoại. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng tính khó lường của Trump khiến việc dự đoán những nhượng bộ mà Mỹ có thể đưa ra là vô cùng khó khăn. Triển vọng nối lại nhanh chóng các cuộc đàm phán Mỹ-Triều có thể phụ thuộc vào cuộc chiến Nga-Ukraine và liệu các cuộc đàm phán thương mại giữa Mỹ và các quốc gia khác có diễn ra theo hướng Trump mong muốn hay không. Các chuyên gia khác lập luận rằng Triều Tiên hiện đang bận tâm mở rộng hợp tác với Nga, không thấy cần thiết phải nối lại quan hệ ngoại giao với Mỹ và Hàn Quốc.
Theo Kim Yeol Soo, Trump có thể tận dụng Hội nghị cấp cao Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) tại Hàn Quốc vào mùa Thu này như một cơ hội đến thăm Triều Tiên hoặc một làng biên giới liên Triều để gặp Kim Jong Un. Tuy nhiên, hôm 29/7, bà Kim Yo Jong đã bác bỏ ý tưởng được cho là do Hàn Quốc đề xuất về việc mời Kim Jong Un tham dự Hội nghị APEC, gọi đó là “mộng tưởng hão huyền”./.