Hướng đến giải pháp hai nhà nước cho xung đột Israel-Palestine
Trang mạng aljazeera.com/france24.com (Ngày 28/7)
Hàng chục ngoại trưởng đã tập trung tại một hội nghị của Liên hợp quốc để kêu gọi thế giới hướng tới giải pháp hai nhà nước giữa Israel và Palestine, nhưng Mỹ và Israel đã tẩy chay sự kiện này. Vào tháng 9 năm ngoái, Đại hội đồng Liên hợp quốc (ĐHĐ LHQ) gồm 193 thành viên đã quyết định rằng một hội nghị như vậy sẽ được tổ chức vào năm 2025. Được tổ chức bởi Pháp và Saudi Arabia, hội nghị đã bị hoãn lại vào tháng 6 sau khi Israel tấn công Iran.
Phát biểu tại phiên khai mạc hội nghị cấp cao về giải pháp hòa bình cho vấn đề Palestine và thực thi giải pháp hai nhà nước hôm 28/7, Tổng Thư ký LHQ Guterres đã bày tỏ quan ngại về cuộc xung đột Israel-Palestine. Ông cho rằng cuộc xung đột này đã kéo dài qua nhiều thế hệ, đi ngược lại những kỳ vọng, nỗ lực ngoại giao hay vô số nghị quyết và cả luật pháp quốc tế. Tuy vậy, cuộc xung đột dai dẳng có thể giải quyết được, mà không phải là kết cục không thể tránh khỏi. Để đạt được mục tiêu này cần phải có ý chí chính trị, tinh thần lãnh đạo dũng cảm và nói đúng sự thật.
Theo Tổng Thư ký LHQ Guterres, xung đột đang ở ngã rẽ khủng hoảng và giải pháp hai nhà nước hiện xa vời hơn bao giờ hết. Ông chỉ trích vụ tập kích ngày 7/10/2023 của Hamas vào Israel và hành vi bắt giữ con tin là các hành vi khủng bố, đồng thời nhấn mạnh không gì có thể biện minh cho sự hủy diệt Dải Gaza đang diễn ra trước mắt cả thế giới. Người đứng đầu LHQ phê phán những hành động đơn phương làm suy yếu vĩnh viễn giải pháp hai nhà nước “là không thể chấp nhận được và phải chấm dứt”. Ông đánh giá những hành động đó “không phải là những diễn biến đơn lẻ”, mà là “một phần của thực tế có hệ thống đang phá vỡ các nền tảng của hòa bình ở Trung Đông”. Tổng Thư ký Guterres cũng kêu gọi các quốc gia thành viên LHQ hành động thực chất, coi hội nghị cấp cao lần này là bước ngoặt mang tính quyết định, một nấc thang thúc đẩy tiến trình không thể đảo ngược hướng tới chấm dứt tình trạng chiếm đóng và hiện thực hóa khát vọng chung của thế giới về một giải pháp hai nhà nước có tính khả thi.
Ngoại trưởng Saudi Arabia, Hoàng tử Faisal bin Farhan Al Saud, đã kêu gọi tất cả các quốc gia ủng hộ mục tiêu của hội nghị về một lộ trình đặt ra các thông số cho một nhà nước Palestine đồng thời đảm bảo an ninh cho Israel. Còn Ngoại trưởng Pháp Jean-Noel Barrot nhấn mạnh rằng: “Chúng ta phải tìm ra các phương thức và biện pháp để đi từ việc chấm dứt chiến tranh ở Gaza đến việc chấm dứt xung đột Israel-Palestine, vào thời điểm cuộc chiến này đang đe dọa sự ổn định và an ninh của toàn bộ khu vực. Chỉ có một giải pháp chính trị, hai nhà nước mới có thể đáp ứng được nguyện vọng chính đáng của người Palestine và người Israel được sống trong hòa bình và an ninh. Không có lựa chọn nào khác”. "Tất cả các quốc gia đều có trách nhiệm hành động ngay bây giờ", Thủ tướng Palestine Mohammad Mustafa phát biểu, đồng thời kêu gọi một lực lượng quốc tế bảo trợ nhà nước Palestine.
Tuần trước, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho biết Pháp dự định công nhận một nhà nước Palestine vào tháng 9 tại cuộc họp thường niên của các nhà lãnh đạo thế giới tại ĐHĐ LHQ. Luxembourg hôm 28/7 cũng bóng gió rằng họ có thể làm theo Pháp và công nhận nhà nước Palestine vào tháng 9, với khả năng các quốc gia khác cũng có thể công bố các kế hoạch tương tự khi hội nghị tiếp tục vào ngày 29/7. Pháp hy vọng Anh sẽ làm theo. Hơn 200 nghị sĩ Anh cuối tuần trước cũng đã lên tiếng ủng hộ ý tưởng này, nhưng Thủ tướng Keir Starmer cho rằng việc công nhận nhà nước Palestine "phải là một phần của một kế hoạch rộng lớn hơn".
Bất chấp áp lực quốc tế ngày càng tăng với Israel để chấm dứt chiến tranh, Israel và Mỹ đã không tham gia hội nghị. Theo Bộ Ngoại giao Mỹ, sự kiện kéo dài 3 ngày này là "không hiệu quả và không đúng thời điểm", cũng như là một "chiêu trò quảng cáo" sẽ khiến việc tìm kiếm hòa bình trở nên khó khăn hơn. Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết trong một tuyên bố rằng nỗ lực ngoại giao này là "phần thưởng cho chủ nghĩa khủng bố" và gọi lời hứa công nhận một nhà nước Palestine của ông Macron là "phản tác dụng".
Phát biểu với các phóng viên hôm 28/7, Hoàng tử Faisal đã kêu gọi Tổng thống Mỹ Donald Trump tham gia vào việc giải quyết cuộc xung đột đang diễn ra. Ông nói với các phóng viên: “Tôi tin chắc rằng sự tham gia của Mỹ, đặc biệt là sự tham gia của Tổng thống Trump, có thể là chất xúc tác cho việc chấm dứt cuộc khủng hoảng trước mắt ở Gaza và có khả năng là một giải pháp cho cuộc xung đột Palestine-Israel trong dài hạn”.
Hội nghị cấp cao về giải pháp hòa bình cho vấn đề Palestine và thực thi giải pháp hai nhà nước kéo dài 3 ngày, dựa trên các nghị quyết ES-10/24 và 79/81 của ĐHĐ LHQ, được tổ chức dưới sự đồng chủ trì của Pháp và Saudi Arabia. Hội nghị bao gồm các phiên họp toàn thể và thảo luận chuyên đề về những nội dung như an ninh, nhu cầu nhân đạo, tái thiết và tính khả thi về kinh tế của một Nhà nước Palestine trong tương lai.
Hội nghị diễn ra trong bối cảnh cuộc chiến của Israel ở Gaza vẫn đang tiếp diễn sau hơn 21 tháng. Cuộc chiến nổ ra vào tháng 10/2023 khi Hamas tổ chức một cuộc tấn công vào miền Nam Israel, khiến ít nhất 1.139 người thiệt mạng và bắt giữ hơn 200 người khác làm con tin, theo thống kê của Israel. Kể từ đó, cuộc tấn công quân sự của Israel vào Gaza đã giết chết hơn 59.000 người Palestine, chủ yếu là phụ nữ và trẻ em, theo các cơ quan y tế tại vùng lãnh thổ bị bao vây.
LHQ từ lâu đã ủng hộ tầm nhìn về hai nhà nước nằm cạnh nhau trong các đường biên giới an toàn và được công nhận. Người Palestine muốn có một nhà nước ở Bờ Tây bị chiếm đóng, Đông Jerusalem và Dải Gaza, tất cả các vùng lãnh thổ bị Israel chiếm đóng trong cuộc chiến tranh năm 1967 với các quốc gia Arab láng giềng. Theo cơ sở dữ liệu của hãng tin AFP, ít nhất 142 trong số 193 quốc gia thành viên LHQ hiện công nhận nhà nước Palestine do giới lãnh đạo Palestine lưu vong tuyên bố vào năm 1988. Năm 1947, trong một nghị quyết được Đại hội đồng thông qua, LHQ đã quyết định phân chia Palestine, khi đó nằm dưới sự ủy trị của Anh, thành các nhà nước Do Thái và Arab. Israel được tuyên bố thành lập vào năm 1948. Trong nhiều thập kỷ, hầu hết các thành viên LHQ đều ủng hộ giải pháp hai nhà nước, với Israel và nhà nước Palestine tồn tại song song./.