Quan
hệ Anh-Mỹ: Thực dụng và tính toán TTXVN (London 29/7)
Trang mạng của tổ chức British Foreign Policy Group ngày 28/7 có bài viết “Mối quan hệ đặc biệt đầy thực dụng nhưng khó chịu” giữa Anh và Mỹ, nội dung như sau:
Khi Thủ tướng Keir Starmer và Tổng thống Donald Trump chuẩn bị gặp nhau tại câu lạc bộ golf của Tổng thống Trump ở Turnberry, Ayrshire vào ngày 28/7, mọi sự chú ý sẽ đổ dồn vào việc liệu Thủ tướng Starmer có thể thuyết phục Tổng thống Trump tham gia nỗ lực nhằm đạt được lệnh ngừng bắn ở Gaza và giành được những cam kết quan trọng về thương mại hay không. Đây là một lời nhắc nhở mạnh mẽ về trạng thái hiện tại của “mối quan hệ đặc biệt” giữa Anh và Mỹ, từng được gắn kết bởi sự đồng điệu sâu sắc về giá trị và cam kết với trật tự thế giới đa phương, nhưng giờ đây được kết nối bởi sự thực dụng, lợi ích kinh doanh của Tổng thống Trump, và sức mạnh mềm của Anh.
Sự thay đổi đáng chú ý này trong mối quan hệ Anh-Mỹ cũng được phản ánh qua dư luận công chúng, khi người dân Anh đang nhanh chóng chuyển hướng khỏi sự phụ thuộc vào Mỹ, dù vẫn ghi nhận sự cần thiết của việc hợp tác thực dụng. Thực tế, chỉ 31% người Anh hiện nay xem Mỹ là đồng minh thân cận nhất của Anh, giảm mạnh từ 54% vào năm 2024. Trong khi đó, Liên minh châu Âu (EU) ngày càng được đánh giá cao, với 29% người Anh hiện xem EU là đối tác thân cận nhất của Anh. Khi được hỏi mối quan hệ nào quan trọng hơn, giữa Anh-Mỹ và Anh-EU, 59% người Anh chọn EU, trong khi chỉ 29% chọn Mỹ.
Lần đầu tiên trong kỷ nguyên hậu Brexit, vị thế của Washington như đối tác hàng đầu của Anh trở nên lung lay. Đây không chỉ là một sự dao động về số liệu, mà còn cho thấy sự thay đổi rõ rệt trong cách người Anh nhìn nhận các liên minh của mình.
Nguyên nhân chính của sự thay đổi này là sự sụt giảm mạnh mẽ trong lòng tin của người Anh đối với Mỹ. Chỉ 38% người Anh hiện tin rằng Mỹ hành động có trách nhiệm trên trường quốc tế, giảm 15 điểm phần trăm chỉ trong một năm. Thậm chí, số người Anh không tin tưởng (41%) còn nhiều hơn số người tin tưởng (38%) rằng Mỹ hành động có trách nhiệm trên thế giới. Với một quốc gia xây dựng bản sắc hậu chiến dựa trên định hướng Đại Tây Dương, đây là một sự thay đổi đáng kể, xuất phát từ sự bất an với các chính sách nội địa của Mỹ và cách tiếp cận của nước này đối với vai trò lãnh đạo toàn cầu.
Nếu có một nhân vật định hình những nhận thức này, thì đó chính là Tổng thống Trump. 1/3 số người Anh hiện xem các hành động của Tổng thống Trump là 1 trong 3 mối đe dọa lớn nhất đối với an ninh quốc gia Anh, nhiều hơn cả những người cho rằng mối đe dọa đối với Anh là khủng bố hay sự trỗi dậy của Trung Quốc. Trong khi đó, hơn một nửa số người Anh (53%) tin rằng các hành động của Trump đang gây tổn hại cho nền kinh tế nước này, và 49% cho rằng Trump đang làm tổn thương mối quan hệ Anh-Mỹ. Cách tiếp cận đầy biến động của Trump đối với các vấn đề toàn cầu, từ các cuộc chiến ở Ukraine, Trung Đông, đến các biện pháp thuế quan, khiến mối quan hệ từng được xem là tối quan trọng đối với an ninh và thịnh vượng của Anh giờ đây bị coi là một rủi ro ngày càng tăng.
Tuy nhiên, bất chấp những lo ngại này, công chúng Anh không kêu gọi cắt đứt quan hệ. Thực tế, chỉ 28% người Anh cho rằng London nên xa rời Mỹ do các hành động của Tổng thống Trump. Thay vào đó, 34% ủng hộ duy trì cách tiếp cận hiện tại, trong khi 33% tin rằng Anh nên xích lại gần Mỹ hơn. Điều này trái ngược với mong muốn rõ ràng của công chúng Anh là quay lại hợp tác với EU, một đối tác quốc tế mà người Anh coi là ngày càng quan trọng và ổn định.
Điều này phản ánh cách tiếp cận thực dụng của người Anh đối với mối quan hệ Anh-Mỹ; họ lo lắng về Mỹ, cảm thấy rất khó chịu với Tổng thống Trump và khao khát một nước Mỹ ổn định hơn, nhưng lại nhận ra rằng Anh không thể đơn giản quay lưng với đồng minh mạnh nhất của mình. An ninh, thương mại, chia sẻ tình báo – những mối dây liên kết này quá sâu sắc đến nỗi không thể cắt đứt. Nhưng người Anh cũng không quá nhiệt tình để tăng cường hợp tác hơn nữa. Thay vào đó là một sự tính toán đầy khôn ngoan: hợp tác khi cần thiết, nhưng tránh phụ thuộc quá mức.
Và đây chính là giải pháp mà Thủ tướng Keir Starmer đã và đang thận trọng theo đuổi – tận dụng mối quan hệ thân thiết của Tổng thống Trump với Anh để mở ra các cơ hội bảo vệ an ninh và thịnh vượng của Anh, đồng thời tìm kiếm các liên minh và quan hệ đối tác ở những nơi khác trong các vấn đề quan trọng như Ukraine, nơi Mỹ không còn được tin tưởng để dẫn dắt. Khi Thủ tướng Starmer gặp Tổng thống Trump, những tính toán này sẽ đè nặng lên tâm trí Starmer – việc ông có thể thúc đẩy được một lệnh ngừng bắn ở Gaza sẽ có ý nghĩa quan trọng vượt xa biên giới Anh, và là một cơ hội quan trọng để Anh tận dụng mối quan hệ Anh-Mỹ để có được lợi ích.
Thế giới sẽ dõi theo, nhưng Thủ tướng Keir Starmer có thể hành động với sự tự tin (hiếm hoi) rằng có công chúng đứng sau ông, ủng hộ một cách tiếp cận thận trọng nhưng thực dụng đối với mối quan hệ Anh-Mỹ. Một mối quan hệ không còn dựa trên niềm tin mù quáng hay hoài niệm đầy lãng mạn, ít nhất là không từ phía Anh. Thay vào đó là một mối quan hệ ngày càng mang động cơ tính toán, phòng ngừa bất trắc và trên hết là sự thực dụng.
Hôm nay, Anh có cơ hội tận dụng mối quan hệ này vì lợi ích tốt đẹp, hy vọng Thủ tướng Starmer sẽ biết cách tận dụng./.