Tin vắn kinh tế
Hà Nội (TTXVN 9/9)
Nga/Công nghệ xanh Chính phủ Nga đã đặt ra mức phí mới cho tác động tiêu cực đến môi trường trong giai đoạn 2026-2030. Phí xử lý chất thải rắn đô thị ít nguy hại cũng đang tăng. Các bên tham gia thị trường lưu ý rằng với mức thu mới những doanh nghiệp lớn có thể phải chi thêm hàng trăm triệu ruble mỗi năm, nhưng họ thừa nhận rằng việc tăng phí là cần thiết để khuyến khích các doanh nghiệp áp dụng những công nghệ thân thiện với môi trường. Theo Sắc lệnh của chính phủ phê duyệt mức phí mới cho tác động tiêu cực đến môi trường trong giai đoạn 2026-2030, mức phí phát thải nitơ điôxít từ mức hiện tại là 209,6 ruble (2,5 USD)/tấn lên 219 ruble/tấn vào năm 2026 và lên 1.960 ruble/tấn vào năm 2030. Đối với một tấn benzopyrene, mức phí sẽ tăng từ 8,3 triệu ruble lên 9,8 triệu ruble/tấn vào năm 2026 và lên 19,65 triệu ruble/tấn vào năm 2030. Mức phí xử lý chất thải rắn đô thị (MSW) loại nguy hại cấp độ 4 (nguy hại thấp) cũng được tăng từ 95 ruble/tấn lên 190 ruble/tấn vào năm 2026 và lên 823 ruble/tấn vào năm 2030. Năm 2025 phí cho tác động tiêu cực đến môi trường tăng 1,51 lần so với năm 2018. Dự kiến ngân sách sẽ thu thêm được 4 tỷ ruble từ việc tăng phí này.
Nga/Ngoại tệ Ngày 9/9, Ngân hàng Trung ương Nga đã tăng tỷ giá hối đoái đồng USD-ruble thêm 0,9 ruble lên 83,24 ruble/USD vào ngày 10/9. Cùng lúc đó, tỷ giá hối đoái đồng euro-ruble cũng tăng 1,46 ruble lên 98,03 ruble/euro. Tỷ giá hối đoái đồng nhân dân tệ-ruble tăng 0,22 ruble lên 11,69 ruble/nhân dân tệ. Trên thị trường liên ngân hàng Nga, tỷ giá hối đoái đồng USD đạt mức cao nhất kể từ cuối tháng 4/2025 - 84 ruble/USD, trong khi tỷ giá hối đoái euro cũng lần đầu tiên vượt quá 98 ruble/euro kể từ ngày 13/2/2025. Trước đó, ngày 09/9, Ngân hàng Trung ương Nga đã ấn định tỷ giá hối đoái đồng USD ở mức trên 82 ruble/USD lần đầu tiên kể từ cuối tháng 7. Tỷ giá hối đoái euro-ruble sau đó tăng lên 96,57 ruble/euro (+1,09 ruble) và tỷ giá hối đoái nhân dân tệ-ruble lên 11,47 ruble/nhân dân tệ (+0,09 ruble). Ngân hàng Trung ương Nga thiết lập tỷ giá hối đoái sau khi Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt đối với Sở Giao dịch Chứng khoán Moskva. Kể từ tháng 12/2024, Ngân hàng Trung ương Nga đã tính toán tỷ giá hối đoái giữa các ngoại tệ so với đồng ruble dựa trên dữ liệu tổng hợp từ những phân khúc thị trường ngoại hối và thị trường phi tập trung.
Đức/Trình độ học vấn Tại Đức, khoảng cách về trình độ học vấn trong nhóm thanh niên từ 25 đến 34 tuổi đang ngày càng gia tăng. Theo nghiên cứu "Tổng quan về Giáo dục" của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), năm ngoái, 15% nhóm tuổi này không có bằng tốt nghiệp đại học các ngành khoa học ứng dụng cũng như không có bằng đào tạo nghề, tăng 2 điểm phần trăm so với năm 2019. Trong Liên minh châu Âu (EU), chỉ có Italy (I-ta-li-a), Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha có kết quả kém hơn Đức. Trong cùng kỳ, theo nghiên cứu, tỷ lệ có bằng đại học, đại học khoa học ứng dụng hoặc đại học hợp tác giáo dục đã tăng từ 33% lên 40%. Theo OECD, khoảng cách ngày càng tăng về trình độ học vấn này là rất đáng lo ngại. Chênh lệch trình độ giữa những người trẻ tuổi ở Đức là lớn nhất trong số tất cả các quốc gia OECD tham gia nghiên cứu. Trong nhóm tuổi trẻ hơn từ 18 đến 24, chỉ có 10% không được học hành cũng như không có việc làm, thấp hơn đáng kể so với con số 14% của OECD. Tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên, ở mức 2,7%, cũng thấp hơn mức trung bình của OECD. Tỷ lệ thất nghiệp ở những người trưởng thành có trình độ thấp vẫn ở mức cao, và bất bình đẳng xã hội trong tiếp cận giáo dục tiểu học vẫn còn tồn tại. Đức đầu tư nhiều hơn cho mỗi học sinh trong hệ thống giáo dục của mình so với mức trung bình của các nước công nghiệp hóa. Tuy nhiên, khi so sánh với Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của đất nước, chi tiêu cho giáo dục lại thấp hơn mức trung bình, với 4,4%, thấp hơn đáng kể so với Na Uy hoặc Vương quốc Anh, những nước đầu tư hơn 6% GDP của họ vào giáo dục.
Ethiopia/Thủy điện Ngày 9/9, Ethiopia (Ê-ti-ô-pi-a) đã chính thức khánh thành đập thủy điện lớn nhất châu Phi, một dự án sẽ cung cấp năng lượng cho hàng triệu người Ethiopia và được Thủ tướng Abiy Ahmed gọi là "thành tựu vĩ đại cho tất cả người da màu”. Ông Abiy cho biết Ethiopia sẽ sử dụng năng lượng này để cải thiện khả năng tiếp cận điện năng của người dân Ethiopia và xuất khẩu điện dư thừa sang khu vực này. Ethiopia, quốc gia đông dân thứ hai châu lục với hơn 120 triệu người, coi Đập Đại Phục Hưng (GERD) Ethiopia trị giá 5 tỷ USD trên một nhánh của sông Nile là trọng tâm trong tham vọng kinh tế của mình. Công suất của đập đã tăng dần kể từ khi tuabin đầu tiên được đưa vào hoạt động vào năm 2022, đạt công suất tối đa 5.150 MW hôm 9/9. Con số trên đưa đập thủy điện này vào danh sách 20 đập thủy điện lớn nhất thế giới. Theo truyền thông địa phương, ngân hàng trung ương Ethiopia đã cung cấp 91% kinh phí cho dự án, trong khi 9% được tài trợ bởi người dân Ethiopia thông qua việc bán trái phiếu và quà tặng, mà không có bất kỳ sự hỗ trợ nào từ nước ngoài. Mạng lưới truyền tải điện kém phát triển ở các vùng nông thôn là một hạn chế lớn đối với việc tiếp cận điện. Theo Ngân hàng Thế giới, trong khi tỷ lệ điện khí hóa ở các khu vực thành thị của nước này đạt 94% vào năm 2022, thì chỉ có 55% tổng dân số cả nước được sử dụng điện.
Hàn Quốc/Lao động thời vụ Nhằm giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động nông thôn kinh niên, huyện Jeongseon, tỉnh Gangwon của Hàn Quốc đã triển khai tích cực chương trình lao động thời vụ người nước ngoài. Theo đó, chính quyền huyện đã phối hợp triển khai hiệu quả chương trình lao động thời vụ với Lào và Philippines (Phi-líp-pin). Thông tin cho biết huyện Jeongseon bắt đầu áp dụng chế độ lao động thời vụ từ năm 2023, sau khi ký thỏa thuận với Chính phủ Lào. Với khoảng 200 người lao động trong năm đầu tiên, con số này đã tăng lên hơn 400 người vào năm 2024 và hơn 460 người đến từ Lào và Philippines trong năm nay. Huyện cũng đã mở rộng cơ sở nhân lực đa quốc gia bằng cách ký kết một thỏa thuận mới với thành phố Bawong, Philippines. Huyện Jeongseon không chỉ đơn thuần tham gia phân bổ nhân lực thời vụ mà còn chú trọng vào việc bảo vệ quyền lợi và hỗ trợ ổn định cuộc sống cho người lao động nước ngoài sau khi nhập cảnh Hàn Quốc. Huyện đã đưa ra nhiều chính sách hỗ trợ thiết thực nhằm nâng cao khả năng thích ứng cho người lao động nước ngoài như: hỗ trợ chi phí khám chữa bệnh cho những người không được hưởng bảo hiểm y tế; hỗ trợ toàn bộ phí bảo hiểm tai nạn lao động; cung cấp vật dụng bảo hộ chống nắng nóng và giá rét; hỗ trợ gửi bưu phẩm quốc tế miễn phí; cử phiên dịch viên hỗ trợ các giao dịch phát sinh…
Châu Phi/Dược phẩm Bộ trưởng Công nghiệp dược phẩm Algeria (An-giê-ri), ông Ouacim Kouidri, cho biết các doanh nghiệp dược trong nước dự kiến ký kết những hợp đồng hợp tác và đầu tư trị giá khoảng 400 triệu USD trong khuôn khổ Hội chợ thương mại nội khối châu Phi (IATF-2025), đang diễn ra tại Alger từ ngày 4/9. Phát biểu với báo chí sau chuyến thăm gian hàng các doanh nghiệp dược phẩm, ông Kouidri nhấn mạnh sự kiện lần này đánh dấu thành công lớn của ngành dược Algeria, với sự tham gia của 22 doanh nghiệp trong nước. Các thỏa thuận được ký kết sẽ mở ra triển vọng mở rộng sản xuất, xuất khẩu và hợp tác khoa học – công nghệ trong lĩnh vực dược phẩm. Theo Bộ trưởng Kouidri, ngành dược phẩm Algeria hiện có 218 nhà máy sản xuất thuốc và trang thiết bị y tế, chiếm 26% tổng số cơ sở sản xuất dược phẩm tại châu Phi (640 đơn vị). Với nền tảng này, Algeria đủ điều kiện để đóng vai trò trung tâm trong nỗ lực củng cố chủ quyền y tế của châu Phi, đồng thời hướng tới khẳng định vị thế trên thị trường dược phẩm toàn cầu. Ông Kouidri nhấn mạnh sự cần thiết của việc đẩy mạnh hợp tác Nam-Nam, tăng cường đầu tư vào nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo và sản xuất nội địa, nhằm xây dựng một ngành công nghiệp dược phẩm châu Phi bền vững, có khả năng đáp ứng nhu cầu của thị trường trong khu vực và vươn ra thế giới.
Châu Phi/Công nghiệp sáng tạo “Bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ và âm nhạc ở châu Phi: từ bảo vệ đến thịnh vượng” là chủ đề buổi tọa đàm diễn ra ngày 6/9 tại Alger, bên lề Hội chợ thương mại nội Phi (IATF-2025), sự kiện đang diễn ra đến ngày 10/9 tại Cung Triển lãm quốc tế. Hoạt động này nằm trong khuôn khổ “Ngày sáng tạo châu Phi – Canex 2025”, nhằm trao đổi kinh nghiệm và thảo luận về tương lai của các ngành công nghiệp sáng tạo trong kỷ nguyên số. Phát biểu tại tọa đàm, ông Mehdi Dilmi, Phó Tổng giám đốc Văn phòng quốc gia về quyền tác giả và quyền liên quan (ONDA), nhấn mạnh những thách thức trong quản lý tập thể quyền tác giả tại châu Phi, đặc biệt là tranh chấp với những tổ chức quản lý quốc tế. Ông cho rằng việc bảo vệ quyền lợi của các nhạc sĩ và nhà sáng tác trước tác động của trí tuệ nhân tạo đòi hỏi cần sớm ban hành cơ chế pháp lý để ngăn chặn hành vi xâm phạm tác phẩm trên các nền tảng số. Đại diện Cơ quan quản lý quyền kỹ thuật số Nam Phi (Capasso), bà Lerato Matsoso, kêu gọi xây dựng khung pháp lý chặt chẽ, bảo đảm việc khai thác hợp pháp nội dung âm nhạc thông qua cơ chế cấp phép cho các đơn vị sử dụng, trong đó có nền tảng số chuyên về phân phối âm nhạc. Theo bà, bảo hộ sở hữu trí tuệ không chỉ là công cụ pháp lý, mà còn là động lực thúc đẩy tăng trưởng và tạo cơ hội cho ngành âm nhạc châu Phi. Trong khuôn khổ “Canex-2025”, nhiều hoạt động khác cũng được tổ chức như lớp học chuyên đề, hội thảo về quyền sở hữu trí tuệ, ngành công nghiệp sáng tạo, nghệ thuật thị giác và ẩm thực, kéo dài đến ngày 10/9 tại gian triển lãm Gourara, Cung Triển lãm Alger.
Israel/Thực phẩm Phóng viên TTXVN tại Tel Aviv dẫn dữ liệu mới công bố từ tổ chức ngân hàng thực phẩm quốc gia Leket Israel và công ty tư vấn BDO cho biết mỗi gia đình Israel (Ix-ra-en) dự kiến sẽ lãng phí khoảng 600 shekel (tương đương 160 USD) tiền thực phẩm trong mùa lễ hội sắp tới của người Do Thái (bắt đầu vào cuối tháng 9 và đầu tháng 10 tới). Nghiên cứu cho thấy, doanh số bán thực phẩm trong tháng diễn ra các ngày lễ lớn của người Do Thái (High Holy Days) dự kiến sẽ đạt 8,9 tỷ shekel (2,4 tỷ USD). Trong số đó, khoảng 1,4 tỷ shekel (380 triệu USD), tương đương 260.000 tấn thực phẩm, được dự báo sẽ bị lãng phí. Mỗi hộ gia đình Israel dự kiến chi khoảng 3.900 shekel (1.050 USD) cho thực phẩm trong mùa lễ năm nay — tăng 20% so với năm 2022. Hơn một phần ba số thực phẩm trị giá 600 shekel bị vứt bỏ là rau củ quả. Con số này bao gồm cả các gia đình không theo đạo Do Thái. Leket nhấn mạnh rằng lãng phí thực phẩm là một trong những nguyên nhân chính làm gia tăng chi phí sinh hoạt. Bên cạnh chi phí trực tiếp cho thực phẩm bị mua nhưng không tiêu thụ, lãng phí còn xảy ra ở các giai đoạn sớm hơn trong chuỗi cung ứng như tại nông trại, khâu chế biến, đóng gói, vận chuyển và tiếp thị — tất cả đều đẩy giá thực phẩm lên cao./.
Anh Quân (Tổng hợp)