Mỹ siết thuế “de minimis”: Từ cú sốc hóa đơn đến nguy cơ tụt
hậu thương mại điện tử TTXVN, Thời báo Hoàn cầu, NBC (10/9): Kể từ ngày 29/8, Mỹ đã chính thức bãi bỏ quy định miễn thuế nhập khẩu đối với các bưu kiện giá trị thấp, thường được gọi là “de minimis”. Thay đổi này đã làm chao đảo toàn bộ ngành thương mại điện tử xuyên biên giới, tác động mạnh cùng lúc đến người tiêu dùng, doanh nghiệp và chuỗi cung ứng toàn cầu. Tờ Thời báo Hoàn cầu bình luận: Đây là một quyết định "phản tác dụng", bởi thay vì tăng cường vị thế thương mại của Mỹ, nó đang đẩy nền kinh tế lớn nhất thế giới vào tình thế khó khăn trong kỷ nguyên số.
* "Hỗn loạn cực độ" và cú sốc hóa đơn thuế Chỉ trong một tuần thực hiện, chính sách mới đã khiến lưu lượng bưu kiện quốc tế đến Mỹ giảm hơn 80%. Liên minh Bưu chính Thế giới (UPU) cho biết ít nhất 88 cơ quan thành viên đã tạm ngừng hoặc hạn chế dịch vụ gửi hàng sang Mỹ. Ông Nick Baker, chuyên gia từ hãng tư vấn Kroll, mô tả tình hình hiện nay là “hỗn loạn cực độ”, khi cả người mua lẫn nhà vận chuyển đều loay hoay tìm cách thích nghi với "thực tại mới".
Nhiều khách hàng tại Mỹ đã bất ngờ nhận được các hóa đơn thuế khổng lồ từ các hãng vận chuyển như UPS, DHL, FedEx mà không hề được người bán ở nước ngoài thông báo trước. Ông Thomas Andrews, điều hành một cửa hàng sửa chữa máy tính cổ ở vùng nông thôn bang New York, cho biết đã sốc khi nhận được hóa đơn thuế từ UPS khoảng 1.400 USD cho một linh kiện máy tính có giá 750 USD.
Đại diện UPS sau đó xác nhận khoản thuế thông báo ban đầu là sai, mức hợp lý chỉ khoảng 110 USD. Tuy nhiên, ông Andrews đã từ chối nhận hàng để tránh phải trả tiền, và ngay sau khi UPS thông báo khoản thuế đã được chỉnh sửa, mặt hàng nói trên đã được hãng gửi trả lại Đức. Nhưng phiền toái vẫn chưa chấm dứt, ông Andrews cho biết mình đang phải chịu phí vận chuyển trả hàng vào khoảng 50 USD.
Trong thông cáo, UPS nói hãng có giải pháp hỗ trợ các thương nhân để thích nghi với môi trường mới, nhưng không đề cập trực tiếp tới trường hợp tính phí cho khách hàng.
Không chỉ UPS, DHL cũng phải lên tiếng trấn an khách hàng, cam kết sẽ “hỗ trợ tối đa trong bối cảnh thay đổi chính sách”. Tuy nhiên, doanh nghiệp vận chuyển quốc tế này cũng nhắc nhở rằng thuế quan là nghĩa vụ bắt buộc đối với mọi đơn hàng nhập khẩu vào Mỹ.
Từ ngày 29/8, lần đầu tiên trong gần một thế kỷ, các bưu kiện nhỏ giá trị thấp nhập vào Mỹ — gọi là hàng “de minimis” — đã bị đánh thuế nhập khẩu. Điều này đồng nghĩa với việc ngay cả những đơn hàng mang tính cá nhân, giá chỉ vài trăm USD, cũng phải chịu các mức thuế cao mà Washington áp cho đối tác thương mại. Mặc dù một phán quyết gần đây của Tòa phúc thẩm Liên bang Mỹ kết luận rằng nhiều sắc thuế của Tổng thống Donald Trump là vi hiến, nhưng các biện pháp này vẫn đang có hiệu lực, trong khi Nhà Trắng kháng cáo lên Tòa án Tối cao.
Ngoại trừ người mua cá nhân, các doanh nghiệp nhỏ tại Mỹ cũng đang bị cuốn vào vòng xoáy. Ông Herm Narciso, chủ một cửa hàng bán lẻ ở Florida, kể rằng chỉ một ngày sau khi nhận lô túi xách trị giá 600 USD từ Tây Ban Nha, ông đã nhận hóa đơn thuế từ DHL lên tới hơn 1.000 USD – cao gấp đôi giá trị lô hàng. Với những công ty nhỏ chuyên nhập hàng ngách từ châu Âu hay châu Á, cú sốc này đe dọa trực tiếp khả năng duy trì kinh doanh.
Một số doanh nghiệp nhỏ Mỹ cũng đã gánh chịu hậu quả. Một ngày sau khi nhận một lô túi xách từ Tây Ban Nha giá khoảng 600 USD, ông Herm Narciso và vợ — chủ một cửa hàng bán lẻ tại Dunedin, Florida, chuyên nhập hàng châu Âu — nhận hóa đơn thuế 1.041,44 USD từ DHL.
Không chỉ người tiêu dùng Mỹ, các thương nhân nước ngoài phụ thuộc vào thị trường này cũng gặp khó. Nhiều công ty châu Âu và châu Á đang đứng trước lựa chọn khó khăn: hoặc tự gánh khoản thuế khổng lồ để giữ chân khách, hoặc chuyển chi phí sang người mua và chấp nhận nguy cơ mất khách. Trên các diễn đàn thương mại điện tử quốc tế, không ít doanh nghiệp đã tuyên bố tạm ngừng gửi hàng sang Mỹ vì “không còn cách nào để tính toán chi phí hợp lý”.
Theo ông Nick Baker, trách nhiệm pháp lý cuối cùng vẫn thuộc về khách hàng – những người được coi là “người nhập khẩu chính thức". Tuy nhiên, trong thực tế, phần lớn người mua không có kiến thức chuyên sâu về thuế quan và phụ thuộc hoàn toàn vào sự minh bạch từ phía thương nhân lẫn hãng vận chuyển. Chính sự thiếu đồng bộ thông tin đã khiến nhiều người bị bất ngờ và dẫn đến làn sóng khiếu nại, trả hàng dồn dập trong những ngày qua.
* Hệ lụy kinh tế và nguy cơ suy giảm cạnh tranh Chính quyền Tổng thống Trump khẳng định thay đổi này nhằm mục tiêu kép:
tăng thu ngân sách hàng tỷ USD thuế quan và ngăn chặn dòng bưu kiện nhỏ bị lợi dụng để vận chuyển ma túy bất hợp pháp. Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ (CBP) nhấn mạnh rằng ngành logistics đã được thông báo và chuẩn bị nhiều tháng trước khi chính sách có hiệu lực. “Các hãng vận chuyển và bưu chính quốc tế đều được cung cấp hướng dẫn chi tiết, với nhiều lựa chọn tuân thủ. Ngày 29/8 chỉ đơn giản là chấm dứt một kẽ hở mà tội phạm lợi dụng để khai thác biên giới Mỹ,” bà Susan S. Thomas, quyền Trợ lý Ủy viên Điều hành của CBP, phát biểu.
Tuy nhiên, diễn biến thực tế cho thấy tình hình khác xa. Thay vì sự “gián đoạn tối thiểu” như CBP khẳng định, ngành thương mại điện tử xuyên biên giới đang rơi vào trạng thái đình trệ, với tổn thất khó đong đếm.
Quy định de minimis vốn được áp dụng ở Mỹ từ lâu, nhằm đơn giản hóa thủ tục hải quan và giảm chi phí giao dịch. Năm 2016, ngưỡng miễn thuế này thậm chí còn được nâng từ 200 USD lên 800 USD, tạo điều kiện cho thương mại điện tử bùng nổ.
Theo số liệu của CBP, chỉ riêng năm 2024, Mỹ đã tiếp nhận tới 1,36 tỷ bưu kiện giá trị thấp. Chính sách mới khiến một khối lượng khổng lồ giao dịch này bị đảo lộn.
Hệ quả không chỉ dừng ở những hóa đơn thuế cao hơn cho người tiêu dùng. Trung tâm Quản trị Kinh tế Yale ước tính thiệt hại đối với lợi ích của người tiêu dùng Mỹ có thể lên tới 10,9 tỷ USD nếu chính sách miễn thuế bị hủy bỏ hoàn toàn. Ở góc độ chuỗi cung ứng, các nhà bán lẻ Mỹ dự đoán nhập khẩu sẽ tiếp tục suy yếu trong năm 2025, khi thuế quan cao và sự bất ổn chính sách khiến cả người mua lẫn người bán dè dặt hơn.
Đáng chú ý, việc hủy bỏ de minimis còn làm suy yếu khả năng cạnh tranh của Mỹ trong lĩnh vực thương mại điện tử xuyên biên giới – một ngành đang phát triển nhanh và trở thành động lực tăng trưởng của nền kinh tế toàn cầu. Khi nhiều quốc gia tận dụng cơ hội hội nhập số, Mỹ lại tự dựng thêm rào cản, khiến doanh nghiệp trong nước mất đi lợi thế tiếp cận nguồn cung phong phú và giá rẻ từ quốc tế.
Các chuyên gia cảnh báo rằng việc Mỹ duy trì chính sách thuế quan đơn phương đi ngược xu hướng hợp tác thương mại toàn cầu, thậm chí có thể vi phạm các nguyên tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Trong bối cảnh thương mại điện tử ngày càng gắn kết nhờ công nghệ và tích hợp xuyên biên giới, những rào cản này có nguy cơ khiến Mỹ bị cô lập khỏi thị trường số đang tăng trưởng mạnh mẽ.
Về lâu dài, điều Mỹ có thể mất đi không chỉ là vài tỷ USD từ lợi ích người tiêu dùng, mà còn là cơ hội tham gia vào dòng chảy thương mại điện tử toàn cầu – một lĩnh vực đang định hình lại cấu trúc kinh tế thế giới. Với quy mô thị trường nội địa khổng lồ, Mỹ vẫn giữ sức hấp dẫn nhất định, nhưng nếu thiếu sự điều chỉnh kịp thời, những tổn thất từ việc tụt hậu sẽ ngày càng khó bù đắp.
Những gì đang diễn ra với chính sách de minimis phản ánh một thực tế: các biện pháp bảo hộ dù có thể mang lại lợi ích tài khóa ngắn hạn, song lại tiềm ẩn nhiều hệ quả tiêu cực. Khi thương mại toàn cầu đang dịch chuyển sang môi trường số, tính linh hoạt, chi phí thấp và tốc độ là yếu tố sống còn. Bất kỳ rào cản nào làm chậm dòng chảy hàng hóa đều có thể biến thành gánh nặng, không chỉ cho người tiêu dùng mà cả doanh nghiệp trong nước.
Để duy trì vị thế trong nền kinh tế số, Mỹ được cho là cần điều chỉnh cách tiếp cận, hướng tới mô hình thương mại dựa trên luật lệ và hợp tác quốc tế. Nếu tiếp tục ưu tiên các biện pháp đơn phương và bảo hộ cực đoan, Mỹ có nguy cơ bỏ lỡ đà tăng trưởng nhanh chóng của thương mại điện tử toàn cầu – một mất mát không thể đo lường./.
Hải Yến – Diệu Linh