Phụ thuộc công nghệ nước ngoài - rủi ro đối với Đông Nam Á
TTXVN (Ottawa 20/8): Trang The Conversation đăng bài phân tích về những cơ hội và rủi ro của sự phụ thuộc vào công nghệ Trung Quốc đối với khu vực Đông Nam Á trong kỷ nguyên chuyển đổi số. Nội dung như sau: Giữa làn sóng chuyển đổi số toàn cầu, Đông Nam Á đang nổi lên như một trong những khu vực có công nghệ phát triển nhanh nhất thế giới. Tuy nhiên, sự phụ thuộc ngày càng tăng của khu vực này vào các công ty công nghệ Trung Quốc, đặc biệt là Huawei, đã trở thành "con dao hai lưỡi", mang đến cả cơ hội kinh tế lẫn những thách thức nghiêm trọng về an ninh mạng và địa chính trị.
Với dân số hơn 690 triệu người và nền kinh tế số dự kiến đạt mức 1.000 tỷ USD vào năm 2030, Đông Nam Á là một thị trường cực kỳ hấp dẫn đối với các gã khổng lồ công nghệ toàn cầu. Các công ty Trung Quốc như Huawei, ZTE hay Tencent đã nhanh chóng chiếm lĩnh thị phần, chủ yếu thông qua sự kết hợp giữa giá cả cạnh tranh và khả năng triển khai những dự án quy mô lớn.
Ví dụ: Huawei là nhà cung cấp chính về cơ sở hạ tầng viễn thông, điện toán đám mây và các ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trên khắp khu vực, từ việc hỗ trợ triển khai 5G ở vùng nông thôn Indonesia cho đến thúc đẩy "chuyển đổi thông minh" ở Thái Lan. Ảnh hưởng này không chỉ giới hạn ở phần cứng mà còn mở rộng sang các nền tảng phần mềm như WeChat và Alipay, tất cả đều là một phần trong chiến lược "Con đường tơ lụa số" rộng lớn hơn của Bắc Kinh.
Lý do chính khiến các nước Đông Nam Á phụ thuộc vào công nghệ của Trung Quốc là sự thực dụng. So với các đối thủ cạnh tranh phương Tây như Ericsson của Thụy Điển hay Nokia của Phần Lan, thiết bị viễn thông của Huawei có thể rẻ hơn 20-30%. Lợi thế về chi phí này thường đi kèm với các khoản tài trợ hấp dẫn do nhà nước bảo trợ, như vay ưu đãi và hỗ trợ kỹ thuật, giúp các nước ASEAN vượt qua những hạn chế về ngân sách và nhân lực. Lợi thế này càng được củng cố bởi địa chính trị.
Việc chính quyền Tổng thống Trump đình chỉ các chương trình của Cơ quan Phát triển quốc tế Mỹ (USAID) đã tạo ra một khoảng trống trong khu vực, cho phép Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng thông qua những sáng kiến và gói viện trợ khổng lồ của riêng họ.
Sự phụ thuộc vào công nghệ của Trung Quốc không chỉ đơn thuần là vấn đề kinh tế; đó là vấn đề chiến lược mang lại những rủi ro đáng kể về an ninh mạng và địa chính trị cho các quốc gia Đông Nam Á. Những chuyên gia đã cảnh báo rằng phần cứng và phần mềm do Trung Quốc sản xuất có thể tạo ra các lỗ hổng bảo mật nghiêm trọng, một nỗi lo ngại bắt nguồn từ Luật An ninh mạng năm 2016 của Trung Quốc, yêu cầu các doanh nghiệp phải hỗ trợ chính phủ thu thập thông tin. Điều này làm dấy lên lo ngại rằng dữ liệu người dùng ở Đông Nam Á có thể bị khai thác, như trường hợp ở Philippines.
Đông Nam Á vẫn là mảnh đất màu mỡ cho tội phạm mạng, và việc không thể kiểm soát sự phổ biến của công nghệ Trung Quốc có thể gây ra hệ lụy nghiêm trọng. Khu vực này là nơi bị tấn công mạng nhiều nhất ở châu Á, với số vụ việc tăng gấp đôi vào năm 2024 so với năm 2023.
Ngoài vấn đề an ninh mạng, việc phụ thuộc vào công nghệ Trung Quốc còn mang đến những rủi ro địa chính trị đáng kể. Thông qua các sáng kiến như Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (IPEF) và Hội đồng thương mại và công nghệ chung với Liên minh châu Âu (EU), Mỹ đang tích cực tìm cách kiềm chế ảnh hưởng của Trung Quốc cũng như thiết lập các tiêu chuẩn công nghệ toàn cầu. Sự phụ thuộc nặng nề của nhiều quốc gia Đông Nam Á vào công nghệ Trung Quốc làm suy yếu những nỗ lực này và đặt họ vào thế khó trong cuộc cạnh tranh chiến lược giữa các siêu cường toàn cầu.
Indonesia là một ví dụ điển hình cho sự siết chặt địa chính trị này. Trong khi Jakarta phụ thuộc vào các dịch vụ đám mây của Mỹ từ các tập đoàn công nghệ Amazon và Microsoft, việc sử dụng thiết bị Huawei trong mạng 5G của nước này đã khiến Mỹ trực tiếp cảnh báo về nguy cơ về an ninh mạng.
Trong thời đại chuyển đổi số hiện nay, việc Đông Nam Á phụ thuộc vào công nghệ Trung Quốc là một thực tế không thể tránh khỏi. Mặc dù mối quan hệ này thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cải thiện kết nối, nhưng nó cũng đặt khu vực trước những rủi ro nghiêm trọng về an ninh mạng và địa chính trị.
Để tối đa hóa lợi ích và giảm thiểu các mối đe dọa này, khu vực cần theo đuổi một chiến lược đa hướng. Điều này bao gồm đa dạng hóa quan hệ đối tác công nghệ, đặc biệt là với các nước phương Tây; đầu tư vào những công ty trong nước để tăng cường khả năng tự chủ; và thiết lập một khuôn khổ an ninh mạng thống nhất trong khu vực để bảo vệ cơ sở hạ tầng kỹ thuật số quan trọng.
Bằng cách duy trì lập trường linh hoạt và trung lập, các quốc gia Đông Nam Á có thể tiếp tục hưởng lợi từ công nghệ tiên tiến từ cả Mỹ và Trung Quốc. Chỉ thông qua cách tiếp cận cân bằng như vậy, khu vực mới có thể hướng tới một tương lai kỹ thuật số thực sự bền vững và an toàn./.
Hà Linh (TTXVN tại Ottawa)