Doanh nghiệp hóa chất vào cuộc xanh hóa, giảm phát thải
Hà Nội (TTXVN 31/7)
TS. BS. Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, trung tâm thường xuyên tiếp nhận các ca ngộ độc, nhiễm độc do hóa chất phức tạp, nếu không cấp cứu kịp thời có thể dẫn tới bệnh lý đường hô hấp, các vấn đề về da, thậm chí là ung thư. Nguyên nhân chủ yếu liên quan tới môi trường sống bị ô nhiễm, cụ thể là ô nhiễm không khí và nguồn nước hay phơi nhiễm hóa chất độc hại. Cho dù ở nồng độ thấp nhưng trong thời gian dài có thể gây ra những tổn thương tích lũy, khó phục hồi. Vì thế yêu cầu về một môi trường sống sạch, an toàn ngày càng cấp thiết để bảo vệ sức khỏe cho thế hệ hiện tại và tương lai.
Đối mặt với những thách thức và nỗi ám ảnh từ ô nhiễm hóa chất, ngành công nghiệp hóa chất Việt Nam đang và phải chuyển mình mạnh mẽ theo hướng "xanh hóa". Đây là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự đầu tư lớn về công nghệ, sự thay đổi về tư duy quản lý và sự đồng hành của Nhà nước.
Ông Phùng Hà, Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam, nguyên Cục trưởng Cục Hóa chất, Bộ Công Thương cho hay,  sản xuất xanh là xu thế tất yếu, không chỉ đối với ngành phân bón nói riêng mà toàn ngành hóa chất nói chung.
Phân bón là 1 trong 10 nhóm thuộc ngành hóa chất, khi sản xuất xanh cần đảm bảo vừa phát triển bền vững vừa cạnh tranh có hiệu quả, bởi xu hướng tiêu dùng thông minh, khi chọn một mặt hàng nào thì đầu tiên sẽ là chất lượng, giá cả tiếp đến là chọn thương hiệu.
“Nếu doanh nghiệp sản xuất theo hướng xanh thì thương hiệu sẽ nổi tiếng hơn,” ông Phùng Hà nói, đồng thời nhấn mạnh việc sản xuất xanh, tức là gắn với nông nghiệp xanh; trong đó chú trọng để đầu vào tiết kiệm được năng lượng, tiết kiệm được nguồn tài nguyên thiên nhiên và đầu ra phải đảm bảo môi trường, phải bền vững. Tuy nhiên, việc sử dụng phân bón hiện nay khá lãng phí.
Ông Phùng Hà cũng viện dẫn thống kê của của IFA (Tổ chức Hiệp hội phân bón thế giới), trên thế giới bình quân hiện chỉ dùng khoảng 135kg-140kg/ha, song ở ở Việt Nam, con số này có nơi lên tới 400 kg/ha. Chính vì vậy, muốn “xanh hóa” thì không chỉ nhà sản xuất phân bón, kể cả người sử dụng cũng cần biết kiểm soát liều lượng phân bón hay hóa chất cho phù hợp và đúng tiêu chuẩn.
Theo ông Phùng Hà, cốt lõi vẫn là sự thay đổi tư duy. Thay vì chỉ tập trung vào xử lý chất thải sau khi đã phát sinh, cả người dùng hay doanh nghiệp cần hướng tới mô hình "sản xuất sạch hơn"; tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm thiểu phát thải tại nguồn, sử dụng nguyên liệu hiệu quả hơn và thiết kế sản phẩm thân thiện với môi trường ngay từ đầu. Khái niệm "hóa chất xanh" chính là kim chỉ nam cho sự chuyển đổi này, theo đó, ưu tiên sử dụng nguyên liệu thân thiện môi trường, áp dụng quy trình sản xuất ít độc hại, và tạo ra các sản phẩm an toàn hơn cho người sử dụng và môi trường trong suốt vòng đời của chúng.
Hưởng ứng chủ trương này, Tổng Giám đốc Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem) Nguyễn Hữu Tú cho biết: Bối cảnh hiện nay đang đặt ra những yêu cầu và thách thức mới về bảo vệ môi trường, giảm phát thải khí nhà kính, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Sản xuất an toàn và ứng dụng công nghệ số là những điều kiện cần thiết để phát triển bền vững.Với định hướng chiến lược đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040, Vinachem xác định rõ chuyển đổi mô hình tăng trưởng ứng dụng công nghệ hiện đại, từ phát triển theo chiều rộng sang chiều sâu, từ mục tiêu sản lượng sang chất lượng, hiệu quả, bền vững.
Hiện nay, tập đoàn đang tập trung tái cấu trúc công nghệ sản xuất, kiểm soát phát thải, sử dụng tiết kiệm năng lượng, đẩy mạnh đầu tư dây chuyền hiện đại và từng bước thay thế nguyên liệu hóa chất truyền thống bằng nguyên liệu tái chế, tái tạo. Bên cạnh đó, từng bước nâng tỷ lệ các nguồn năng lượng tái tạo trong tổng tiêu thụ năng lượng trong toàn hệ thống đạt 5-10% vào năm 2030 và 20-30% vào năm 2050; tiết kiệm 1-2% mức tiêu hao tài nguyên, nguyên vật liệu sản xuất giai đoạn 2025-2030; giảm 5-10% mức tiêu hao tài nguyên, nguyên vật liệu sản xuất vào năm 2050, góp phần hiện thực hóa cam kết của Việt Nam đưa phát thải ròng về 0 vào năm 2050.
Ngoài ra, tập đoàn cũng vừa công bố chương trình hành động cụ thể để hiện thực hóa cam kết xanh hoá ngành hóa chất gắn với chuyển đổi số và phát triển bền vững. Đây được xem là bước ngoặt để toàn tập đoàn đẩy nhanh ứng dụng khoa học công nghệ 4.0, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh song song với bảo vệ môi trường, ông Nguyễn Hữu Tú cho hay.
Bà Nguyễn Thanh Phương, đại diện Cục Kỹ thuật An toàn và Môi trường công nghiệp (Bộ Công Thương) cho biết: Thời gian tới các doanh nghiệp cần tập trung thực hiện đầy đủ và đúng các quy định về bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí nhà kính; trong đó, bản thân các doanh nghiệp phải tự nghiên cứu tính toán các phương án xanh hóa trong giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng để giải bài toán về chi phí sản xuất. Từ những mô hình thí điểm, các doanh nghiệp sẽ lựa chọn được giải pháp nào là tối ưu nhất.
Việc "xanh hóa" ngành hóa chất không chỉ là một yêu cầu pháp lý hay trách nhiệm xã hội, mà còn là con đường tất yếu để doanh nghiệp tồn tại, cạnh tranh và phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới. Từ sự thay đổi tư duy, đầu tư công nghệ tiên tiến, áp dụng sản xuất sạch hơn, đến sự hỗ trợ về chính sách và quản lý nghiêm minh từ Nhà nước, cùng với sự đồng thuận của cộng đồng, mục tiêu phát triển ngành hóa chất Việt Nam hiện đại, an toàn, thân thiện với môi trường đang được kỳ vọng rất lớn. Đó không chỉ là tương lai của một ngành công nghiệp, mà còn là tương lai xanh, an toàn hơn cho người dân và toàn xã hội./.
Ngọc Quỳnh