Sức mạnh lớn nhất của ASEAN là đoàn kết
TTXVN (Kuala Lumpur 28/7)
Báo The Sun (Malaysia) mới đăng bài viết nhấn mạnh tầm quan trọng của chiến lược đa liên kết của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), cho rằng đoàn kết là sức mạnh lớn nhất của khối trong bối cảnh thế giới hiện nay.
Theo bài báo, bất chấp tính cách khó lường đặc trưng của Tổng thống Mỹ Donald Trump, một điều ngày càng trở nên chắc chắn là các quốc gia Đông Nam Á hiện đang là mục tiêu chính. Với việc 6 thành viên ASEAN nhận được thư áp thuế trong vòng đầu tiên từ Washington, ông Trump đã gia tăng thể hiện sự thất vọng công khai đối với các nền kinh tế định hướng xuất khẩu chung của khối.
Với mức thuế 25% áp dụng cho Malaysia và nhiều mức thuế khác nhau trên khắp các quốc gia Đông Nam Á, các thành viên ASEAN phải đẩy mạnh nỗ lực chung để khôi phục ngoại giao khu vực, giúp khối này “miễn dịch” trước những bất ổn và cú sốc bên ngoài.
Việc Kuala Lumpur gần đây đăng cai Hội nghị Cấp cao ASEAN - Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh (GCC) 2025 và Hội nghị cấp cao ASEAN-GCC-Trung Quốc lần đầu tiên cho thấy chính sách ngoại giao đa phương của khối đang được thực thi.
Thay vì tuân thủ chính sách không liên kết truyền thống để tránh vướng mắc, ASEAN đã tiên phong trong chiến lược đa liên kết, chủ động tận dụng các mối quan hệ đối tác đa dạng để tạo lợi thế cạnh tranh.
Giữa vô số xung đột ở Trung Đông và căng thẳng đang diễn ra dọc biên giới Thái Lan-Campuchia, sự bất ổn toàn cầu và khu vực càng làm nổi bật tính cấp thiết mà ASEAN phải thúc đẩy cách tiếp cận đa liên kết chiến lược.
Thế trận chiến lược trong trật tự đa cực mới Chính sách đa liên kết chiến lược của ASEAN khác biệt cơ bản so với chính sách không liên kết thời Chiến tranh Lạnh. Thay vì tránh sự ràng buộc giữa các cường quốc, ASEAN đang vun đắp các mối quan hệ đối tác đa dạng để tối đa hóa đòn bẩy và giảm thiểu sự phụ thuộc. Những con số đã nói lên tất cả.
Năm 2024, thương mại của ASEAN với Trung Quốc tăng 15%, thương mại với Mỹ tăng 12% và thương mại với Liên minh châu Âu (EU) tăng 18%, chứng tỏ rằng chính sách đa dạng hóa chiến lược này có hiệu quả.
Các thỏa thuận song phương gần đây được Malaysia, Campuchia và Thái Lan ký kết với Trung Quốc không phải là những cam kết trung thành về thương mại, mà là những động thái được tính toán để đạt được lợi ích kinh tế trong khi vẫn duy trì độc lập chính trị. Singapore là một ví dụ điển hình cho cách tiếp cận này, với việc ký kết các thỏa thuận mới trị giá 8,2 tỷ USD với Trung Quốc vào năm 2024, đồng thời tăng cường hợp tác quốc phòng với Mỹ và mở rộng quan hệ đối tác thương mại với EU.
Đây là sự nhân rộng các lựa chọn mang tính chiến lược và là một điều cần thiết. Hơn nữa, các sáng kiến như Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), vốn đã giảm thuế đối với 65% số hàng hóa thương mại trong vòng 18 tháng kể từ khi thực hiện, đã thể chế hóa hành động cân bằng này, cho phép khối thúc đẩy các mối quan hệ đa phương trên toàn cầu mà không ảnh hưởng đến quyền tự chủ chiến lược.
Điểm sáng tăng trưởng kinh tế Đông Nam Á đang nổi lên như một điểm sáng kinh tế hiếm hoi trong bối cảnh môi trường toàn cầu ngày càng phân mảnh. Nền kinh tế khu vực tăng trưởng 4,3% vào năm 2024 và Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) dự kiến sẽ tiếp tục tăng trưởng ở mức khoảng 4% vào năm 2025, bất chấp những khó khăn bên ngoài đang tiếp diễn.
Chỉ riêng quan hệ đối tác ASEAN-GCC dự kiến sẽ tạo ra 50 tỷ USD dòng chảy thương mại mới vào năm 2027, trong khi nền kinh tế số của khu vực dự kiến đạt 1.000 tỷ USD vào năm 2030.
Sự hội nhập ngày càng sâu sắc giữa ASEAN, GCC và Trung Quốc - đại diện cho hơn 2,15 tỷ người và tổng GDP gần 25.000 tỷ USD - báo hiệu tiềm năng chuyển đổi cho tăng trưởng khu vực. Chỉ riêng trong năm 2024, khối này đã thu hút 419 tỷ USD vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), chiếm 30% dòng vốn đầu tư toàn cầu, cho thấy khả năng phục hồi kinh tế chung của khối.
Trong ba năm qua, các quốc gia thành viên ASEAN đã mở rộng quan hệ đối tác một cách chiến lược, ký kết các thỏa thuận toàn diện với các quốc gia như Nhật Bản, Australia, Ấn Độ và Hàn Quốc, tạo ra hơn 200 tỷ USD cam kết đầu tư mới.Vượt ra ngoài ngành sản xuất truyền thống, ASEAN đang định vị mình là trung tâm kinh tế xanh của thế giới, với các ngành công nghiệp hàng hải đóng góp 2.400 tỷ USD hàng năm vào GDP của khu vực.
Đa dạng hóa thực dụng Trong các cuộc họp của ban lãnh đạo ASEAN, câu chuyện đã chuyển từ “Làm thế nào để tránh việc phải chọn phe?” sang “Làm thế nào để hưởng lợi từ tất cả các bên?” - một bước tiến đáng kể trong quá trình ra quyết định chiến lược của khu vực. Chuyến thăm gần đây của Thủ tướng Malaysia Datuk Seri Anwar Ibrahim tới Nga đã dẫn đến các thỏa thuận năng lượng và công nghệ trị giá 10 tỷ USD, trong khi nước này vẫn duy trì mối quan hệ thương mại hiện tại trị giá 80,2 tỷ USD với Mỹ.
Đây không phải là sự lưỡng lự ngoại giao mà là nỗ lực quản lý danh mục đầu tư chiến lược. Đa dạng hóa là chìa khóa tuyệt đối. Sự chuyển dịch từ can dự có chọn lọc sang đa liên kết chiến lược cho thấy các cường quốc tầm trung có thể định hình đường nét của trật tự toàn cầu.
Các nhà lãnh đạo khu vực hiện nên tập trung vào việc thể chế hóa các mối quan hệ đối tác này thông qua việc chính thức hóa các cơ chế của các ban thư ký thường trực, các giao thức thương mại được chuẩn hóa và các thỏa thuận chuỗi cung ứng tích hợp.
Những gì chúng ta đang chứng kiến là các quốc gia ASEAN ưu tiên các mối quan hệ đối tác thực dụng hơn là liên kết ý thức hệ, điều này giúp neo giữ ngoại giao trong sự cân bằng chứ không phải thiên vị.
Chủ nghĩa khu vực bắt nguồn từ lợi ích chung có thể là một động lực chủ động trong một thế giới ngày càng phân mảnh, một con đường khả thi dẫn đến sự ổn định lâu dài trong kỷ nguyên đa cực./.