Hệ lụy từ những nỗ lực tái định hình kinh tế toàn cầu của Trump
Trang mạng thecentersquare.com (Ngày 30/7)
Sau khi đạt được thỏa thuận với Liên minh châu Âu (EU) vào ngày 27/7, Tổng thống Donald Trump ngày 28/7 đã thúc đẩy kế hoạch tái định hình nền kinh tế toàn cầu nhằm tạo lợi thế cho các công ty Mỹ trong các cuộc đàm phán với Vương quốc Anh và Trung Quốc.
Phản ứng tại châu Âu Đức và Pháp đã công khai chỉ trích thỏa thuận này của EU với Mỹ, trong đó bao gồm mức thuế 15% đối với hàng nhập khẩu vào Mỹ và cam kết của EU sẽ mua 750 tỷ USD năng lượng của Mỹ và đầu tư 600 tỷ USD vào Mỹ từ nay đến năm 2028.
Thủ tướng Pháp François Bayrou gọi đây là "ngày đen tối" đối với EU.Còn Thứ trưởng Ngoại giao Pháp phụ trách các vấn đề châu Âu, Benjamin Haddad, gọi hiệp ước này là "không cân xứng" và cho hay “Thương mại tự do, vốn từng mang lại sự thịnh vượng chung cho cả hai bờ Đại Tây Dương kể từ khi Chiến tranh Thế giới thứ hai kết thúc, giờ đây đang bị Mỹ phá bỏ, theo đó nước này đã lựa chọn áp đặt kinh tế và hoàn toàn phớt lờ các quy tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Đây là một sự thay đổi về mặt cấu trúc. Chúng ta phải nhanh chóng rút ra những kết luận cần thiết, nếu không sẽ có nguy cơ bị xóa sổ”.
Thỏa thuận của Trump với Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen sẽ cần sự chấp thuận của tất cả 27 thành viên EU, trong đó gồm cả Đức, nền kinh tế lớn nhất khối. Thủ tướng Đức Friedrich Merz phát biểu: “Thỏa thuận này đã giúp ngăn chặn một cuộc xung đột thương mại có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế định hướng xuất khẩu của Đức. Mọi người đều được hưởng lợi từ mối quan hệ thương mại ổn định và dễ đoán, với khả năng tiếp cận thị trường cho cả hai bên - ở cả hai bờ Đại Tây Dương, cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng”.
Dù vậy, Chủ tịch VDA Hildegard Müller, đại diện cho ngành công nghiệp ô tô Đức, cho biết mức thuế cơ sở 15% sẽ gây tổn hại cho ngành công nghiệp ô tô mặc dù đã tránh được mức thuế thậm chí còn cao hơn. Ông Müller nói: “Nhưng có một điều cũng rõ ràng: mức thuế 15% của Mỹ, bao gồm cả đối với các sản phẩm ô tô, sẽ khiến ngành công nghiệp ô tô Đức thiệt hại hàng tỷ USD mỗi năm và sẽ là gánh nặng cho họ trong bối cảnh chuyển đổi”. Điều quan trọng là các chuỗi cung ứng ô tô, vốn đã bị bóp méo và hạn chế bởi tranh chấp thuế quan, sẽ hoạt động trơn tru trở lại. Điều này càng khiến việc tìm ra giải pháp cho một khu vực Bắc Mỹ (Mỹ, Mexico và Canada) từng gắn kết với nhau trong khuôn khổ thỏa thuận USMCA trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Điều này đặc biệt quan trọng đối với ngành công nghiệp cung ứng".
Trong khi đó, Viktor Orban, nhà lãnh đạo Hungary, thì nhận xét: “von der Leyen đã trở thành bữa sáng của Trump”.
Còn Simon Harris, Phó Thủ tướng Ireland, lại cho rằng đây là một bước tiến: “Mặc dù Ireland lấy làm tiếc về mức thuế cơ sở 15%, nhưng điều quan trọng là giờ đây, chúng ta cần có sự chắc chắn hơn về nền tảng cho mối quan hệ thương mại EU-Mỹ”.
Liệu ngành ô tô Mỹ có thực sự được hưởng lợi?
Thỏa thuận này có thể sẽ gây khó khăn cho các nhà sản xuất ô tô Mỹ, những người đang hối thúc Trump giảm thuế quan đối với ngành công nghiệp xuyên Bắc Mỹ, vốn được kết nối qua biên giới Mỹ-Canada và Mỹ-Mexico.
Các nhà sản xuất ô tô Detroit trước đây đã đặt câu hỏi về thỏa thuận thương mại của Trump với Nhật Bản và với Vương quốc Anh. Họ cho biết thỏa thuận sẽ áp dụng mức thuế quan thấp hơn cho đồng minh của Mỹ so với mức thuế áp dụng cho Canada và Mexico, 2 quốc gia láng giềng có mối liên hệ chặt chẽ với ngành công nghiệp ô tô Mỹ.
Hội đồng Chính sách Ô tô Mỹ (AAPC), đại diện cho các nhà sản xuất ô tô Mỹ, cho biết họ vẫn đang xem xét lại hiệp định thương mại, nhưng không hài lòng với những gì đã chứng kiến. Chủ tịch AAPC Matt Blunt cho biết: "Các nhà sản xuất ô tô Mỹ vẫn cần xem xét lại các chi tiết của thỏa thuận Mỹ-Nhật Bản, nhưng bất kỳ thỏa thuận nào áp dụng mức thuế thấp hơn cho hàng nhập khẩu từ Nhật Bản (mà hầu như không chứa linh kiện của Mỹ) so với mức thuế áp dụng cho xe do Bắc Mỹ sản xuất (chứa nhiều linh kiện của Mỹ) đều là một thỏa thuận tồi tệ đối với ngành công nghiệp Mỹ và công nhân trong ngành ô tô Mỹ".
Ông Blunt cũng đưa ra chỉ trích tương tự vào tháng 5 sau khi Trump công bố một thỏa thuận thương mại với Vương quốc Anh. Theo các điều khoản của thỏa thuận đó, 100.000 xe đầu tiên được nhập khẩu từ các nhà sản xuất Anh mỗi năm sẽ phải chịu mức thuế 10%. Bất kỳ xe nào nhập khẩu thêm mỗi năm sẽ phải chịu mức thuế cao hơn là 25%.
Hiện nay, AAPC đại diện cho Ford Motor Co., General Motors Co. và Stellantis. 3 hãng này có thể gặp bất lợi theo các điều khoản của Hiệp định Mỹ-Mexico-Canada, một hiệp định thương mại mà Trump đã ký kết trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình. Blunt nói vào thời điểm đó: “Theo thỏa thuận này, giờ đây, việc nhập khẩu một chiếc xe Anh với rất ít linh kiện từ Mỹ sẽ rẻ hơn so với một chiếc xe tuân thủ USMCA từ Mexico hoặc Canada nhưng có một nửa linh kiện từ Mỹ. Điều này gây tổn hại cho các nhà sản xuất ô tô, nhà cung cấp và công nhân ngành ô tô Mỹ. Chúng tôi hy vọng việc tiếp cận ưu đãi này dành cho xe Anh so với xe Bắc Mỹ sẽ không tạo tiền lệ cho các cuộc đàm phán trong tương lai với các đối thủ cạnh tranh châu Á và châu Âu”.
Trong một báo cáo hồi tháng 4/2025, Trung tâm Nghiên cứu Ô tô đã công bố một báo cáo cho thấy các nhà sản xuất ô tô Mỹ là Ford, General Motors và Stellantis có thể phải đối mặt với chi phí tăng thêm hơn 42 tỷ USD do mức thuế 25% đối với các nhà sản xuất ô tô và phụ tùng ô tô nước ngoài. Vào tháng 3, Trump đã công bố mức thuế 25% đối với xe được sản xuất bên ngoài Mỹ và mức thuế 25% đối với phụ tùng ô tô nhập khẩu.
Hiện Trump đang nỗ lực sắp xếp lại thương mại toàn cầu thông qua thuế quan để tạo lợi thế cho các công ty Mỹ trong nước. Các nhà kinh tế, doanh nghiệp và một số công ty đại chúng đã cảnh báo rằng thuế quan có thể làm tăng giá nhiều loại sản phẩm tiêu dùng./.