Tổng
thống D. Trump chặn hàng tỷ USD viện trợ nước ngoài Hà Nội (TTXVN 29/8)-- Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 29/8 đã thông báo với Chủ tịch Hạ viện Mỹ Mike Johnson rằng ông sẽ đình chỉ khoản ngân sách 4,9 tỷ USD dành cho viện trợ nước ngoài, vốn đã được Quốc hội phê chuẩn.
Theo lá thư gửi Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson được công bố trên tài khoản X của Văn phòng Quản lý và Ngân sách Nhà Trắng, việc đình chỉ ngân sách nhằm vào các chương trình thuộc Bộ Ngoại giao và Cơ quan Phát triển quốc tế Mỹ (USAID) – vốn từ lâu là mục tiêu của chính quyền Tổng thống Trump trong nỗ lực thu hẹp viện trợ đối ngoại.
Với quyết định trên, Tổng thống Trump sử dụng cơ chế “pocket rescission” – hình thức Tổng thống yêu cầu Quốc hội hủy bỏ các khoản tiền đã được phê duyệt vào thời điểm cuối năm tài khóa, khiến Quốc hội không có đủ 45 ngày để xem xét và thông qua, theo đó khoản tiền sẽ bị đình chỉ.
Đây là lần đầu tiên sau gần 50 năm một tổng thống Mỹ dùng đến cơ chế này. Lần gần đây nhất  Chính phủ Mỹ sử dụng cơ chế này vào năm 1977, dưới thời Tổng thống Jimmy Carter.
Đảng Dân chủ ngay lập tức cảnh báo rằng động thái của Tổng thống Trump có thể chấm dứt mọi nỗ lực thương lượng ngân sách nhằm tránh đóng cửa chính phủ sau ngày 30/9. Việc Nhà Trắng áp dụng cơ chế này thường xuyên, có thể làm suy yếu vai trò kiểm soát ngân sách của Quốc hội, trao thêm quyền quyết định chi tiêu cho nhánh hành pháp.
Kể từ khi trở lại Nhà Trắng hồi đầu năm nay, Tổng thống Trump đã triển khai chiến dịch cắt giảm quy mô lớn nhiều cơ quan chính phủ. Riêng USAID – cơ quan được thành lập từ năm 1961 dưới thời Tổng thống John F. Kennedy nhằm sử dụng viện trợ như công cụ ngoại giao – đã bị cắt bỏ 85% chương trình, sáp nhập vào Bộ Ngoại giao. Trong tháng 2 vừa qua, Nhà Trắng tuyên bố sẽ xóa bỏ hầu hết hợp đồng viện trợ, bao gồm cả 60 tỷ USD hỗ trợ quốc tế.
Tháng trước, Quốc hội đã đồng thuận cho Tổng thống Trump hủy 9 tỷ USD ngân sách, chủ yếu từ truyền thông công và viện trợ đối ngoại. Tuy nhiên, lần này việc dùng cơ chế “pocket rescission” để vượt qua Quốc hội bị nhiều nghị sĩ coi là bước đi nguy hiểm, đe dọa nguyên tắc cân bằng quyền lực trong Hiến pháp Mỹ.
Bất chấp những tranh cãi, chính quyền của Tổng thống Trump khẳng định biện pháp này hợp pháp theo Đạo luật Kiểm soát chi ngân sách (năm 1974) và cần thiết để “chấm dứt lãng phí” trong bối cảnh Mỹ đang đối mặt thâm hụt ngân sách lớn./.
Thanh Phương