Những
thách thức mới đối với công tác bảo tồn Nam Cực Hà Nội (TTXVN 18/8)-- Theo phóng viên TTXVN tại Sydney, một báo cáo mới đây từ chương trình “Đảm bảo Tương lai Môi trường Nam Cực” (SAEF) - một dự án hợp tác quốc tế lớn do Đại học Monash (Australia) chủ trì - đã chỉ ra rằng việc bảo vệ hệ thống quản trị của Nam Cực trong tương lai đòi hỏi phải tăng cường hợp tác và áp dụng các biện pháp chủ động, phối hợp để ứng phó với các thách thức mới.
Báo cáo trên, được công bố trên Tạp chí Nature Ecology and Evolution, là bản cập nhật cho Bản Đánh giá toàn cảnh về các vấn đề bảo tồn Nam Cực lần đầu tiên được công bố vào năm 2012.
Hệ thống quản trị của Nam Cực, hay còn gọi là Hệ thống Hiệp ước Nam Cực (Antarctic Treaty System - ATS), là một tập hợp phức tạp các thỏa thuận quốc tế nhằm điều chỉnh quan hệ giữa các quốc gia đối với châu lục này.
Báo cáo trên, với sự đóng góp của 131 chuyên gia thuộc các lĩnh vực khoa học, chính sách và bảo tồn từ hơn 40 quốc gia, đã xác định 10 mối đe dọa tiềm tàng có thể gây khó khăn cho các nỗ lực bảo tồn tại Nam Cực trong thập kỷ tới.
Báo cáo xác định một số mối đe dọa chính gồm: các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão tuyết và mưa gia tăng; nguy cơ hợp tác giữa các quốc gia thành viên Hiệp ước Nam Cực suy giảm; và khả năng quân sự hóa khu vực. Bên cạnh đó, các mối đe dọa mang tính suy đoán nhưng vẫn đáng lo ngại khác cũng được đề cập, như việc khai thác băng trôi và mở rộng hoạt động nông nghiệp.
Một phát hiện đặc biệt đáng chú ý trong báo cáo là các gián đoạn toàn cầu đã trở thành một loại mối đe dọa riêng biệt. Những gián đoạn này - bao gồm các sự kiện như đại dịch và xung đột địa chính trị giữa các quốc gia thành viên - có thể làm suy yếu hợp tác khoa học, giám sát môi trường và ngoại giao.
Tiến sĩ Zachary Carter tại Đại học Adelaide, thành viên nghiên cứu của SAEF, người đứng đầu nghiên cứu, chia sẻ: "Chúng tôi nhận thấy rằng bên cạnh các áp lực về môi trường và địa chính trị, một loạt mối đe dọa mới xuất hiện từ những diễn biến toàn cầu. Điều này cho thấy sự kết nối ngày càng tăng của các hệ thống trên thế giới đang tác động mạnh mẽ đến Nam Cực".
Tiến sĩ Carter chỉ ra rằng các phát hiện đã bộc lộ lỗ hổng trong hệ thống quản trị Nam Cực, bởi nhiều mối đe dọa nghiêm trọng nhất đến từ bên ngoài và nằm ngoài phạm vi quyền hạn của hệ thống này.
Tiến sĩ Carter cảnh báo rằng năng lực của Hệ thống Hiệp ước Nam Cực phải được tăng cường để giải quyết các áp lực từ bên ngoài, nếu không, việc quản lý Nam Cực có nguy cơ ngày càng trở nên bị động.
Ông Carter nhấn mạnh rằng Nam Cực không chỉ là vùng hoang dã xa xôi, mà còn đóng vai trò then chốt trong hệ thống khí hậu, lưu thông đại dương và đa dạng sinh học toàn cầu. Bằng cách tận dụng các điều khoản hợp tác quốc tế của Hệ thống Hiệp ước Nam Cực, các quốc gia có thể tăng cường bảo vệ châu lục này trước những thách thức mới, bởi lẽ những gì xảy ra ở Nam Cực sẽ ảnh hưởng đến cả thế giới./.
Lê Đạt