Nhật Bản đối mặt thách thức kép từ thuế quan và tiêu dùng yếu
Hà Nội (TTXVN 7/8)
Chính phủ Nhật Bản ngày 7/8 đã hạ dự báo tăng trưởng cho năm tài chính hiện tại (kết thúc vào tháng 3/2026), với lí do thuế quan của Mỹ làm chậm lại chi tiêu đầu tư và lạm phát dai dẳng đè nặng lên tiêu dùng tư nhân. Những yếu tố này đều đang đe dọa đà phục hồi kinh tế vốn đã mong manh của Nhật Bản.
Trong các ước tính sửa đổi được trình bày tại cuộc họp của hội đồng kinh tế hàng đầu, Chính phủ Nhật Bản đã hạ dự báo tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) đã điều chỉnh theo lạm phát cho năm tài chính hiện thời từ mức 1,2% đưa ra hồi tháng Một xuống còn 0,7%.
Dù vẫn cao hơn ước tính 0,5% của khu vực tư nhân, dự báo mới này phản ánh những lo ngại cho rằng thuế quan của Mỹ sẽ khiến các công ty Nhật Bản thận trọng hơn trong việc chi tiêu đầu tư cũng như làm giảm xuất khẩu - vốn đều là động lực chính của tăng trưởng kinh tế Nhật Bản.
Triển vọng về tiêu dùng tư nhân – yếu tố chiếm hơn một nửa nền kinh tế Nhật Bản - cũng bị hạ thấp do lạm phát tiếp tục siết chặt chi tiêu của các hộ gia đình. Những thành viên khu vực tư nhân của hội đồng kinh tế đã cảnh báo lạm phát có thể kéo giảm chi tiêu của người tiêu dùng hơn nữa nếu giá cả tiếp tục leo thang. Các thành viên này cũng cho rằng Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) nên theo đuổi sứ mệnh ổn định giá cả và đạt được mục tiêu lạm phát 2% một cách bền vững và ổn định.
Đối với năm tài chính tiếp theo từ tháng 4/2026, Chính phủ Nhật Bản dự báo tăng trưởng sẽ khởi sắc nhẹ lên 0,9%, giữ nguyên quan điểm rằng nền kinh tế sẽ duy trì đà phục hồi do nhu cầu trong nước dẫn dắt. Nhật Bản cũng dự đoán tăng trưởng tiền lương sẽ vượt qua lạm phát và thúc đẩy tiêu dùng tư nhân.
Chính phủ vẫn duy trì triển vọng đạt được thặng dư ngân sách cơ bản trong năm tài chính 2026 lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ, thậm chí dự đoán một khoản thặng dư lớn hơn là 3.600 tỷ yen (24,39 tỷ USD) nhờ vào doanh thu thuế cao hơn.
Tuy nhiên, triển vọng lạc quan này chưa tính đến các đợt cắt giảm thuế và phát tiền mặt hỗ trợ mà Chính phủ Nhật Bản đang xem xét, trong bối cảnh giới chức ngày càng chịu áp lực phải tăng mạnh chi tiêu để giảm bớt chi phí sinh hoạt cho người dân.
Trong khi đó, Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản công bố số liệu ngày 6/8 cho thấy, tiền lương thực tế tại nước này trong tháng 6/2025 giảm 1,3% so với cùng kỳ năm trước, đánh dấu tháng giảm thứ sáu liên tiếp, do lạm phát dai dẳng đã lấn át tác động của tiền thưởng mùa Hè. Số liệu mới này gây lo ngại về sự phục hồi nhờ tiêu dùng ở nền kinh tế lớn thứ tư thế giới.
Lương danh nghĩa, hay tổng thu nhập bằng tiền mặt trung bình hàng tháng của mỗi người lao động, bao gồm lương cơ bản và tiền làm thêm giờ, tăng 2,5%, lên 511.210 yen (3.476 USD), đánh dấu tháng tăng thứ 42 liên tiếp.
Tiền lương trung bình tăng trong tháng 6/2025 nhờ thu nhập đặc biệt, chủ yếu là tiền thưởng, tăng 3%, lên 221.391 yen, mặc dù tốc độ chậm lại so với mức tăng 7,8% của cùng kỳ năm trước.
Còn theo một khảo sát từ khu vực tư nhân công bố mới đây, hoạt động sản xuất của Nhật Bản đã sụt giảm trong tháng 7/2025 do chịu sức ép từ những bất ổn liên quan đến chính sách thuế quan của Mỹ. Ngược lại, lĩnh vực dịch vụ tiếp tục là điểm sáng, vượt xa ngành sản xuất đang gặp khó khăn. Hoạt động dịch vụ đã tăng trưởng ở tốc độ nhanh nhất trong 5 tháng qua, nhờ nhu cầu nội địa mạnh mẽ.
Chỉ số Nhà Quản trị Mua hàng (PMI) trong lĩnh vực sản xuất của S&P Global Japan - thuộc tập đoàn dịch vụ tài chính S&P Global - đã giảm xuống còn 48,8 điểm trong tháng 7/2025, so với mức mức 50,1 điểm của tháng 6/2025. Con số này đã rơi xuống dưới ngưỡng 50 điểm, ranh giới phân định giữa tăng trưởng và suy giảm, sau khi vừa mới vượt qua mốc này vào tháng trước sau 13 tháng.
Khảo sát cũng chỉ ra rằng các chỉ số phụ quan trọng của sản lượng và đơn đặt hàng mới lần lượt ghi nhận mức giảm nhanh nhất trong 4 tháng và 3 tháng qua, cho thấy các doanh nghiệp đang đánh giá tác động tiêu cực từ chính sách thuế quan của Mỹ.
Trước tình hình trên, nhà kinh tế trưởng Kono Ryutaro của đơn vị BNP Paribas Securities thuộc ngân hàng BNP Paribas, dự báo BoJ sẽ tăng lãi suất vào cuộc họp tháng 10/2025. Ông cho biết, đến tháng 10/2025 có thể vẫn chưa có đủ dữ liệu để đánh giá đầy đủ tác động của thuế quan, nhưng có thể dự đoán phần nào dựa trên kết quả khảo sát doanh nghiệp và xu hướng thị trường tài chính. Theo nhà kinh tế này, lạm phát của Nhật Bản nhiều khả năng sẽ tiếp tục có xu hướng tăng.
Về phần mình, ông Kiuchi Nobuhide, chuyên gia kinh tế Viện Nghiên cứu Tổng hợp Nomura, cho rằng BoJ sẽ thận trọng với việc tăng lãi suất sớm và dự đoán lần tăng tiếp theo sẽ là vào cuộc họp tháng 12/2025. Ngoài tác động của thuế quan, ông cũng nêu lý do là tình hình chính trị bất ổn sau bầu cử Thượng viện./.
Hương Thủy (Tổng hợp)