Phát hiện dấu tích sinh sống của con người từ khoảng
25.000 năm trước Công nguyên Hà Nội (TTXVN 16/8)-- Theo phóng viên TTXVN tại châu Phi, tại các khu rừng rộng lớn của Gabon, các nhà khảo cổ đang khai quật những manh mối cổ xưa có thể hé lộ cách sống và tương tác của con người tiền sử trong bối cảnh môi trường thay đổi ở Trung Phi.
Cách đây khoảng 2 tỷ năm, khu vực phía Đông Gabon, quanh Lastourville, từng bị một đại dương mênh mông bao phủ. Tuy nhiên, hiện nay nơi đây đã trở thành rừng rậm với các vách đá dolomit điểm xuyết những hang động, nơi các nhà khoa học đã phát hiện dấu tích sinh sống của con người từ khoảng 25.000 năm trước Công nguyên (TCN).
Nằm xa các tuyến đường khảo cổ phổ biến, hang đá Youmbidi, một dạng hang điển hình mà người tiền sử lựa chọn để định cư, đang là tâm điểm nghiên cứu của nhóm địa khảo cổ người Pháp Richard Oslisly.
Trong số các phát hiện có công cụ bằng đá có thể dùng để cắt hoặc chế tạo sợi, niên đại trước 10.000 năm TCN; cùng với đó là mũi tên đá và các mảnh dolomit, thạch anh và ngọc thạch, được cư dân sinh sống trong hang chế tác cách đây 10.000 năm.
Với 45 năm kinh nghiệm nghiên cứu Trung Phi, nhà khảo cổ Oslisly cho biết hầu hết nghiên cứu ở châu Phi diễn ra tại các vùng đất trống như Sahara, Sahel hay Ai Cập. Người ta từng cho rằng rừng chẳng có gì, nhưng nhóm của ông đã nhận thử thách tìm hiểu và có kết quả. Theo ông, mối quan hệ gắn bó giữa con người và thiên nhiên tại các khu rừng này đã từ lâu đời. Hang Youmbidi ghi nhận 12.000 năm cư trú liên tục của con người, là địa điểm đầy sức hút đối với các nhà khảo cổ.
Ông Geoffroy de Saulieu tại Viện Nghiên cứu Phát triển IRD (Pháp) nhận định con người hiện đại hoàn toàn chưa biết những người tiền sử sống ra sao, cách sống, tên gọi, ngôn ngữ của họ. Nghiên cứu mới sẽ giúp hiểu rõ hơn về điều đó.
Sau một tháng khai quật và phân loại cẩn thận từng hòn đá, than, xương và hiện vật khác, nhóm nghiên cứu đã thu thập các yếu tố giúp giải mã quá khứ. Ông de Saulieu ví quá trình này như một trò chơi ghép hình, khi các manh mối nhỏ được nối lại để tái hiện một thế giới đã biến mất nhưng là cội nguồn của cách sống Trung Phi ngày nay.
Trong các phát hiện năm nay có một trong những mảnh gốm cổ nhất Trung Phi, niên đại hơn 6.500 năm trước, cùng răng người có khả năng chiết xuất ADN, mở ra bước tiến quan trọng trong nghiên cứu. Ngoài ra, hạt chuỗi làm từ vỏ ốc, niên đại khoảng 3.300–4.900 năm trước, cung cấp tư liệu quý về đời sống thời kỳ đó.
Nhà nghiên cứu de Saulieu nhấn mạnh rằng các phát hiện này xóa bỏ hình ảnh định kiến về con người tiền sử, cho thấy họ có phong tục, nền văn minh và nghệ thuật sống thực thụ, đồng thời gốm sứ chứng tỏ các xã hội này không tĩnh tại mà đã phát triển kỹ thuật mới.
Theo các chuyên gia, việc nghiên cứu quá khứ cũng có thể cung cấp bài học cho các thách thức hiện nay. Ông Yannick Garcin, nhà cổ khí hậu học từ IRD, cho biết trong kỷ Holocene (12.000 năm trở lại đây), Trung Phi trải qua thay đổi đáng kể về khí hậu, thủy văn và thảm thực vật. Hang Youmbidi có thể giúp hiểu rõ khả năng thích ứng của con người trước các biến đổi khí hậu khắc nghiệt trong quá khứ.
Ông Oslisly khẳng định Trung Phi xứng đáng là địa điểm để phát triển mạnh mẽ hoạt động nghiên cứu. Hiểu biết về quá khứ sẽ giúp con người ứng phó tốt hơn với những biến đổi môi trường trong tương lai./.
Nguyễn An