Cảnh báo mất điện hạ áp: Giải pháp khoa học phục vụ cộng đồng
Hà Nội (TTXVN 29/7)
Xuất phát từ thực tiễn vận hành ngành điện, nhóm kỹ sư Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Điện lực Đà Nẵng, gồm Thạc sỹ Huỳnh Thảo Nguyên, Thạc sỹ Lê Hồng Cương, Phan Quang Tú và Dương Minh Kiệt đã nghiên cứu, xây dựng thành công hệ thống cảnh báo mất điện trạm biến áp công cộng do thiết bị bảo vệ tự động ngắt điện. Công trình đã được ứng dụng hiệu quả, giúp phát hiện sự cố sớm, xử lý kịp thời và vừa được trao giải Khuyến khích tại Giải thưởng Sáng tạo Khoa học Công nghệ Việt Nam năm 2024.
Theo Thạc sỹ Huỳnh Thảo Nguyên, Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Điện lực Đà Nẵng (Tổng Công ty Điện lực Miền Trung, Chủ nhiệm công trình, ý tưởng nghiên cứu xuất phát từ chính những khó khăn trong quá trình tiếp nhận và xử lý sự cố mất điện tại các trạm biến áp công cộng trong thành phố. Trước đây, mỗi khi xảy ra sự cố, ngành điện thường chỉ biết được tình hình thông qua phản ánh của người dân gọi đến tổng đài. Quá trình xác minh và chuyển thông tin đến các bộ phận xử lý thường mất nhiều thời gian, đôi khi kéo dài hàng giờ đồng hồ mới có thể khôi phục cấp điện.
Xuất phát từ mong muốn rút ngắn thời gian xử lý sự cố và nâng cao chất lượng phục vụ người dân, nhóm tác giả đã xây dựng một hệ thống cảnh báo mất điện có khả năng phát hiện sớm sự cố và tự động gửi thông tin đến các bộ phận có trách nhiệm. Thay vì chờ điện thoại từ người dân, hệ thống sẽ chủ động “báo động” khi phát hiện có dấu hiệu mất điện bất thường, giúp nhân viên ngành điện xử lý nhanh chóng, hiệu quả và chính xác hơn.
Theo Thạc sỹ Huỳnh Thảo Nguyên, điểm mới của công trình không nằm ở thiết bị đắt tiền hay công nghệ quá phức tạp, mà nằm ở cách sử dụng dữ liệu sẵn có một cách thông minh và hợp lý. Nhóm nghiên cứu đã tận dụng các số liệu hiện hành về dòng điện và mức sử dụng điện của khách hàng để xác định thời điểm bất thường. Sau đó, xây dựng phần mềm phân tích, đưa ra cảnh báo và gửi tin nhắn tự động qua hệ thống trò chuyện nội bộ, đảm bảo thông tin đến đúng người, đúng thời điểm.
Từ năm 2020 đến nay, công trình đã được triển khai tại Đà Nẵng và cho kết quả rất tích cực. Thời gian xử lý sự cố được rút ngắn đáng kể, độ tin cậy trong cung cấp điện tăng lên, người dân cũng cảm thấy yên tâm hơn khi có sự cố xảy ra. Thạc sỹ Huỳnh Thảo Nguyên cho biết thêm, nhờ cơ chế ghi nhận sáng kiến và sự hỗ trợ từ đơn vị chủ quản, công trình đã được phát triển bài bản, từng bước mở rộng ra các đơn vị khác và nay đã có mặt tại hơn 13 công ty điện lực trong khu vực miền Trung.
Công trình này hoàn toàn do kỹ sư trong nước thực hiện, không phải nhập khẩu công nghệ hay phần mềm từ nước ngoài do đó giảm chi phí vận hành đáng kể. Theo ước tính, công trình giúp tiết kiệm khoảng 15,27 tỷ đồng mỗi năm trong chi phí khấu hao. Đặc biệt, hệ thống này góp phần nâng cao độ tin cậy trong cung cấp điện, nhất là trong các thời điểm cao điểm nắng nóng hoặc thời tiết bất thường, từ đó cải thiện sự hài lòng của khách hàng sử dụng điện.
Thạc sỹ Huỳnh Thảo Nguyên và các cộng sự  cũng kỳ vọng trong thời gian tới, hệ thống cảnh báo này sẽ được phát triển thêm các tính năng mới như cập nhật thời gian thực cho người dân qua điện thoại, đồng thời ứng dụng trí tuệ nhân tạo để phân tích nguyên nhân sự cố chính xác hơn. Công trình này nếu được triển khai mở rộng trên toàn quốc, không chỉ giúp giảm thiểu thiệt hại do mất điện mà còn thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong ngành điện và nhiều lĩnh vực thiết yếu khác.
Theo Thạc sỹ Lê Hồng Cương, đồng Chủ nhiệm công trình, để có được một sản phẩm khoa học áp dụng hiệu quả trong thực tiễn, điều quan trọng là phải có môi trường thuận lợi để thử nghiệm và phát triển ý tưởng. Trong thời gian thực hiện đề tài, nhóm nghiên cứu đã nhận được sự ủng hộ tích cực từ đơn vị và chính sách khuyến khích sáng tạo trong ngành. Đặc biệt, Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã tạo ra hành lang chính sách rõ ràng, thúc đẩy các kỹ sư và nhà khoa học mạnh dạn đề xuất sáng kiến gắn với nhu cầu thực tế.
Nhờ tinh thần đổi mới từ Nghị quyết này, các ý tưởng kỹ thuật không còn bị bỏ qua mà được ghi nhận, hỗ trợ và đưa vào áp dụng nếu hiệu quả. Chính nhờ vậy, công trình cảnh báo mất điện đã có điều kiện triển khai từ bước thử nghiệm đến ứng dụng rộng khắp tại nhiều đơn vị điện lực.
Từ kinh nghiệm thực tế, nhóm nghiên cứu đề xuất nên có thêm các chính sách hỗ trợ nhóm kỹ sư trong doanh nghiệp, khuyến khích những sáng kiến nhỏ nhưng có tính ứng dụng cao. Đồng thời, cần tăng cường sự phối hợp giữa các doanh nghiệp và tổ chức nghiên cứu để tạo ra những sản phẩm khoa học phục vụ thiết thực cho cuộc sống hằng ngày. Khi khoa học được tạo điều kiện phát triển từ thực tế, sẽ góp phần trực tiếp vào sự phát triển bền vững của đất nước./.
Lý Thanh Hương