48 công trình khoa học xã hội tiêu biểu được trưng bày tại Triển lãm thành tựu đất nước
Hà Nội (TTXVN 28/8)
Ngày 28/8, Triển lãm thành tựu đất nước “80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc” - một trong những hoạt động trọng điểm được tổ chức vào dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9 đã chính thức khai mạc tại Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia tại xã Đông Anh (Hà Nội).
Tại Triển lãm, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam có gian trưng bày với chủ đề “Khoa học xã hội Việt Nam – Tri thức kiến tạo tương lai”, giới thiệu những thành tựu nghiên cứu, đóng góp tiêu biểu, khẳng định vai trò quan trọng của Viện trong nghiên cứu, tư vấn, cung cấp luận cứ khoa học phục vụ hoạch định chính sách phát triển đất nước.
*Dấu ấn tri thức đồng hành cùng dân tộc Theo Tiến sĩ Phan Chí Hiếu, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, trong suốt hơn 70 năm xây dựng và phát triển, Viện Hàn lâm đã trở thành trung tâm nghiên cứu hàng đầu của cả nước trong lĩnh vực khoa học xã hội. Các công trình nghiên cứu của Viện đã góp phần làm giàu thêm kho tàng tri thức dân tộc, đồng thời cung cấp nhiều luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chủ trương và chính sách của Đảng, Nhà nước qua từng giai đoạn.
Không gian triển lãm của Viện được bố trí thành nhiều phân khu, tái hiện dòng chảy lịch sử nghiên cứu khoa học xã hội từ cội nguồn, kiến quốc, hội nhập đến lan tỏa hình ảnh Việt Nam ra thế giới. Các công trình nghiên cứu được trưng bày không chỉ giới thiệu tư liệu, hiện vật, hình ảnh mà còn ứng dụng công nghệ hiện đại như trình chiếu 3D mapping, phục dựng hiện vật, kết hợp với phim tư liệu và phóng sự khoa học, giúp công chúng hình dung rõ nét vai trò của khoa học xã hội trong sự phát triển đất nước.
Đặc biệt, 48 công trình và cụm công trình khoa học xã hội tiêu biểu được vinh danh Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước cũng được giới thiệu tại triển lãm. Đây là minh chứng cho những đóng góp bền bỉ, sáng tạo của nhiều thế hệ nhà khoa học, thể hiện trách nhiệm lớn lao của giới khoa học xã hội trong đồng hành cùng sự nghiệp phát triển quốc gia.
*Những nghiên cứu tiêu biểu và giá trị lan tỏa Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tạ Minh Tuấn, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho biết, triển lãm lần này tập trung giới thiệu những thành tựu khoa học xã hội tiêu biểu trong suốt 72 năm hình thành và phát triển, phản ánh vai trò quan trọng của Viện Hàn lâm trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Ở lĩnh vực lịch sử và khảo cổ học, nhiều phát hiện đã làm sáng tỏ tiến trình hình thành dân tộc và nền văn minh Việt Nam. Các di chỉ Núi Đọ (Thanh Hóa), An Khê (Gia Lai), cùng kỹ nghệ hậu kỳ Đá cũ như Sơn Vi, Ngườm, Tiền Hòa Bình đã khẳng định sự tồn tại lâu đời của con người trên đất Việt. Những khai quật tại Hoàng thành Thăng Long, Thành nhà Hồ, Lam Kinh, Yên Tử, cùng di tích Óc Eo – Ba Thê đã phục dựng những dấu ấn huy hoàng của văn hóa Đại Việt, Champa và Óc Eo, góp phần nâng cao nhận thức về chiều sâu lịch sử dân tộc và khẳng định tầm vóc văn minh Việt Nam.
Trong lĩnh vực kinh tế và triết học, các công trình nghiên cứu về mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đã cung cấp luận cứ khoa học cho đường lối Đổi Mới đất nước. Nhiều công trình như đề án chống lạm phát do Viện Kinh tế thế giới thực hiện đã có giá trị thực tiễn cao, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và tạo tiền đề phát triển bền vững. Bên cạnh đó, các nghiên cứu triết học đã lý giải những vấn đề căn bản về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, góp phần khẳng định tính đúng đắn và sáng tạo của sự lựa chọn lịch sử này.
Trong lĩnh vực luật học và chính trị học, Viện Hàn lâm đã tham gia tích cực vào quá trình xây dựng và sửa đổi Hiến pháp các năm 1980, 1992 và 2013, đề xuất nhiều giải pháp nhằm hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Các nghiên cứu lý luận về quyền con người, quyền công dân và tổ chức bộ máy nhà nước đã trở thành cơ sở khoa học quan trọng trong hoạch định chính sách, góp phần nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia.
Trong lĩnh vực văn hóa, ngôn ngữ, Hán Nôm và dân tộc học, nhiều công trình đã khẳng định giá trị văn hóa đặc sắc của các tộc người Việt Nam, tư vấn xây dựng hồ sơ di sản để UNESCO công nhận như Hoàng thành Thăng Long, Thành nhà Hồ, Quần thể Tràng An. Đây là những đóng góp quan trọng không chỉ về mặt học thuật mà còn trong quảng bá văn hóa, nâng cao hình ảnh đất nước trên trường quốc tế.
Đặc biệt, lĩnh vực nghiên cứu dân tộc và tôn giáo đã đưa ra nhiều luận giải sâu sắc về các vấn đề tái định cư, giảm nghèo, di dân, bình đẳng giới, bảo tồn tín ngưỡng… Các công trình này không chỉ giải quyết những vấn đề xã hội cấp bách mà còn góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, giữ vững ổn định chính trị – xã hội.
Theo Phó Giáo sư Tạ Minh Tuấn, trong bối cảnh hội nhập, Viện Hàn lâm đã thực hiện nhiều nghiên cứu quốc tế và hợp tác quốc tế với các đối tác uy tín như Viện Hàn lâm Khoa học Nga, Viện Khoa học xã hội Trung Quốc, Hội đồng Nghiên cứu khoa học xã hội Ấn Độ, nhiều trường đại học và tổ chức quốc tế khác. Chỉ tính từ năm 2020 đến 2024, Viện đã có hơn 850 bài viết công bố quốc tế, cùng hơn 200 chương sách và bài viết trên các ấn phẩm khoa học quốc tế khác.
Triển lãm cũng giới thiệu kết quả chuyển đổi số trong hoạt động nghiên cứu và phổ biến tri thức. Viện Hàn lâm đã xây dựng cơ sở dữ liệu số, phát triển thư viện điện tử, xuất bản trực tuyến, đồng thời ứng dụng công nghệ hiện đại trong khảo cổ, phục dựng hiện vật và trưng bày trên không gian ảo. Những nỗ lực này phù hợp với tinh thần Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Phó Giáo sư Tạ Minh Tuấn cho rằng, việc giới thiệu 48 công trình nghiên cứu tiêu biểu được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước chính là điểm nhấn quan trọng của triển lãm. Đây không chỉ là sự tôn vinh trí tuệ và cống hiến của các thế hệ nhà khoa học xã hội, mà còn khẳng định khoa học xã hội Việt Nam đã và đang góp phần thiết thực vào sự phát triển bền vững của đất nước, đồng thời lan tỏa giá trị Việt Nam ra thế giới./.
Lý Thanh Hương