Đàm phán về hiệp ước chống ô nhiễm nhựa kéo dài hơn so với dự kiến
Hà Nội (TTXVN 15/8)-- Các cuộc đàm phán nhằm đạt được một hiệp ước toàn cầu chống ô nhiễm nhựa đã kéo dài thêm 1 ngày, sang đến ngày 15/8 (giờ Thụy Sĩ), song vẫn chưa có dấu hiệu cho thấy một kịch bản kết thúc rõ ràng.
Theo kế hoạch ban đầu, Giai đoạn thứ 2 vòng đàm phán thứ 5 của Uỷ ban Đàm phán liên chính phủ (INC 5.2) về Hiệp ước Toàn cầu về giảm thiểu ô nhiễm nhựa tại Geneva, Thụy Sĩ kéo dài từ ngày 5-14/8, song chỉ 23 phút trước khi hết ngày 14/8, các bên tham dự đã quyết định kéo dài thời gian đàm phán. Dù vậy, rất ít dấu hiệu cho thấy các bên có thể tiến tới thu hẹp khác biệt và thống nhất một văn kiện xử lý vấn nạn rác thải nhựa gây ô nhiễm đất, biển và cơ thể người.
Trước khi kết thúc phiên họp ngày 14/8, Chủ tịch Ủy ban đàm phán liên chính phủ về ô nhiễm nhựa của Liên hợp quốc, ông Luis Vayas Valdivieso, tuyên bố do quá trình tham vấn về bản dự thảo sửa đổi vẫn đang diễn ra, phiên toàn thể sẽ được tạm dừng và tiếp tục vào ngày 15/8/2025. Ông Aleksandar Rankovic, thuộc tổ chức tư vấn The Common Initiative, cho biết dù nhiều người không tin rằng có thể đạt được thỏa thuận lần này, họ vẫn muốn tác động tới văn bản cho đến phút chót.
Trong thời gian chờ đợi, tại các cuộc thương lượng bên lề và họp không chính thức, một trưởng đoàn bày tỏ tin tưởng sẽ xuất hiện một văn bản “thỏa hiệp” mới, trong khi một trưởng đoàn khác lo ngại “không thấy văn bản cũng như quy trình”, lo ngại nguy cơ đàm phán thất bại hoàn toàn.
Sau 3 năm đàm phán, các quốc gia muốn hành động mạnh mẽ để đảo ngược dòng chảy rác thải nhựa đang cố gắng tìm tiếng nói chung với nhóm các nước sản xuất dầu mỏ. Các nhóm khu vực và liên khu vực đã họp liên tục trong suốt ngày 14/8, song câu hỏi lớn nhất hiện nay là có nên áp đặt giới hạn sản xuất nhựa mới hay thay vào đó tập trung vào những vấn đề như thiết kế, tái chế và tái sử dụng tốt hơn.
Bộ trưởng Môi trường Kenya Deborah Barasa, thành viên Nhóm các nước tham vọng cao chấm dứt ô nhiễm nhựa, kêu gọi hành động quyết liệt về rác thải nhựa, nhấn mạnh các quốc gia cần một hiệp ước toàn cầu thống nhất và không thể giải quyết vấn đề này một mình. Bà cho rằng các nước có thể ký kết hiệp ước ngay bây giờ, sau đó từng bước xử lý các chi tiết, tìm điểm chung để xây dựng văn kiện và tiến tới chấm dứt ô nhiễm nhựa, đồng thời khẳng định “chúng ta cần ra về với một hiệp ước”.
Nhóm các nước tham vọng cao chấm dứt ô nhiễm nhựa gồm Liên minh châu Âu (EU), Anh, Canada và nhiều nước châu Phi, Mỹ Latinh, muốn đưa vào hiệp ước các điều khoản giảm sản xuất nhựa và loại bỏ dần hóa chất độc hại trong sản phẩm nhựa. Trên mạng xã hội X, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng hối thúc các nước thông qua thỏa thuận “thực sự đáp ứng quy mô của tình trạng khẩn cấp về môi trường và sức khỏe cộng đồng”.
Ngược lại, nhóm các nước cùng quan điểm và lợi ích (Like-Minded Countries - LMC) chủ yếu là các quốc gia sản xuất dầu mỏ như Saudi Arabia (Arập Xêút), Kuwait, Nga, Iran và Malaysia đều bác bỏ các biện pháp ràng buộc nhằm cắt giảm sản lượng nhựa. Phần lớn các quốc gia này muốn loại bỏ vấn đề nguồn gốc từ dầu mỏ của nhựa ra khỏi phạm vi của bất kỳ hiệp ước nào trong tương lai, đồng thời muốn thỏa thuận chỉ tập trung vào các khâu xử lý sau tiêu dùng như thu gom, phân loại và tái chế.
Giai đoạn thứ 2 vòng đàm phán thứ 5 của Ủy ban Đàm phán liên chính phủ (INC 5.2) về Hiệp ước Toàn cầu về giảm thiểu ô nhiễm nhựa tại Geneva là sự tiếp nối vòng đàm phán thứ 5 của Ủy ban Đàm phán liên chính phủ (INC 5.1) tại thành phố Busan của Hàn Quốc hồi tháng 12 năm ngoái. Vì vậy, cuộc thảo luận lần này được xem là cơ hội cuối cùng để các quốc gia đạt được đồng thuận nhằm hoàn tất một thỏa thuận quốc tế có tính ràng buộc pháp lý để đối phó vấn nạn rác thải nhựa và vi nhựa.
Vấn nạn ô nhiễm nhựa đã lan rộng tới mức các hạt vi nhựa được phát hiện trên đỉnh núi cao nhất, dưới đáy vực sâu nhất và trong hầu hết các bộ phận cơ thể người. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), nếu xu hướng hiện tại tiếp diễn, sản lượng nhựa từ nhiên liệu hóa thạch hằng năm sẽ gần gấp ba vào năm 2060, đạt 1,2 tỷ tấn, trong khi lượng rác thải sẽ vượt 1 tỷ tấn./.
Hoàng Châu