Thuế quan của Mỹ và hệ lụy môi trường ở Campuchia
TTXVN (Sydney 2/8): Trang tin “The Interpreter” (Australia) bình luận, những hệ quả ngoài ý muốn của chính sách thuế quan “Nước Mỹ trên hết” do Tổng thống Donald Trump khởi xướng đang lan rộng trên phạm vi toàn cầu. Tuy nhiên, ít ai ngờ rằng các mức thuế này có thể gián tiếp làm trầm trọng thêm tình trạng phá rừng trái phép tại Campuchia.
Campuchia hiện nằm trong nhóm các quốc gia có tốc độ mất rừng nguyên sinh nhanh nhất thế giới. Từ năm 2001 đến nay, quốc gia này đã mất khoảng 34% diện tích rừng nguyên sinh. Nguyên nhân chính đến từ việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng thành đất nông nghiệp lâu dài, chủ yếu là các đồn điền cao su.
Tuy nhiên, hoạt động khai thác gỗ, đặc biệt là khai thác gỗ trái phép, cũng đóng vai trò đáng kể trong việc thu hẹp các cánh rừng nguyên sinh, nhất là tại các khu bảo tồn vốn được thiết kế nhằm duy trì đa dạng sinh học và bảo vệ các loài động vật quý hiếm.
Nạn khai thác gỗ trái phép đã bám rễ tại Campuchia suốt gần 50 năm. Giai đoạn đỉnh điểm là năm 1997, khi ước tính có tới 95% hoạt động khai thác rừng diễn ra phi pháp. Sau đó, Chính phủ Campuchia đã có những bước cải cách, bao gồm lệnh cấm xuất khẩu gỗ chưa qua chế biến từ năm 2006 nhằm kiểm soát tình trạng khai thác tràn lan của các công ty nội địa.
Tuy nhiên, hiệu quả của chính sách này khá hạn chế. Nạn phá rừng vẫn tiếp diễn, bất chấp việc các kênh xuất khẩu bị siết chặt. Từ năm 2001 đến năm 2024, hơn 1 triệu ha rừng đã biến mất ngay cả tại các khu vực được xếp hạng “bảo vệ”. Một báo cáo năm 2021 cho thấy chỉ riêng một khu bảo tồn động vật hoang dã đã có tới 54 điểm khai thác gỗ đang hoạt động.
Ngành gỗ hợp pháp của Campuchia hiện đang phụ thuộc gần như hoàn toàn vào thị trường Mỹ, đặc biệt là các mặt hàng gỗ đã qua chế biến và sản phẩm từ gỗ.
Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump mới công bố loạt mức thuế quan mới đối với hàng hóa nhập khẩu từ hơn 60 nền kinh tế, với mức dao động từ 10% đến 41%. Campuchia, vốn từng đối mặt với mức thuế 49% vào tháng 4/2025, nay được áp mức 19% sau khi cam kết đặt mua 10 máy bay Boeing từ Mỹ và duy trì mức thuế 0% với hàng hóa Mỹ.
Khi Mỹ thu hẹp cửa ngõ thương mại, các doanh nghiệp Campuchia sẽ gặp phải áp lực cạnh tranh khốc liệt từ các nhà cung cấp nước ngoài. Trong khi đó, các thị trường thay thế cũng không thực sự khả thi: Liên minh châu Âu (EU) đã ban hành quy định chống phá rừng nhằm hạn chế nhập khẩu những mặt hàng góp phần gây suy thoái rừng; Trung Quốc lại chủ yếu nhập khẩu gỗ từ Nga và các nguồn khác. Do đó, việc chuyển hướng thương mại sang các thị trường khác sẽ bị hạn chế.
Trước sức ép từ thuế quan Mỹ, Chính phủ Campuchia nhiều khả năng sẽ ưu tiên các lĩnh vực kinh tế trọng yếu hơn như dệt may, thay vì ngành lâm nghiệp. Xuất khẩu sản phẩm gỗ sang Mỹ chỉ chiếm 1,4% tổng kim ngạch xuất khẩu của Campuchia.
Với thực trạng mất rừng nghiêm trọng vốn đã tồn tại từ lâu, cộng thêm áp lực từ chính sách thương mại mới của Mỹ, Campuchia có nguy cơ chứng kiến thêm các thiệt hại môi trường nặng nề. Chính phủ Campuchia chắc chắn sẽ phải tập trung vào việc hỗ trợ nền kinh tế và các ngành thiết yếu hơn. Đây chỉ là một ví dụ nữa cho thấy thuế quan của Mỹ sẽ gây hại như thế nào./.
Thanh Tú (TTXVN tại Sydney)