Nhật Bản: Nắng nóng đe dọa mùa màng khiến giá lương thực tăng cao
Hà Nội (TTXVN 3/8)
Đợt nắng nóng kéo dài thiêu đốt Nhật Bản đang bắt đầu ảnh hưởng đến mùa màng và vật nuôi, khiến rau củ trở nên đắt đỏ hơn và giá thịt lợn sản xuất trong nước đạt mức cao nhất trong 50 năm.
Tại tỉnh Niigata, trung tâm trồng lúa của Nhật Bản, hạn hán đã khiến mặt đất nứt nẻ ở ngày càng nhiều ruộng lúa ở các vùng đồi núi.
Theo Hợp tác xã nông nghiệp địa phương JA Echigo Joetsu, thời tiết không có mưa trong suốt tháng qua khiến ruộng lúa đang khô cạn, và cây lúa thì héo úa, trở nên giống như rơm. Nếu ruộng lúa không nhận đủ nước vào đầu tháng 8/2025, cây có thể không trổ bông lúa, dẫn đến giảm năng suất.
Theo Cơ quan Khí tượng Nhật Bản, nhiệt độ trung bình tháng 7/2025 của Nhật Bản là cao nhất kể từ khi bắt đầu ghi chép vào năm 1898. Lượng mưa thấp hơn 13% so với mức trung bình dọc theo bờ biển Nhật Bản ở vùng Tohoku và thấp hơn 8% so với mức trung bình ở vùng Hokuriku, mức thấp nhất kể từ khi bắt đầu thu thập dữ liệu vào năm 1946.
Năm 2023, năng suất thu hoạch cũng bị giảm do nhiệt độ tăng cao. Sản lượng thu hoạch trên toàn quốc thấp hơn 80.000 tấn so với ước tính ban đầu là 6,69 triệu tấn. Những hạt thóc bị bạc màu không thể phân phối, dẫn đến tình trạng thiếu hụt và khiến giá gạo tăng cao.
Theo một cuộc khảo sát trồng trọt do Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản Nhật Bản thực hiện vào cuối tháng 6/2025, sản lượng gạo ăn dự kiến sẽ tăng 560.000 tấn trong năm nay, đạt 7,35 triệu tấn. Tuy nhiên, Yoshihide Kanno, một nông dân ở thành phố Nagai, tỉnh Yamagata, cho biết: “Trời nóng đến mức có ruộng lúa cảm giác như bồn tắm nước nóng vậy. Thiệt hại do nắng nóng là điều khó tránh khỏi.” Rau củ mùa Hè đã bị ảnh hưởng. Vào giữa tháng 7/2025, giá bán buôn cà chua tại Tokyo đạt 415 yen (2,80 USD) một kg, tăng 10% so với cùng kỳ năm ngoái. Giá bí ngô tăng 20%, ớt chuông tăng 30% và lượng hàng xuất khẩu từ các nhà sản xuất giảm 30%. Hợp tác xã JA Iwate Furusato dự kiến vụ thu hoạch ớt chuông đến cuối tháng 10/2025 sẽ giảm 20% so với cùng kỳ năm ngoái.
Một người bán buôn nông sản tại chợ Ota ở Tokyo cho biết: “Rất nhiều rau củ bị còi cọc vì nắng nóng và hạn hán. Có lẽ từ tháng 8/2025 trở đi, lượng hàng sẽ ít hơn so với mọi năm.” Giá thịt và cá cũng tăng do nắng nóng. Giá trung bình một kg thịt lợn loại ngon ở trong nước tại chợ bán buôn Trung tâm ở Tokyo đã tăng 4% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng 7/2025 lên 866 yen. Đây là mức giá cao nhất trong 50 năm qua. Nắng nóng làm giảm cảm giác thèm ăn của vật nuôi, khiến chúng tăng cân chậm hơn. Điều này làm chậm việc vận chuyển đến chợ, từ đó làm giảm nguồn cung tổng thể.
Nhiệt độ nước biển ở vùng biển gần Nhật Bản đạt mức cao nhất trong tháng 7/2025 kể từ khi bắt đầu thống kê vào năm 1982, cao hơn 5 độ so với mức trung bình hàng năm ở một số nơi. Tại tỉnh Kagoshima, giá bán buôn cá mú nuôi đã tăng 50% đến 60% so với cùng kỳ năm ngoái, một mức cao kỷ lục. Một nông dân cho biết, do nhiệt độ nước cao và các biện pháp xử lý “tảo nở hoa”, nên họ không thể cho cá ăn đầy đủ khiến chúng phát triển chậm hơn.
Theo ước tính của chuyên gia kinh tế cấp cao tại Tập đoàn Dai-ichi Life - ông Yoshiki Shinke, nếu giá trái cây và rau củ tăng 20% so với cùng kỳ năm trước thì các hộ gia đình sẽ phải đối mặt với chi phí tăng thêm 2.000 yen mỗi tháng. Nếu giá tăng 30%, gánh nặng tăng thêm sẽ là 3.000 yen mỗi tháng: “Vì người dân thường xuyên mua thực phẩm, họ sẽ cảm nhận rõ rệt mức giá tăng cao. Điều này có thể ảnh hưởng đến tiêu dùng”.
Ngày 30/7, Bộ Nông nghiệp lần đầu tiên thành lập một đơn vị chuyên giải quyết hạn hán và nhiệt độ cao. Tổ chức mới này sẽ hợp tác với chính quyền địa phương để thu thập dữ liệu về thiệt hại cây trồng và vật nuôi, chia sẻ thông tin và thúc đẩy việc sử dụng các khoản trợ cấp, chẳng hạn như trợ cấp mua sắm máy bơm nước bắt đầu từ năm tài chính 2025.
Các nhà sản xuất cũng đang nỗ lực chống chọi với cái nóng gay gắt. Takii, một công ty hạt giống lớn ở Kyoto, đã phát triển một giống cà chua chịu nhiệt, ít bị biến màu. JA Biratori ở Hokkaido đã tăng gấp đôi diện tích trồng giống cà chua này vào năm 2025 nhờ hương vị và chất lượng tốt.
Trong nuôi trồng thủy sản, ngày càng nhiều nông dân áp dụng lồng nuôi chìm, có thể hạ thấp độ sâu hàng chục mét để bảo vệ cá khỏi nhiệt độ nước cao và hiện tượng “tảo nở hoa”. Những thiết bị như vậy đã được sử dụng để nuôi cá hồi ở Bắc Âu và cá mú ở Nhật Bản./.
Xuân Giao (P/v TTXVN tại Tokyo)