Costa Rica xây dựng bộ luật về khí hậu đầu tiên trên thế giới
Hà Nội (TTXVN 13/8)-- Theo phóng viên TTXVN tại Mỹ Latinh, Chính phủ Costa Rica thông báo đang soạn thảo Bộ luật Thích ứng với biến đổi khí hậu đầu tiên trên thế giới, nhằm thiết lập các tiêu chuẩn kỹ thuật, pháp lý và quy hoạch để giảm thiểu những rủi ro ngày càng gia tăng liên quan đến biến đổi khí hậu: nắng nóng, hạn hán kéo dài, mưa cực đoan và lũ lụt.
Sáng kiến của Costa Rica nhằm giảm thiểu rủi ro do nắng nóng, hạn hán kéo dài, mưa cực đoan và lũ lụt sẽ được trình bày tại Hội nghị lần thứ 30 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP30) sắp tới, phản ánh cam kết của quốc gia Trung Mỹ này đối với cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.
Năm 1974, Costa Rica đã thông qua Bộ luật Địa chấn - một bộ tiêu chuẩn kỹ thuật đã bảo vệ người dân trong nhiều thập kỷ trước một trong những thảm họa thiên nhiên tàn khốc nhất: động đất. Nhờ tầm nhìn xa này, quốc gia trên đã bình tĩnh đối mặt với những sự kiện mà nếu trong bối cảnh khác, có thể gây ra những thảm kịch lớn.
Ngày nay, Costa Rica phải đối mặt với một mối đe dọa khác, nhưng cũng cấp bách không kém: biến đổi khí hậu. Theo cùng một logic phòng ngừa, nước này đã “bắt tay” xây dựng Bộ luật Thích ứng với biến đổi khí hậu đầu tiên trên thế giới. Bộ luật này không thay thế các kế hoạch hiện có mà thay vào đó củng cố chúng, đảm bảo rằng tất cả các hành động thích ứng đều được thực hiện với các tiêu chí kỹ thuật thống nhất, có thể kiểm chứng và ràng buộc pháp lý.
Dự án trên, do Liên đoàn Kỹ sư và Kiến trúc sư (CFIA)
và Bộ Môi trường và Năng lượng Costa Rica (MINAE) chủ trì, được các nguồn lực của chính dự án này và các nguồn lực từ Quỹ Khí hậu Xanh (GCF) hỗ trợ. Kể từ năm 2024, dự án trên đã thúc đẩy việc thu thập dữ liệu, phân tích kỹ thuật và tham vấn cộng đồng.
Khác với các kế hoạch thích ứng, thường mang tính chất chương trình, có khung thời gian xác định và cách tiếp cận tổng quát hoặc theo ngành hơn, Bộ luật Thích ứng với biến đổi khí hậu tìm cách thiết lập các tiêu chuẩn bắt buộc, lâu dài và xuyên suốt. Tính cấp thiết của nỗ lực này được chứng minh dựa trên bằng chứng khoa học. Các báo cáo gần đây từ Báo cáo Tình hình khu vực và Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) cảnh báo rằng không một tỉnh nào của Costa Rica tránh khỏi tác động do biến đổi khí hậu: hạn hán nghiêm trọng ở tỉnh Guanacaste, sự thay đổi về lượng mưa ở Thung lũng miền Trung và lũ lụt gia tăng ở các khu vực đông dân cư như San José và Heredia. Hơn nữa, báo cáo mới nhất của WMO (2025-2029) ước tính 80% khả năng nhiệt độ toàn cầu sẽ tạm thời vượt quá mức 1,5 độ C theo Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu, ảnh hưởng trực tiếp đến khu vực Trung Mỹ.
Bộ luật trên đề xuất một giải pháp toàn diện cho những thách thức này, bao gồm các tiêu chuẩn kỹ thuật và thông lệ áp dụng cho các lĩnh vực chiến lược như cơ sở hạ tầng, nông nghiệp, năng lượng, y tế, du lịch và quy hoạch sử dụng đất. Ngoài việc quản lý các công trình công cộng, bộ luật còn yêu cầu chính quyền địa phương lồng ghép các rủi ro khí hậu vào kế hoạch phát triển và ngân sách, thúc đẩy quản lý lãnh thổ bền vững.
Một yếu tố đặc biệt sáng tạo sẽ là việc thành lập Hệ thống Thông tin thích ứng quốc gia. Hệ thống này sẽ tập trung số hóa các bản đồ rủi ro, dự báo khí hậu và kinh nghiệm thích ứng thành công. Công cụ này sẽ cung cấp thông tin cho các quyết định của cả khu vực công và tư nhân, tạo điều kiện cho các khoản đầu tư an toàn và hiệu quả hơn.
Mặc dù Costa Rica là quốc gia dẫn đầu thế giới về giảm thiểu tác động do biến đổi khí hậu với hơn 90% điện năng được sản xuất từ các nguồn năng lượng tái tạo như thủy điện, địa nhiệt, gió và năng lượng Mặt Trời, song bối cảnh hiện tại đòi hỏi một cách tiếp cận bổ sung là thích ứng với biến đổi khí hậu.
Vượt ra ngoài khía cạnh kỹ thuật, Costa Rica mong muốn Bộ Luật Thích ứng với biến đổi khí hậu sẽ trở thành một chính sách nhà nước, có khả năng huy động đầu tư, đổi mới sáng tạo và lập kế hoạch dài hạn. Mục tiêu cuối cùng của bộ luật này là bảo vệ sinh mạng, giảm thiểu thiệt hại kinh tế và đảm bảo phúc lợi cho các thế hệ hiện tại và tương lai.
Cũng như Bộ luật Địa chấn, Costa Rica mong muốn cung cấp một mô hình có thể nhân rộng cho các quốc gia khác đang đối mặt với những thách thức tương tự./.
Việt Hùng