Lựa chọn của Canada khi
đối mặt với người hàng xóm khổng lồ TTXVN (Ottawa 10/9) Tờ Toronto Star đăng bài viết về thực tế
tình hình thương mại toàn cầu hiện nay mà Canada phải đối mặt, trong đó cho rằng nước này cần thống nhất trọng tâm chính sách đối nội và đối ngoại và hướng tới việc tích lũy sức mạnh kinh tế và chính trị. Nội dung như sau:
Cơ chế an ninh kinh tế mới Quyết định đơn phương bãi bỏ thuế quan trả đũa đối với Mỹ của Canada đã khiến người dân Canada bối rối về chiến lược đối phó với chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump và vị thế của Canada trên thế giới.
Thực tế là Canada không có nhiều lựa chọn khác để đối phó với một quốc gia hùng mạnh hơn luôn tìm cách thao túng để đạt được mục đích. Phản ứng ban đầu của Canada trước các biện pháp thuế quan của ông Trump đi theo một chiến thuật đã lỗi thời. Khi quyết tâm của ông ta ngày càng mạnh mẽ và vượt trên cả Canada, thì rõ ràng là các cuộc tấn công thương mại vào quốc gia láng giềng phía Bắc chỉ là sự khởi đầu của một mục tiêu lớn hơn nhiều.
Canada đang ở trong một hoàn cảnh khó khăn, nơi sự phụ thuộc vào thương mại khiến nước này dễ bị áp bức về kinh tế. Việc xóa bỏ các biện pháp trả đũa chỉ là nỗ lực mới nhất nhằm đảm bảo quyền tiếp cận thị trường cần thiết thông qua các nhượng bộ. Là một phần của các cuộc đàm phán kinh tế và an ninh với Mỹ, Canada đang điều chỉnh chính sách của mình một cách âm thầm và có hệ thống theo chương trình nghị sự của Tổng thống Trump, bao gồm cả các vấn đề an ninh biên giới, quản trị số và thép.
Tuy nhiên, phạm vi và giới hạn của sự liên kết chính sách này vẫn chưa được xác định. Chủ quyền trên thực tế của Canada dường như đang bị đe dọa, đó là về khả năng tự do thực hiện chính sách đối ngoại, an ninh và kinh tế.
Giải pháp duy nhất là nhanh chóng xây dựng sức mạnh nội tại của mình thông qua phát triển kinh tế trong nước và xây dựng mạng lưới quan hệ bổ trợ với các quốc gia khác. Để làm rõ những cơ hội và hạn chế, người Canada phải nhận thức được rằng đất nước mình đang bước vào một kỷ nguyên địa chính trị mới, kỷ nguyên của chế độ an ninh kinh tế.
Một bộ nguyên tắc và chuẩn mực mới đang nhanh chóng thay thế trật tự quốc tế tân tự do dựa trên luật lệ. Các hiệp định song phương đang lấn át chủ nghĩa đa phương, bằng chứng là các chính phủ trên khắp thế giới đang ký kết các hiệp định bất cân xứng với Mỹ. Những thỏa thuận này cũng làm suy yếu các lập luận trước đây, vốn cho rằng các vấn đề kinh tế, an ninh và chính sách đối ngoại khép kín trong các đường hướng kỹ trị riêng biệt. Tuy nhiên, các thỏa thuận của ông Trump lại tránh né nguyên tắc này, khi ông ta sử dụng sức mạnh của Mỹ để buộc các bên phải nhượng bộ nhiều hơn.
Mỹ dưới thời ông Trump đã xác định rằng cái giá phải trả cho cả chính sách kinh tế mở và chiếc ô an ninh quốc tế của họ không còn cân xứng với lợi ích. Họ đang trốn tránh các cam kết duy trì nguyên trạng và định nghĩa lại các điều khoản hợp tác quốc tế. Phần còn lại của thế giới đồng thời nhận ra những rủi ro nội tại của một hệ thống mà tính kết nối chặt chẽ dựa vào lời hứa của Washington, chứ không phải các nguyên tắc tân tự do.
Tự cường Thế giới hiện đang trong giai đoạn chuyển tiếp mà không có nhà lãnh đạo. Một cuộc đấu tranh toàn cầu đang diễn ra xung quanh các yếu tố kinh tế của quyền lực: đầu tư hiệu quả, đổi mới công nghệ, việc làm và tiếp cận thị trường. Nhiều hành động chính sách của ông Trump, cả trong nước lẫn quốc tế, đều nhằm tối đa hóa quyền lực của Mỹ. Đây cũng chính là điểm mà các ưu tiên chính sách của chính phủ Canada nên hướng đến.
Canada cần thống nhất trọng tâm chính sách đối nội và đối ngoại, đồng thời hướng tới việc tích lũy sức mạnh kinh tế và chính trị. Một số dấu hiệu ban đầu từ chính phủ của Thủ tướng Mark Carney cho thấy ông đã nhìn ra điều này.
Chương trình nghị sự “Xây dựng Canada vững mạnh” của Carney nhằm khơi dậy động lực dân tộc chủ nghĩa mà ông Trump thúc đẩy, đồng thời khắc phục sự thờ ơ đối với sức mạnh kinh tế của Canada - đặc biệt là trong những lĩnh vực được định vị dẫn đầu. Cơ sở hạ tầng, năng lượng và tài nguyên thiên nhiên tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại sẽ được hưởng lợi từ nỗ lực của chính phủ nhằm thúc đẩy các dự án vì lợi ích quốc gia.
Việc xây dựng hệ thống một cửa và đẩy nhanh quá trình phê duyệt là rất quan trọng, nhưng điều đó sẽ không đủ để thúc đẩy đầu tư và tăng trưởng việc làm. Canada cần nhanh chóng cải thiện môi trường đầu tư để khuyến khích phát triển các dự án lớn và nhỏ. Trên bình diện quốc tế, chính phủ cần điều chỉnh chính sách thương mại theo hướng quản lý tiếp cận thị trường để tối đa hóa đầu tư và việc làm. Điều này đồng nghĩa với việc xóa bỏ sự phân cực giữa thương mại tự do và chủ nghĩa bảo hộ. Theo hướng này, một chiều hướng mới đang mở ra, nơi có sự kết hợp giữa các lĩnh vực mở, đóng và hạn chế tiếp cận.
Mặc dù có mạng lưới các hiệp định thương mại tự do trải rộng toàn cầu, hoạt động thương mại của Canada với các thị trường trọng điểm vẫn chưa phát huy hết tiềm năng do nhiều công ty Canada sản xuất các sản phẩm hướng đến thị trường Bắc Mỹ. Ví dụ: việc xuất khẩu sang Liên minh châu Âu có thể đòi hỏi các công ty phải tái cấu trúc hoạt động để đáp ứng các quy định và tiêu chuẩn sản phẩm của EU. Chính phủ có thể xem xét hoàn thuế cho các khoản đầu tư vốn vào các sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn EU, đồng thời thúc đẩy đầu tư kinh doanh và đa dạng hóa thương mại.
Canada cũng cần tận dụng những thế mạnh hiện có để tìm ra những cách thức sáng tạo nhằm tích lũy sức mạnh và ảnh hưởng ở nước ngoài. Mặc dù chính phủ đã đồng tình với ý tưởng đưa Canada trở thành siêu cường năng lượng, nên nhận thức rằng quốc gia này là một siêu cường nông nghiệp và tích hợp điều này vào chính sách đối ngoại. Nông nghiệp có thể giúp mở rộng thị trường vào Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương – một nỗ lực mạnh mẽ nhằm đạt được các thỏa thuận thị trường cụ thể theo từng ngành dưới danh nghĩa an ninh lương thực sẽ mang lại lợi ích cho cả Canada và khu vực.
Chế độ an ninh kinh tế mới đã xuất hiện từ một trật tự cũ mà Canada từng góp phần xây dựng và được hưởng lợi. Mặc dù trật tự thế giới mới này không có lợi cho thế giới mà chúng ta muốn sống – nhưng đó chính là điều mà Canada phải chấp nhận./.
Hà Linh