Tại sao liên minh Mỹ-Thái Lan lại quan trọng?
Trang mạng nationalinterest.org/thediplomat.com (Ngày 22/8)
Các cuộc đụng độ giữa Thái Lan và Campuchia tháng trước là lời nhắc nhở rằng Thái Lan là một trong những đối tác quan trọng nhất của Mỹ ở Đông Nam Á.
Hầu hết người Mỹ đều biết Nga và Ukraine đang trong tình trạng chiến tranh. Tuy nhiên, ít ai biết về một trường hợp xung đột vũ trang khác đã khiến Tổng thống Trump phải can thiệp, đó là cuộc xung đột dọc theo biên giới tranh chấp giữa Thái Lan và Campuchia. Cuộc xung đột bùng nổ với 5 ngày giao tranh dữ dội, bao gồm các cuộc tấn công bằng tên lửa của Campuchia vào lãnh thổ Thái Lan và các cuộc không kích trả đũa của Thái Lan vào các mục tiêu quân sự ở Campuchia. Ít nhất 38 người đã thiệt mạng và hàng trăm nghìn người phải di dời. Hai nước sau đó đã đồng ý ngừng bắn, phần lớn là nhờ Tổng thống Trump, người một lần nữa thể hiện cam kết kiến tạo hòa bình sau khi đàm phán thành công một số thỏa thuận khác trong suốt cả năm.
Chính phủ Campuchia, một đối tác thân cận của Trung Quốc, phải chịu trách nhiệm cho cả việc kích động cuộc xung đột này và việc nhắm mục tiêu vào các khu vực dân sự của Thái Lan. Hai nước đã xảy ra xung đột sau sự cố mìn sát thương vào tháng 7 khiến 3 binh sĩ Thái Lan bị thương nặng. Đáp trả, cả hai bên đều điều quân đến biên giới và bắt đầu đấu pháo, mỗi bên đều cáo buộc bên kia nổ súng trước.
Trong cuộc xung đột, Thái Lan đã vượt trội hơn hẳn Quân đội Campuchia khi sử dụng máy bay chiến đấu F-16 do Mỹ sản xuất để tấn công chính xác vào các kho chứa tên lửa và các mục tiêu chỉ huy và kiểm soát ở Campuchia. Thái Lan cũng lần đầu tiên sử dụng máy bay chiến đấu JAS 39 Gripen do Thụy Điển sản xuất để tấn công các vị trí pháo binh của Campuchia vốn đang pháo kích khu vực biên giới của Thái Lan.
Quân đội Thái Lan cũng công bố một video ghi lại cảnh sử dụng drone vũ trang tấn công các mục tiêu quân sự của Campuchia gần biên giới.
Theo Quân đội Thái Lan, Campuchia đã bắn tên lửa BM-21 do Nga sản xuất vào các khu vực dân sự của Thái Lan, khiến 14 thường dân Thái Lan thiệt mạng. Trong cuộc xung đột ngắn ngủi này, Thái Lan chịu nhiều thương vong về dân sự hơn là quân sự. Trong một vụ việc đặc biệt nghiêm trọng, tên lửa quân sự của Campuchia đã bắn trúng một trạm xăng của Thái Lan và khiến một số thường dân thiệt mạng.
Vì nhiều lý do, sự đồng cảm của Mỹ nên dành cho Thái Lan. Thứ nhất, Campuchia duy trì hợp tác an ninh chặt chẽ với các quốc gia không thân thiện với lợi ích của Mỹ, bao gồm Trung Quốc và Triều Tiên. Năm 2017, Campuchia đã đình chỉ các hoạt động quân sự chung với Mỹ. Thay vào đó, nước này bắt đầu phát triển mối quan hệ an ninh với Trung Quốc, bao gồm cả việc cho phép Trung Quốc phát triển một cơ sở hải quân lưỡng dụng tại Campuchia. Việc Trung Quốc mở rộng sự hiện diện tại Căn cứ Hải quân Ream của Campuchia đặc biệt đáng lo ngại đối với các nhà hoạch định chính sách Mỹ đang xem xét vị thế của Trung Quốc ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Căn cứ này, vốn bắt đầu tiếp nhận tàu Trung Quốc thường xuyên chỉ vài năm trước, cho phép Bắc Kinh tiếp cận trực tiếp Vịnh Thái Lan, qua đó tăng cường hoạt động giám sát và thu thập dữ liệu của Trung Quốc trong khu vực gần Eo biển Malacca. Tệ hơn nữa, Campuchia còn từ chối lời đề nghị hỗ trợ tài chính của Mỹ cho căn cứ hải quân này và thậm chí còn phá hủy một cơ sở do Mỹ xây dựng tại chỗ.
Mặt khác, Thái Lan là một đồng minh lâu năm của Mỹ theo Hiệp ước Manila năm 1954, một đối tác quan trọng trong chiến lược an ninh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ và là một đồng minh lớn ngoài Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) kể từ năm 2003. Thái Lan chủ yếu sử dụng thiết bị quân sự của Mỹ và châu Âu. Những ví dụ đáng chú ý nhất là máy bay F-16 của Mỹ và máy bay chiến đấu Gripen của Thụy Điển, vốn đóng vai trò là xương sống của Không quân Hoàng gia Thái Lan. Trong Chiến tranh Lạnh, một nước Thái Lan bảo thủ đã đứng vững như một bức tường thành chống lại sự lan rộng của chủ nghĩa cộng sản trong khu vực. Quân đội Thái Lan đã chiến đấu bên cạnh quân đội Mỹ trong cả Chiến tranh Triều Tiên và Chiến tranh Việt Nam.
Sự hợp tác an ninh chặt chẽ này vẫn tiếp tục cho đến ngày nay. Hằng năm, Lực lượng Vũ trang Hoàng gia Thái Lan phối hợp chặt chẽ với Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ để tổ chức cuộc tập trận Hổ mang Vàng - cuộc tập trận quân sự chung lớn nhất do Mỹ dẫn đầu tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Các nước tham gia chính trong cuộc tập trận Hổ mang Vàng năm nay là Mỹ, Thái Lan, Indonesia, Singapore, Nhật Bản, Malaysia và Hàn Quốc. Riêng Mỹ cử 3.200 quân nhân tham gia. Binh lính và lính thủy đánh bộ Mỹ đã huấn luyện chéo với quân đội đồng minh và đối tác trong các cuộc tấn công đổ bộ, diễn tập kết hợp không-lục, chiến tranh rừng rậm, hỗ trợ nhân đạo và cứu trợ thảm họa, và các chiến thuật chiến tranh hiện đại như phòng thủ mạng và chống drone.
Khi Mỹ chuyển hướng sang Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, người Mỹ nên tự nhắc nhở mình rằng họ có những đồng minh hiệp ước đã hợp tác chặt chẽ kể từ khi Chiến tranh Thế giới thứ hai kết thúc. Khi cân nhắc nên hợp tác ở đâu trong chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và ủng hộ ai trong các vấn đề an ninh quốc gia, việc ưu tiên các đồng minh chính thức như Thái Lan, Nhật Bản, Philippines, Australia và Hàn Quốc (và dĩ nhiên, cả những người bạn và đối tác tốt ở Đài Loan), là điều hợp lý.
Mọi người nên biết ơn vì cuộc xung đột Thái Lan - Campuchia đã nhanh chóng đi đến hồi kết.
Nếu có thể, Mỹ nên tìm cách hợp tác với Campuchia và cung cấp cho nước này các lựa chọn hợp tác thay thế cho Trung Quốc.
Nhiều người dân Campuchia bình thường đã bày tỏ lòng biết ơn đối với Tổng thống Trump vì đã giúp chấm dứt xung đột. Trong một cảnh tượng xúc động, các nhà sư Campuchia đã diễu hành vì hòa bình, giơ cao ảnh của Tổng thống trước Đại sứ quán Mỹ như một lời cảm ơn. Điều này có thể là cơ hội để tăng cường hợp tác với Campuchia, cũng như để Phnom Penh giảm bớt một số hoạt động quân sự đáng lo ngại nhất với Bắc Kinh. Tuy nhiên, xét cho cùng, Thái Lan là một đồng minh hiệp ước của Mỹ và đã sát cánh cùng Mỹ trong nhiều thập kỷ. Người Mỹ nên ủng hộ quyền tự vệ của Thái Lan.
Thái Lan mua tàu ngầm Trung Quốc, máy bay Thụy Điển Theo trang mạng thediplomat.com, Thái Lan cuối cùng đã đồng ý chấp nhận lắp đặt động cơ thay thế cho tàu ngầm do Trung Quốc sản xuất thay vì động cơ của Đức, chấm dứt thời gian trì hoãn dài đối với dự án đầy khó khăn này.
Trong một quyết định hôm 5/8, Nội các nước này đã phê duyệt những thay đổi đối với hợp đồng đóng tàu ngầm, đồng ý thay thế động cơ diesel MTU396 của Đức đã được lên kế hoạch trước đó bằng hệ thống động lực CHD620 do Trung Quốc sản xuất. Quyết định cũng kéo dài thời gian đóng tàu thêm 1.217 ngày.
Trong một tuyên bố, Hải quân Hoàng gia Thái Lan cho biết: “Điều này cho phép Hải quân Hoàng gia Thái Lan tiếp tục dự án mua sắm tàu ngầm, tăng cường năng lực hải quân toàn diện trên cả bề mặt, trên mặt nước và dưới mặt nước. Tàu ngầm sẽ tăng cường hơn nữa an ninh và lợi ích hàng hải của đất nước”. Cũng theo tuyên bố, động cơ Trung Quốc đã được thử nghiệm và chứng minh có hiệu suất và độ an toàn tương đương hoặc tốt hơn các mẫu trước đây.
Cũng trong ngày 5/8, Nội các Thái Lan đã phê duyệt việc mua 4 máy bay chiến đấu Gripen JAS 39 trị giá 19,5 tỷ baht (khoảng 602,5 triệu USD) từ Saab AB của Thụy Điển. Không quân Hoàng gia Thái Lan đã công bố kế hoạch vào tháng 6 để mua tổng cộng 12 máy bay phản lực trong thời hạn 10 năm, nhằm thay thế đội bay đã cũ gồm các máy bay F-16 do Mỹ sản xuất và các máy bay chiến đấu Gripen JAS cũ hơn. Lễ ký kết thỏa thuận mua Gripen theo kế hoạch diễn ra tại Thụy Điển hôm 25/8./.