Gánh nặng thuế quan của Mỹ: Ai đang trả và sẽ trả đến bao giờ?
TTXVN (London 1/8): Theo tờ The Economist, các doanh nghiệp nước ngoài đang tạm thời chia sẻ gánh nặng thuế quan với người tiêu dùng Mỹ, trong bối cảnh giá cả tăng do chính sách bảo hộ thương mại của Tổng thống Donald Trump. Tuy nhiên, tình trạng này được cho là khó duy trì lâu dài.
Trước khi Tổng thống Trump khởi động cuộc chiến thương mại, thuế quan trung bình của Mỹ đối với hàng nhập khẩu chỉ ở mức khoảng 2%. Nhưng hiện nay, mức thuế quan “thực tế” đã vọt lên hơn 16% - mức cao nhất kể từ thập niên 1930 - và có thể còn tiếp tục tăng.
Phần lớn các nhà kinh tế đồng thuận rằng người tiêu dùng Mỹ cuối cùng sẽ phải chịu gánh nặng thuế quan thông qua giá hàng hóa cao hơn. Tuy nhiên, Tổng thống Trump và các cố vấn của ông lại cho rằng phần còn lại của thế giới sẽ phải nhượng bộ bằng cách giảm giá bán. Đến thời điểm hiện tại, dữ liệu thị trường dường như tạm thời đem lại cơ sở cho lập luận này.
Các nghiên cứu trong quá khứ cho thấy nhà cung cấp nước ngoài thường không điều chỉnh giá khi một quốc gia áp thuế nhập khẩu và  chi phí thuế quan được chuyển trực tiếp vào giá bán trong nước. Đây cũng là xu hướng ghi nhận được trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Trump, khi Mỹ áp thuế lên Trung Quốc và các nước khác. Một nghiên cứu năm 2019 kết luận rằng “thuế quan đã được chuyển hoàn toàn vào giá nội địa của hàng nhập khẩu”.
Hiện tại, một số doanh nghiệp nước ngoài đang chủ động điều chỉnh giá bán nhằm đối phó với mức thuế mới. Hãng xe Ferrari đã tăng giá xe tới 10% từ tháng 4/2025. Trong khi đó, một nhà ản xuất ô tô khác Ineos (Anh) thông báo sẽ tăng giá mẫu xe địa hình Grenadier. Canon cũng cảnh báo các đại lý nên chuẩn bị cho khả năng tăng giá.
Tuy vậy, mức độ tăng giá trên diện rộng vẫn tương đối ôn hòa. Tính đến tháng 6/2025, chỉ số giá tiêu dùng lõi (không bao gồm thực phẩm và năng lượng) tại Mỹ chỉ tăng 0,2% so với tháng trước đó, thấp hơn mức dự báo 0,3%. Một số tác động của thuế quan tới lạm phát được ghi nhận ở những mặt hàng như linh kiện ô tô, nhưng không phổ biến và rõ rệt như dự kiến.
Nghiên cứu của Deutsche Bank cho rằng một phần gánh nặng thuế quan đang được các doanh nghiệp Mỹ hấp thụ thông qua việc giảm lợi nhuận. Một số công ty cũng đã chủ động tích trữ hàng trước thời điểm áp thuế, giúp trì hoãn áp lực tăng giá bán lẻ.
Đáng chú ý, các nhà cung cấp nước ngoài dường như đang chia sẻ gánh nặng nhiều hơn so với thời kỳ đầu trong nhiệm kỳ trước của ông Trump. Nintendo giữ nguyên giá bán máy chơi game Switch2 tại Mỹ ở mức 449,99 USD. Một số nhà sản xuất Trung Quốc cũng chọn cách gánh một phần chi phí thuế thay vì tăng giá. Công ty sản xuất dao dĩa Fuling cho biết khách hàng kỳ vọng họ sẽ chia sẻ phần thuế quan tăng thêm. Thương hiệu mỹ phẩm Hàn Quốc TIRTIR cũng phát tín hiệu cho thấy họ đủ khả năng hấp thụ phần lớn chi phí thuế mới.
Dữ liệu từ Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) cho thấy, tính theo đồng yen, giá xuất khẩu ô tô Nhật Bản sang Mỹ đã giảm 26% trong vòng một năm qua - phần nào do biến động tỷ giá. Tuy nhiên, việc các hãng xe Nhật Bản chưa điều chỉnh giá bán đã đặt ra câu hỏi về chiến lược giá của họ.
Số liệu tổng hợp cho thấy xu hướng tương tự. Các nhà xuất khẩu từ Canada, Đức và Mexico từng mạnh tay tăng giá khi lạm phát toàn cầu bùng phát trong giai đoạn 2021–2022. Nhưng trong năm qua, giá xuất khẩu trung bình tính theo nội tệ lại giảm 3,6% – điều không xảy ra trong cuộc chiến thương mại trước đây.
Một số nguyên nhân có thể lý giải sự “dễ dãi” bất thường này. Thứ nhất, các nhà sản xuất lo ngại phản ứng tiêu cực từ người tiêu dùng Mỹ – vốn đang rất nhạy cảm về giá sau giai đoạn lạm phát kéo dài. Khả năng người tiêu dùng sẵn sàng chấp nhận giá cao hơn là rất thấp.
Thứ hai, các tập đoàn nước ngoài hiện có nền tảng tài chính vững vàng hơn để chống chịu. Biên lợi nhuận gộp của các doanh nghiệp niêm yết tại thị trường mới nổi đã tăng hơn 2 điểm phần trăm trong thập niên qua. Các công ty châu Âu cũng có mức cải thiện tương tự, tạo dư địa để hấp thụ chi phí thuế quan tạm thời mà không làm ảnh hưởng quá lớn đến lợi nhuận.
Tuy nhiên, đây không thể là phương án bền vững. Theo Deutsche Bank, ngay cả khi một số doanh nghiệp Trung Quốc đã giảm giá, mức giảm hiện tại vẫn chưa đủ để bù đắp cho cú sốc thuế quan. Việc các công ty nước ngoài sẵn lòng gánh chi phí thuế sẽ không kéo dài mãi, đặc biệt trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Trump quyết định tăng thêm thuế từ ngày 1/8/2025./.
Hữu Tiến (TTXVN tại London)