Quan hệ Anh-Ấn
Độ: Triển vọng và những vấn đề còn tồn tại TTXVN (London 28/7)
Theo Viện Nghiên cứu Quốc tế Hoàng gia Anh (Chatham House), hiệp định thương mại tự do (FTA) mới giữa Anh và Ấn Độ sẽ mang lại cơ hội cho nền kinh tế của cả hai nước, là bước quan trọng để hai bên hướng tới quan hệ đối tác chiến lược thực sự bất chấp những vẫn đề còn tồn tại.
Mục đích chính trong chuyến thăm Anh của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi từ ngày 23-24/7 chỉ mang tính nghi lễ: ký kết FTA đã được hoàn thiện từ tháng 5/2025. Tuy nhiên, chuyến thăm cũng là đỉnh cao của những nỗ lực nhằm làm sâu sắc hơn quan hệ song phương. Một mối quan hệ đa chiều, trưởng thành hơn đang được phát triển, vượt ra ngoài những liên kết lâu đời về ngôn ngữ, hệ thống pháp lý và cái gọi là “cầu nối sống” của cộng đồng người Ấn Độ ở nước ngoài.
Chiến lược An ninh Quốc gia của Anh, được công bố đầu năm 2025, đã ghi nhận mối quan hệ ngày càng sâu sắc này, khẳng định “Ấn Độ là quốc gia mà chúng tôi mong muốn xây dựng quan hệ đối tác chiến lược thực sự”. Thủ tướng Modi đã đề cập đến cam kết của hai nước trong việc xây dựng một “mối quan hệ đối tác vững chắc và hiệu quả cao”.
Tuy nhiên, hai nước vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức đáng kể trong việc phát triển mối quan hệ chiến lược và lâu dài hơn.
Từ thương mại đến vượt ra ngoài thương mại Việc ký kết FTA - chính thức được gọi là Hiệp định Kinh tế và Thương mại Toàn diện - mở đường cho quá trình phê chuẩn bắt đầu. Việc triển khai đầy đủ có thể mất một năm.
Ấn Độ đạt được những lợi ích rất đáng kể trong thỏa thuận này. 99% hàng xuất khẩu của nước này sang Anh sẽ được hưởng mức thuế suất bằng 0. Ngành nông nghiệp Ấn Độ vốn nhạy cảm về chính trị - nơi sử dụng hơn 40% lực lượng lao động – đã được loại khỏi FTA và do đó sẽ không phải đối mặt với sự cạnh tranh từ hàng hóa của Anh.
Ngoài ra, theo thỏa thuận an sinh xã hội, còn được gọi là Công ước đóng góp kép, Anh sẽ tạm thời miễn trừ cho người lao động Ấn Độ đang làm việc tại Anh khỏi việc đóng bảo hiểm bắt buộc trong vòng 3 năm. Thỏa thuận này mang tính tương hỗ: người lao động Anh làm việc tại Ấn Độ mà không phải là thường trú nhân cũng tránh được việc đánh thuế hai lần đối với các khoản đóng góp an sinh xã hội.
Anh cũng đạt được những lợi ích khi mức thuế quan trung bình của Ấn Độ đối với các sản phẩm của Anh giảm từ 15% xuống còn 3%. Ấn Độ sẽ cắt giảm thuế quan đối với 90% các dòng sản phẩm của Anh, như ô tô (giảm từ 100% xuống 10%) và rượu whisky và rượu gin (từ 150% xuống 75% và sau đó sẽ giảm xuống 40%).
Các công ty Anh cũng sẽ được tiếp cận thị trường mua sắm béo bở của Ấn Độ. Việc cắt giảm thuế quan sẽ mang lại lợi ích khoảng 400 triệu Bảng (538 triệu USD) cho Anh, và sẽ tăng lên 900 triệu Bảng sau một thập kỷ. Có gần 1.000 công ty Ấn Độ đang hoạt động tại Anh, sử dụng hơn 100.000 lao động và dự báo cho thấy thỏa thuận này sẽ tạo ra hơn 2.200 việc làm tại Anh và góp phần tăng 2,2 tỷ Bảng tiền lương cho người lao động Anh mỗi năm.
Có thể nói, thỏa thuận này có tầm quan trọng với Anh lớn hơn so với Ấn Độ. Thủ tướng Anh Keir Starmer đã nói như vậy khi gọi đây là “thỏa thuận thương mại lớn nhất và có ý nghĩa kinh tế quan trọng nhất mà Anh đã thực hiện kể từ khi rời khỏi Liên minh châu Âu (EU)”. Anh đã ký kết một loạt các FTA kể từ khi rời khỏi EU (Brexit). Nhưng thỏa thuận với Ấn Độ - nền kinh tế lớn tăng trưởng nhanh nhất thế giới, có ý nghĩa quan trọng nhất đối với Anh.
Ấn Độ cũng đang đàm phán các thỏa thuận với các đối tác thương mại quan trọng hơn, bao gồm EU và Mỹ, nên lợi ích chính trị của FTA Ấn Độ-Anh còn hạn chế. Tuy nhiên, FTA này có thể mang lại một số giá trị cho New Delhi như một đòn bẩy trong các cuộc đàm phán thương mại đang diễn ra này.
Do Ấn Độ là quốc gia bảo hộ mậu dịch mạnh hơn so với Anh, việc dỡ bỏ các rào cản thuế quan và phi thuế quan sẽ mang lại lợi ích cho Anh nhiều hơn so với Ấn Độ. Các dự báo cho thấy thỏa thuận thương mại này sẽ thúc đẩy GDP của Anh tăng 0,13%, so với mức tăng 0,06% của Ấn Độ. Xuất khẩu của Anh sang Ấn Độ dự kiến sẽ tăng gần 60%, trong khi nhập khẩu của Anh từ Ấn Độ sẽ tăng 25%. Kết quả chung là thương mại song phương sẽ tăng 39% (tương đương 25,5 tỷ bảng) vào năm 2040.
Bên cạnh FTA, hai nước đã tái khởi động Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện thành “Tầm nhìn Anh-Ấn Độ 2035” mới. Điều này nhằm mục đích tăng cường hơn nữa sự hợp tác trong các lĩnh vực quốc phòng và an ninh, công nghệ, giáo dục và hợp tác giữa nhân dân hai nước. Một Lộ trình Công nghiệp Quốc phòng mới đã được công bố để hỗ trợ sáng kiến này.
Ông Modi cũng tuyên bố rằng 6 trường đại học Anh sẽ mở cơ sở tại Ấn Độ sau khi Đại học Southampton trở thành trường đại học Anh đầu tiên làm như vậy vào đầu tháng 7. Sáng kiến An ninh Công nghệ Ấn Độ-Anh được khởi động năm 2024 nhằm tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực công nghệ quan trọng và mới nổi.
Còn nhiều tiềm năng để cải thiện Bất chấp những thành tựu này, vẫn còn nhiều điểm chưa rõ ràng. Ấn Độ đang tìm kiếm các miễn trừ đối với đề xuất thuế carbon của Anh, dự kiến có hiệu lực vào năm 2027. Vấn đề này vẫn chưa được giải quyết. Một hiệp định đầu tư song phương riêng biệt cũng chưa được ký kết.
Nhìn rộng hơn, mối quan hệ song phương vẫn còn mong manh.
Bóng ma lịch sử thuộc địa của Anh vẫn còn đó, khiến chính phủ Ấn Độ nói riêng và người dân Ấn Độ nói chung, nhạy cảm với bất kỳ hành động nào có thể bị coi là thách thức vị thế và chủ quyền của Ấn Độ.
Phát biểu trong chuyến thăm, Thủ tướng Modi tuyên bố rằng “các thế lực theo đuổi tư tưởng cực đoan không nên được phép lạm dụng các quyền tự do dân chủ”. Mặc dù ông nói điều này khi đề cập đến các cuộc xung đột gần đây giữa Ấn Độ và Pakistan, nhưng nó cũng có thể được coi là một thông điệp ngầm gửi đến chính phủ Anh. New Delhi đã bày tỏ lo ngại rằng Anh dung túng cho các nhóm chống Ấn Độ, chẳng hạn như những người ly khai Sikh Khalistan.
Tại Anh, vẫn còn những lo ngại về tình trạng dân chủ, nhân quyền và cách đối xử với các nhóm thiểu số của Ấn Độ. 26 chương của FTA gồm các phần về các vấn đề phi thương mại, các tiêu chuẩn môi trường và lao động, bình đẳng giới và chống tham nhũng. Nhưng những điều này không giải quyết hoàn toàn những lo ngại này.
Cũng còn nhiều dư địa để cải thiện từng lĩnh vực. Ví dụ, chỉ hơn 3% lượng vũ khí mua sắm quốc phòng của Ấn Độ đến từ Anh trong thập kỷ qua.
Điều này phản ánh môi trường pháp lý thường rườm rà của Ấn Độ. Tuy nhiên, New Delhi cũng rõ ràng ưu tiên ký kết các thỏa thuận quốc phòng ở cấp chính phủ với chính phủ, khiến các quốc gia như Nga, Mỹ, Pháp và Israel trở thành đối tác được ưa chuộng hơn so với cách tiếp cận thiên về thương mại của Anh.
Vấn đề này đang có những tiến triển với việc thành lập Đối thoại Quốc phòng và Ngoại giao 2+2 vào năm 2023. Tuy nhiên, hai nước cần nỗ lực hơn nữa để cải thiện sự liên kết giữa khu vực tư nhân và chính phủ.
Thay đổi tư duy trong chính sách đối ngoại Nhìn chung, quan hệ song phương cần sự thay đổi tư duy liên quan đến chính sách đối ngoại. Ấn Độ có thế giới quan phi phương Tây nhưng không chống phương Tây (không như Trung Quốc, Iran và Nga). Anh nên tìm cách đầu tư vào cách tiếp cận đó, tận dụng sức mạnh của mình như một trung tâm tài chính và công nghệ tài chính toàn cầu để phát triển các giải pháp tài chính hỗ trợ các sáng kiến của New Delhi ở Nam Bán cầu - trong các lĩnh vực như giáo dục, y tế và Cơ sở hạ tầng Công cộng Kỹ thuật số.
Hợp tác Ấn Độ-Anh về phát triển và phân phối vaccine trong đại dịch COVID-19 cũng có thể được mở rộng sang các vấn đề y tế khác ở Nam Bán cầu.
Anh có thể làm nhiều hơn nữa để hỗ trợ tham vọng của Ấn Độ trở thành tiếng nói của Nam Bán cầu tại các diễn đàn như Khối Thịnh vượng chung.
Tương tự, Ấn Độ và Anh nên cải thiện hợp tác với các quốc gia cùng chí hướng khác như Mỹ, Pháp và Australia về các vấn đề cùng quan tâm - từ an ninh khu vực Ấn Độ Dương đến biến đổi khí hậu. Điều đó có thể được thực hiện thông qua các nhóm ba bên hoặc nhóm nhỏ mới, hoặc bằng cách mở rộng các sáng kiến hiện có như Nhóm Bộ tứ: nếu Anh tham gia nhóm đó, đó sẽ là một bước tiến tới “quan hệ đối tác chiến lược thực sự” được nêu trong chiến lược an ninh của Anh.
Việc đạt được một mối quan hệ đối tác như vậy sẽ dễ nói hơn làm, xét đến cam kết lâu dài của Ấn Độ đối với quyền tự chủ chiến lược. Điều này đòi hỏi phải duy trì mối quan hệ chặt chẽ với các quốc gia như Nga và Iran, những nước mà Anh có lịch sử bất hòa. Điều này cản trở sự hợp tác trong những lĩnh vực nhạy cảm nhất, chẳng hạn như hợp tác tình báo và chuyển giao công nghệ.
Việc vượt qua những trở ngại như vậy sẽ không dễ dàng./.