Đông Nam Á trở thành đấu trường công nghệ mới
TTXVN (London 30/7): Theo bài viết mới đây trên tờ The Economist, Đông Nam Á sẽ đóng vai trò ngày càng tăng trong nền kinh tế công nghệ toàn cầu trong bối cảnh cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc. Nội dung như sau:
Khi ông Lawrence Wong đến thăm Trung Quốc trong chuyến công du đầu tiên trên cương vị Thủ tướng Singapore hồi tháng Sáu, ông đã đưa ra cảnh báo: các hạn chế kinh tế là vô ích trong một thế giới kết nối. Ông Wong phát biểu tại Bắc Kinh rằng, một quốc gia càng áp đặt các hạn chế lên các quốc gia khác, "thì càng khuyến khích những quốc gia khác tìm kiếm các giải pháp và nguồn lực thay thế". Nhiều giải pháp thay thế này nằm ở Đông Nam Á, nơi đang trở thành một đấu trường quan trọng trong cuộc cạnh tranh công nghệ toàn cầu giữa Mỹ và Trung Quốc.
Các công ty bị thu hút không chỉ bởi 700 triệu dân của khu vực, nhiều trong số họ còn trẻ và am hiểu công nghệ. Vị trí gần Trung Quốc và các nền kinh tế lớn khác (như Australia, Nhật Bản và Ấn Độ) khiến Đông Nam Á trở thành địa điểm lý tưởng để phục vụ khách hàng toàn cầu. Theo công ty dịch vụ bất động sản Jones Lang LaSalle, Singapore, Malaysia, Thái Lan và Indonesia sở hữu công suất trung tâm dữ liệu gần 2GW, tương đương với cơ sở hạ tầng của các trung tâm dữ liệu lớn nhất châu Âu là London và Frankfurt cộng lại.
Trong số các quốc gia Đông Nam Á, Singapore và Malaysia được hưởng lợi nhiều nhất từ cuộc đua trí tuệ nhân tạo (AI). Singapore, với nền kinh tế ổn định và được quản lý tốt, đã khéo léo xử lý mối quan hệ với Mỹ và Trung Quốc. Năm 2023, Singapore trao bốn gói thầu trung tâm dữ liệu mới: hai gói thầu cho các công ty Mỹ (Equinix và Microsoft) và hai gói thầu cho các công ty Trung Quốc (GDS Holdings và một tập đoàn do Bytedance dẫn đầu). Hiện Singapore đang nắm giữ 60% công suất trung tâm dữ liệu của Đông Nam Á.
Các công ty Trung Quốc đã có những bước đi mạnh mẽ. Huawei và Alibaba, hai gã khổng lồ internet của Trung Quốc, xây dựng các trung tâm dữ liệu trên toàn khu vực. Alibaba hợp tác với Tencent, một gã khổng lồ công nghệ khác của Trung Quốc, và GoTo, một công ty công nghệ Indonesia, để đào tạo người Indonesia về điện toán đám mây và AI. Riêng Tencent có kế hoạch đầu tư 500 triệu USD vào Indonesia vào năm 2030. Huawei cũng bắt đầu bán chip Ascend AI, một giải pháp thay thế cho các chất bán dẫn cao cấp Nvidia vốn bị cấm bán cho những công ty Trung Quốc, tại Trung Đông và Đông Nam Á. Đây là một bằng chứng nữa cho thấy Trung Quốc đang xây dựng nền tảng công nghệ cạnh tranh, thay vì chỉ đơn thuần né tránh những biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ.
Trong khi đó, Alphabet, Amazon và Microsoft, ba nhà cung cấp dịch vụ đám mây lớn của Mỹ, cũng đang đầu tư vào Đông Nam Á. Amazon và Microsoft chiếm 60% thị trường dịch vụ hạ tầng đám mây ở khu vực. Amazon có kế hoạch chi 9 tỷ USD để mở rộng hoạt động tại Singapore vào năm 2028; Microsoft cam kết 4 tỷ USD tại Malaysia và Indonesia; Alphabet đang xây dựng một trung tâm dữ liệu trị giá 2 tỷ USD tại Malaysia và đầu tư 1 tỷ USD vào Thái Lan. Nhiều ông lớn công nghệ Mỹ đặt trụ sở châu Á tại Singapore, trong đó có Alphabet, Apple, AWS, Meta và Microsoft.
Ví dụ điển hình nhất là quan hệ đối tác giữa Oracle, công ty đám mây của Mỹ, và ByteDance, công ty mẹ của TikTok tại Trung Quốc. Theo công ty nghiên cứu SemiAnalysis, mối quan hệ đối tác này biến Johor, một bang của Malaysia giáp Singapore, trở thành trung tâm AI lớn thứ hai thế giới. ByteDance sẽ đầu tư 2,7 tỷ USD vào Malaysia, trong khi Oracle dự kiến đầu tư hơn 6,5 tỷ USD. Phần lớn năng lực bộ xử lý đồ họa (GPU) - loại được sử dụng để đào tạo các mô hình AI - trong khu vực thuộc về ByteDance. Các trung tâm dữ liệu được vận hành bằng chip do nhà sản xuất chất bán dẫn Nvidia cung cấp.
Các trung tâm dữ liệu của Oracle được xây dựng bởi DayOne, nhà phát triển trung tâm dữ liệu đã chuyển trụ sở từ Trung Quốc sang Singapore vào năm 2025. Giám đốc điều hành DayOne, bà Jamie Khoo, cho biết Kế hoạch hành động AI của Tổng thống Mỹ Donald Trump, được ông công bố vào ngày 23/7, là tin "tích cực" cho các dự án trung tâm dữ liệu ở châu Á. Bà cho biết thêm hồi đầu năm, những bất ổn về chính sách kiểm soát xuất khẩu của Mỹ đã dẫn tới lo ngại và bất an trong ngành. Các chính sách mới của ông Trump đưa ra những quy định rõ ràng hơn cho các công ty ở châu Á sử dụng GPU cao cấp công nghệ Mỹ. Theo SemiAnalysis, khách hàng lớn nhất của DayOne là ByteDance, và khách lớn thứ hai là Oracle. Oracle và DayOne cũng đang cùng thiết lập một cơ sở hạ tầng đám mây lớn tại Indonesia.
DayOne không phải là công ty duy nhất chuyển trụ sở ra nước ngoài. Manus, một công ty khởi nghiệp AI của Trung Quốc, trong tháng này đã chuyển trụ sở sang Singapore. PC Partner Group, công ty lắp ráp GPU của Nvidia, đã rời Khu hành chính đặc biệt Hong Kong (Trung Quốc) đến Singapore vào năm 2024. Ngay cả ByteDance cũng điều hành hầu hết các hoạt động quốc tế của mình từ Singapore. Những doanh nghiệp Trung Quốc khác cũng đã tiếp cận được các chip bị cấm bằng cách thuê máy chủ tại những trung tâm dữ liệu Đông Nam Á. Điều này vẫn hợp pháp, mặc dù gây tranh cãi. Đằng sau những hoạt động hợp pháp này là một thế giới ngầm.
Các biện pháp kiểm soát xuất khẩu sẽ được áp dụng nhiều hơn. Malaysia ngày 14/7 thông báo tất cả các hoạt động xuất khẩu, trung chuyển và quá cảnh chip AI tiên tiến sẽ yêu cầu giấy phép thương mại. Những cá nhân và công ty phải thông báo cho Chính phủ Malaysia ít nhất 30 ngày trước khi vận chuyển bất kỳ mặt hàng nào không nằm trong danh sách miễn trừ hiện hành. Điều này diễn ra sau áp lực từ Mỹ nhằm ngăn chặn việc chip chịu kiểm soát xuất khẩu đến Trung Quốc qua Malaysia.
Tất nhiên, buôn lậu không chỉ giới hạn ở chất bán dẫn. Khi Trung Quốc cấm xuất khẩu sang Mỹ các khoáng sản quan trọng như antimon, gali và germani vào năm 2024, một mạng lưới trung chuyển mới đã xuất hiện. Từ tháng 12/2024 đến tháng 4/2025, Mỹ nhập khẩu lượng oxit antimyloid từ Thái Lan và Mexico gần bằng tổng lượng nhập khẩu của ba năm trước đó cộng lại. Các công ty Trung Quốc vận chuyển vật liệu bị hạn chế qua những nước thứ ba, sử dụng nhãn mác giả như "sắt" hoặc "vật tư nghệ thuật". Với việc ranh giới giữa chuỗi cung ứng hợp pháp và bất hợp pháp mờ dần, vai trò của Đông Nam Á trong nền kinh tế công nghệ toàn cầu - với tư cách là đối tác, vùng đệm địa chính trị và cửa sau - sẽ ngày càng gia tăng./.
Minh Hợp (TTXVN tại London)