Cú bắt tay xuyên Đại Tây Dương - Bài cuối: Các mục tiêu chiến lược
TTXVN (Hong Kong, Rome, Praha 31/7): Các thỏa thuận
thuế quan của Mỹ không chỉ đơn thuần là vấn đề kinh tế mà còn ẩn chứa những cân nhắc chiến lược địa chính trị sâu sắc. Theo trang “Liên hợp buổi sáng”, một trong những mục đích là ngăn chặn Trung Quốc xuất khẩu sang thị trường Mỹ thông qua thương mại tái xuất. Đồng thời, nội dung mua sắm năng lượng trong thỏa thuận thương mại Mỹ-EU cũng nhằm loại bỏ hoạt động xuất khẩu năng lượng trong tương lai của Nga sang châu Âu, thay thế bằng nguồn cung từ Mỹ. Điều này cho thấy ý định của Mỹ trong việc sử dụng cuộc chiến thuế quan như một công cụ để viết lại các quy tắc thương mại quốc tế.
Từ góc độ an ninh quốc gia, việc phụ thuộc quá mức vào nguồn cung nước ngoài trong các lĩnh vực cụ thể như chip, thép, đất hiếm và dược phẩm có thể trở thành vũ khí để các đối thủ phản công trong các cuộc xung đột ngoại giao. Do đó, lợi ích kinh tế của thương mại tự do không còn là nguyên tắc cao nhất nữa, mà phải tuân theo các cân nhắc về an ninh quốc gia, tập trung vào việc kiểm soát độc lập năng lực sản xuất. Mục tiêu của Mỹ là đảm bảo rằng thuế quan cao được sử dụng để phát triển và bảo vệ sản xuất trong nước trong các ngành công nghiệp quan trọng, phục vụ cả mục đích ngoại giao và quốc phòng.
Châu Âu đang nỗ lực tìm kiếm giải pháp riêng để giảm sự phụ thuộc vào Mỹ trong nhiều công nghệ hiện đại. Đặc biệt, việc có được các nguồn thông tin và dữ liệu độc lập với Mỹ đã trở thành ưu tiên. Một số quốc gia như Ba Lan, Tây Ban Nha, Anh và Séc đang đầu tư mạnh vào việc phát triển các hệ thống vệ tinh riêng hoặc hỗ trợ các công ty công nghệ vũ trụ.
Điển hình là công ty Iceye của Phần Lan-Ba Lan, nổi tiếng trong lĩnh vực xử lý thông tin vệ tinh. Iceye chế tạo và phóng các vệ tinh sử dụng radar SAR đặc biệt, có khả năng cung cấp hình ảnh chính xác về các vật thể trên bề mặt Trái đất ngay cả khi bị mây che phủ. Với tổng cộng 48 vệ tinh đang hoạt động và hàng chục vệ tinh khác đang được phát triển, Iceye đang mở rộng nhanh chóng và dự kiến doanh thu sẽ tăng gấp đôi trong năm nay, từ mức 103 triệu euro của năm ngoái. Khách hàng của Iceye bao gồm Mỹ, Nhật Bản, Các Tiểu vương quốc Arập Thống nhất, nhưng phần lớn nhu cầu mới đến từ châu Âu. Chuyên gia Jana Robinson, Giám đốc Viện Nghiên cứu An ninh Praha đánh giá, khoản đầu tư của Ba Lan vào Iceye là một bước tiến quan trọng hướng tới việc tăng cường năng lực của châu Âu trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ và thúc đẩy con đường chung của châu Âu hướng tới tự chủ chiến lược.
Sự thành công của Iceye nằm ở công nghệ SAR tiên tiến, cho phép thu thập dữ liệu có độ phân giải cao ngay cả với kích thước ăng-ten vật lý nhỏ. Ví dụ về Iceye cho thấy EU cần giảm sự phụ thuộc vào Mỹ, và chìa khóa thành công là sở hữu nhiều vệ tinh có thể bổ trợ cho nhau và không dễ bị phá hủy trong xung đột.
Các chính phủ châu Âu, đặc biệt là những nước đang tìm kiếm nguồn dữ liệu vệ tinh thay thế, đều mong muốn có vệ tinh riêng. Iceye cũng đang xem xét việc niêm yết cổ phiếu trong vòng ba năm tới, ưu tiên châu Âu làm địa điểm niêm yết.
Như vậy, thỏa thuận thương mại Mỹ-EU là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy thế giới đang bước vào một kỷ nguyên thương mại mới, ít bị ràng buộc bởi các nguyên tắc đa phương truyền thống và chịu ảnh hưởng mạnh mẽ bởi các cân nhắc an ninh quốc gia và địa chính trị. Trong bối cảnh này, các quốc gia, đặc biệt là ở châu Âu, đang chủ động tìm cách tự chủ trong các lĩnh vực công nghệ quan trọng để đảm bảo an ninh và vị thế của mình trên trường quốc tế.
Đây là một thách thức nhưng cũng là cơ hội để định hình lại các mối quan hệ kinh tế và chiến lược trong tương lai./.
Mạc Luyện- Dương Hoa-Việt Dũng (TTXVN tại Hong Kong, Rome, Praha)