80 năm Quốc khánh: Việt Nam và hành trình chuyển hóa phi thường
Hà Nội (TTXVN 22/8)-- Trải qua 80 năm kể từ khi giành được độc lập sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, từ một quốc gia bị chiến tranh tàn phá, Việt Nam ngày càng có nhiều đóng góp tích cực và chủ động cho cộng đồng quốc tế, qua đó khẳng định vai trò và vị thế trên trường quốc tế cũng như trong các thể chế đa phương.
Trong cuộc trò chuyện với phóng viên TTXVN tại Đức nhân kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025), Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Nguyễn Xuân Thính ở Đại học TU Dortmund, quyền Chủ tịch Liên hiệp hội người Việt Nam tại CHLB Đức khẳng định, chỉ trong 8 thập kỷ ngắn ngủi của lịch sử dân tộc hiện đại, Việt Nam đã trải qua một hành trình chuyển hóa phi thường: Từ một đất nước thuộc địa, bị tàn phá bởi chiến tranh, trở thành một quốc gia độc lập, hội nhập và ngày càng khẳng định vị thế là một quốc gia có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế.
Vị thế hiện nay của Việt Nam không chỉ được phản ánh qua những chỉ số phát triển kinh tế – xã hội ấn tượng mà còn được ghi dấu bởi vai trò chủ động trong các thể chế đa phương như Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Liên hợp quốc (LHQ), Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) hay các khuôn khổ hợp tác thương mại thế hệ mới như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam-Liên minh châu Âu (EVFTA) và Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP).
Giáo sư Nguyễn Xuân Thính cho rằng Việt Nam không còn là “người theo sau” mà đang từng bước trở thành đối tác kiến tạo, đóng góp tiếng nói riêng vào những vấn đề toàn cầu như hòa bình, an ninh lương thực, biến đổi khí hậu và phát triển bền vững. Theo ông, cội nguồn sâu xa tạo nên vị thế ấy chính là bản lĩnh kiên cường, khát vọng vươn lên và sức mạnh văn hóa ngàn đời của dân tộc Việt. Đó cũng là nguồn cảm hứng lớn lao thôi thúc cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài – trong đó có cộng đồng người Việt Nam tại CHLB Đức – luôn hướng về quê hương, chung tay góp sức xây dựng một Việt Nam ngày càng tỏa sáng trên bản đồ thế giới.
Đề cập đến những định hướng và chiến lược phát triển của Việt Nam trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, như các vấn đề về thể chế pháp quyền, đột phá sáng tạo phát triển khoa học và công nghệ, hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế tư nhân, Giáo sư Nguyễn Xuân Thính nhìn nhận việc Bộ Chính trị ban hành 4 nghị quyết quan trọng, được Tổng Bí thư Tô Lâm ví như “Bộ tứ trụ cột” để đất nước cất cánh, giống như 4 động lực chiến lược đưa Việt Nam bước vào kỷ nguyên phát triển dựa trên tri thức, công nghệ và chuẩn mực toàn cầu.
Theo Giáo sư, thể chế pháp quyền là nền tảng cho một xã hội minh bạch, hiệu quả và bền vững, tạo dựng niềm tin không chỉ với người dân trong nước mà còn với cộng đồng quốc tế. Đổi mới sáng tạo và khoa học công nghệ là con đường tất yếu để Việt Nam bứt phá, vượt qua bẫy thu nhập trung bình và tiến nhanh vào nền kinh tế số và kinh tế xanh. Hội nhập quốc tế không chỉ là mở cửa thị trường, mà chủ động tham gia định hình các luật chơi toàn cầu. Trong khi đó, khu vực kinh tế tư nhân – nếu được khơi thông đúng mức – sẽ là động lực mạnh mẽ để chuyển hóa khát vọng phát triển thành hiện thực.
Giáo sư Nguyễn Xuân Thính cho rằng, trong bối cảnh chuyển đổi số và chuyển đổi xanh trở thành xu thế không thể đảo ngược, khoa học và công nghệ sẽ là nền tảng thiết yếu cho mọi lĩnh vực. Việt Nam cần chủ động đón bắt các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn, công nghệ năng lượng sạch, sinh học và vật liệu mới. Cộng đồng trí thức Việt Nam ở nước ngoài có thể đóng vai trò cầu nối chiến lược, không chỉ chuyển giao tri thức và công nghệ mà còn mang theo tư duy toàn cầu và chuẩn mực quốc tế, góp phần thúc đẩy một Việt Nam sáng tạo, xanh và bền vững.
Tuy nhiên, Giáo sư Nguyễn Xuân Thính cũng lưu ý rằng, một mặt Việt Nam đang đứng trước cơ hội lịch sử để bứt phá, nhưng mặt khác cũng sẽ có những thách thức lớn đi kèm, từ cả bên trong và bên ngoài.
Thách thức đầu tiên là về chất lượng thể chế và năng lực thực thi: Chính sách đúng là điều kiện cần, nhưng sự minh bạch, liêm chính và hiệu quả trong triển khai mới là điều kiện đủ để tạo ra niềm tin và động lực phát triển. Các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới có thể giúp Việt Nam mở rộng thị trường xuất khẩu, thu hút đầu tư nước ngoài, nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên bên cạnh đó, Việt Nam cũng phải đối mặt với những thách thức lớn như cạnh tranh gay gắt hơn, phải nâng cao năng lực sản xuất và quản lý, cũng như thay đổi các quy định pháp luật để phù hợp với các cam kết trong FTA.
Thứ hai là khoảng cách về trình độ khoa học – công nghệ và nguồn nhân lực được đào tạo bài bản. Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nguồn nhân lực chất lượng cao, có tư duy đổi mới, sáng tạo và khả năng thích ứng sẽ là yếu tố  mang tính quyết định.
Thứ ba là những biến động phức tạp từ bên ngoài. Bất ổn địa chính trị, cạnh tranh chiến lược, khủng hoảng khí hậu và chuyển dịch chuỗi giá trị toàn cầu... đòi hỏi Việt Nam phải có một chiến lược vừa linh hoạt, vừa kiên định với mục tiêu phát triển bền vững.
Thứ tư là việc sáp nhập tỉnh, thành phố và bỏ chính quyền cấp huyện, đồng thời tinh gọn bộ máy hành chính sẽ đặt ra nhiều yêu cầu mới cho công tác quản lý hành chính, bên cạnh những khó khăn về mặt kỹ thuật, pháp lý và xã hội.
Và cuối cùng, nhưng không kém phần quan trọng, là làm thế nào để khơi dậy và duy trì tinh thần phụng sự đất nước, đặc biệt trong thế hệ trẻ của Việt Nam. Việc tạo điều kiện để người Việt Nam ở nước ngoài đóng góp cho quê hương, để trí tuệ và khát vọng Việt lan tỏa mạnh mẽ được Giáo sư Nguyễn Xuân Thính coi là một trong những giải pháp cần thiết để người Việt năm châu cùng nhau biến khát vọng thành hành động.
Giáo sư Nguyễn Xuân Thính nói: “Nhìn lại chặng đường 80 năm, chúng ta có quyền tự hào về một Việt Nam kiên cường, trí tuệ và đang vươn lên mạnh mẽ trên trường quốc tế. Nhưng hành trình phía trước còn nhiều thử thách, đòi hỏi sự dấn thân, sáng tạo và gắn kết chưa từng có của cả dân tộc”.
Giáo sư Nguyễn Xuân Thính bày tỏ tin tưởng: “Cộng đồng người Việt ở nước ngoài – với lòng yêu nước, tri thức toàn cầu và tinh thần hướng về cội nguồn – chính là một phần không thể thiếu trong hành trình hiện thực hóa khát vọng Việt Nam hùng cường, xanh và bền vững. Giờ là lúc chúng ta cùng nhau chung tay góp trí, góp lực để thế giới không chỉ biết đến Việt Nam qua quá khứ anh hùng, mà còn qua một tương lai tỏa sáng bằng chính những giá trị Việt”./.
Thu Hằng