Việt Nam – New Zealand: 50 năm vun đắp, mở ra tầm cao Đối tác Chiến lược Toàn diện
Hà Nội (TTXVN 26/8)-- Quan hệ Việt Nam – New Zealand là một trong những mối quan hệ song phương được định hình từ sớm trong tiến trình ngoại giao của hai quốc gia. Hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 19/6/1975, chỉ ít lâu sau khi Việt Nam thống nhất. Gần nửa thế kỷ qua, dù cách xa về địa lý, Việt Nam và New Zealand đã kiên trì vun đắp quan hệ, đưa hợp tác song phương ngày càng phát triển sâu rộng, đạt nhiều thành tựu quan trọng.
Từ “Tuyên bố về hợp tác” năm 2005, quan hệ hai nước lần lượt được nâng cấp lên Đối tác Toàn diện (2009), Đối tác Chiến lược (2020) và đến tháng 2/2025 là Đối tác Chiến lược Toàn diện – cấp độ cao nhất trong quan hệ đối ngoại của Việt Nam. Đây không chỉ là dấu mốc quan trọng mà còn phản ánh niềm tin chiến lược và quyết tâm chính trị của hai nước trong kỷ nguyên hợp tác mới.
Lợi ích song trùng – nền tảng thúc đẩy Trao đổi với phóng viên TTXVN tại châu Đại dương, giới chuyên gia cho rằng sự hội tụ lợi ích song trùng là động lực then chốt thúc đẩy quan hệ Việt Nam – New Zealand. Giáo sư Roberto Rabel (Đại học Victoria, Wellington) phân tích hai nước bổ sung cho nhau cả về kinh tế, đồng thời chia sẻ lợi ích chung trong chính trị, an ninh, xã hội, văn hóa và giao lưu nhân dân, trải rộng từ song phương đến khu vực và toàn cầu.
Kinh tế được coi là lĩnh vực trụ cột. Việt Nam là nền kinh tế tăng trưởng nhanh, thị trường tiêu dùng lớn, đang hội nhập sâu rộng; New Zealand có thế mạnh về nông nghiệp công nghệ cao, năng lượng tái tạo và quản trị phát triển bền vững. Cả hai cùng là thành viên  Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), cùng cam kết thúc đẩy thương mại tự do, công bằng, dựa trên luật lệ. Sự bổ sung này tạo ra nhiều cơ hội để mở rộng hợp tác thương mại và đầu tư.
Bên cạnh kinh tế, quan hệ song phương được củng cố nhờ những giá trị chung về ngoại giao. Bà Suzannah Jessep, Giám đốc Quỹ châu Á New Zealand, nhấn mạnh Việt Nam và New Zealand đều tích cực tham gia các thể chế khu vực, cùng cam kết với luật pháp quốc tế, hệ thống thương mại mở và hòa bình, ổn định khu vực. Sự đồng điệu này góp phần xây dựng lòng tin chiến lược, giúp hai nước phối hợp hiệu quả tại nhiều diễn đàn đa phương.
Giáo sư Damon Salesa (Đại học Công nghệ Auckland) cho rằng việc nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện thể hiện sự tin tưởng ngày càng sâu sắc, sự liên kết chiến lược cao và cơ hội hợp tác mở rộng hơn, đồng thời tạo ra khuôn khổ bài bản, có cấu trúc cho hợp tác trên nhiều lĩnh vực như thương mại, an ninh, giáo dục, kết nối nhân dân.
Một hướng đi giàu triển vọng là hợp tác trong kỷ nguyên số và phát triển bền vững. Việt Nam hiện có nền kinh tế số tăng trưởng gần 20% mỗi năm, với hạ tầng kỹ thuật số phát triển nhanh ở châu Á – Thái Bình Dương. New Zealand lại sở hữu chuyên môn trong trí tuệ nhân tạo có đạo đức, hòa nhập kỹ thuật số, nông nghiệp công nghệ cao và năng lượng tái tạo.
Theo Giáo sư Salesa, sự kết hợp giữa nền tảng số năng động của Việt Nam và chuyên môn công nghệ bền vững của New Zealand sẽ tạo giá trị chung lớn, mở ra hợp tác trong chuyển đổi số, kinh tế xanh, năng lượng sạch và đổi mới nông nghiệp.” Đây là những lĩnh vực phù hợp với định hướng phát triển tương lai của cả hai quốc gia.
Tiềm năng hợp tác còn lớn Các học giả đều thống nhất rằng dư địa hợp tác giữa Việt Nam – New Zealand còn rộng mở. Giáo sư Roberto Rabel nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xác định đúng các lĩnh vực tiềm năng nhất và triển khai dự án cụ thể, với sự tham gia của chính phủ, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội. Những lĩnh vực như giáo dục, đổi mới nông nghiệp, quản trị tốt được coi là trụ cột cần ưu tiên.
Ở góc nhìn khác, bà Suzannah Jessep nhận định giai đoạn hợp tác tới sẽ được thúc đẩy bởi sự năng động kinh tế của Việt Nam và chiến lược tăng cường hiện diện châu Á của New Zealand. Điều này giúp quan hệ không chỉ mở rộng song phương mà còn củng cố ổn định khu vực.
Giáo dục được đánh giá là một trong những trụ cột then chốt. Theo Giáo sư Damon Salesa, hợp tác giáo dục không chỉ đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao mà còn tăng cường hiểu biết lẫn nhau, xây dựng kết nối nhân dân – yếu tố cốt lõi để duy trì một quan hệ bền vững. Đây là cách hình thành một thế hệ lãnh đạo tương lai có tư duy toàn cầu, hiểu biết văn hóa song phương.
Tuy nhiên, bối cảnh toàn cầu hiện nhiều biến động, từ cạnh tranh chiến lược đến xung đột khu vực, biến đổi khí hậu và an ninh phi truyền thống. Nhà nghiên cứu Jim Rolfe (Đại học Victoria) cho rằng quan hệ Việt Nam – New Zealand cần thích ứng bằng việc mở rộng hợp tác kinh tế và ngoại giao đa phương, đồng thời tăng cường năng lực quốc phòng. Điều này sẽ giúp hai nước góp phần định hình một cấu trúc Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương ổn định và cân bằng.
Với nền tảng 50 năm hợp tác, sự tương đồng lợi ích và quyết tâm chính trị, quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Việt Nam – New Zealand có đầy đủ điều kiện để phát triển sâu rộng hơn. Thành công sẽ phụ thuộc vào khả năng hai nước xây dựng tầm nhìn chung, đầu tư vào con người, hạ tầng sáng tạo và kết nối toàn cầu; đồng thời mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực mới nổi như biến đổi khí hậu, an ninh lương thực, công bằng kỹ thuật số, du lịch và nghiên cứu khoa học.
Một mối quan hệ đối tác sâu sắc và tập trung hơn sẽ không chỉ đem lại lợi ích thiết thực cho nhân dân hai nước, mà còn đóng góp vào hòa bình, ổn định và phát triển bền vững của khu vực. Xa hơn, đây có thể trở thành mô hình hợp tác mẫu mực mà các quốc gia khác tham khảo và tham gia, góp phần định hình trật tự khu vực cởi mở, hòa bình và thịnh vượng./.
Thanh Tú