Thái tử lưu vong Pahlavi vạch lộ trình
chuyển tiếp chế độ tại Iran TTXVN (Tel Aviv 27/7)
Theo báo “Jerusalem Post”, Thái tử lưu vong Reza Pahlavi tuyên bố một liên minh đối lập thống nhất chống lại chế độ Hồi giáo tại Iran đang dần hình thành, khi ông triệu tập hội nghị lớn nhất và đa dạng nhất của các lực lượng đối lập Iran từ trước đến nay tại Munich (Đức) vào ngày 26/7. Theo lời Thái tử, “Hội nghị hợp tác quốc gia cứu Iran” thu hút hơn 500 người tham dự và là “liên minh rộng rãi và đa dạng nhất của các lực lượng đối lập Iran từng được tập hợp”.
Sự kiện tại Munich đánh dấu khoảnh khắc hiếm hoi về sự đoàn kết trong cộng đồng người bất đồng chính kiến Iran - điều chưa từng thấy suốt 46 năm chế độ giáo sĩ cầm quyền. Thành phần tham dự trải rộng từ cánh tả đến hữu, bao gồm cả những người theo chế độ quân chủ lẫn cộng hòa, cùng với các đại diện tôn giáo, sắc tộc, ngôn ngữ và bộ tộc khác nhau. Các tổ chức chính trị, nhân vật đối lập nổi bật, doanh nhân, học giả, nghệ sĩ và vận động viên đều hiện diện trong sự kiện được coi là bước ngoặt lịch sử nhằm đối đầu chế độ Cộng hòa Hồi giáo Iran. Một số nhân vật đáng chú ý có mặt gồm: Vận động viên vô địch vật Iran Tayeb Azmoudeh;
Mahab Mehrabi, em gái tù nhân chính trị Mahmoud Mehrabi; Anshan Khosravi, lãnh đạo bộ tộc Bakhtiari; nhà báo kinh tế Moloud Hajizadeh; và nhà hoạt động chính trị Vahid Bahmani.
Khoảnh khắc đáng chú ý tại hội nghị là khi một nhóm tù nhân chính trị từ nhà tù Tehran Lớn gửi tin nhắn được ghi âm bày tỏ sự ủng hộ đối với hội nghị và vai trò lãnh đạo của Thái tử Pahlavi trong việc chuyển tiếp Iran sang nền dân chủ thế tục. Nhiều nạn nhân của đàn áp chính trị và thân nhân của những người bị Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC) sát hại cũng chia sẻ câu chuyện của mình.
Trong bài phát biểu của mình, Thái tử Pahlavi mô tả hiện trạng đáng báo động của Iran dưới sự cai trị của chế độ Hồi giáo: “Chế độ này đã đưa nước, đất, không khí, bầu trời, cuộc sống và tài sản của Iran tới bờ vực diệt vong. Sông cạn khô, đất bị xói mòn, nền đất lún sụt, không khí ô nhiễm, bầu trời bị kiểm soát bởi thế lực ngoại bang, kinh tế sụp đổ, người dân sống không có nước và điện, cuộc sống bị bắt làm con tin cho ảo tưởng giáo phái của một chế độ phản quốc và nhà lãnh đạo ngu xuẩn của nó”. Ông chỉ đích danh Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei là người phải chịu trách nhiệm: “Chính Khamenei từng bước đưa đất nước đến thảm họa”. Thái tử cũng cho rằng bộ máy cầm quyền hiện nay “gần như đã từ bỏ việc quản lý, chỉ còn giữ lại bộ máy đàn áp”.
Dựa trên những thỏa thuận từ hội nghị Munich đầu tiên cách đây 5 tháng, Pahlavi trình bày tiến độ trong chiến lược “5 trụ cột” nhằm thay đổi chế độ. Thứ nhất, gây áp lực tối đa lên chế độ Hồi giáo. Ông cho rằng chế độ hiện đang ở mức “cô lập và dễ tổn thương nhất” từ trước tới nay. Thứ hai, hỗ trợ tối đa cho người dân Iran. Pahlavi ghi nhận ngày càng có nhiều chính phủ, đảng phái và nhân vật quốc tế ủng hộ phong trào dân chủ của người Iran. Thứ ba, khuyến khích đào ngũ tối đa. Ông tiết lộ đã có những bước tiến đáng kể trong việc làm rạn nứt hệ thống từ bên trong, bao gồm liên lạc với cả các quan chức cấp cao. Thứ tư, huy động và tổ chức tối đa. Số lượng các nhóm đối lập hợp tác đã tăng gần gấp 3 lần trong vòng 5 tháng qua. Thứ năm, xây dựng kế hoạch cho tương lai Iran. Dự án Thịnh vượng Iran (IPP) được cho là đã đạt những bước đột phá lớn trong việc hoạch định tái thiết sau chế độ hiện tại.
Thái tử cũng công bố một Kế hoạch Chính phủ Chuyển tiếp khẩn cấp, gồm hai cơ quan chính: Một nhóm điều hành tạm thời sẽ tự giải thể sau khi chính phủ chuyển tiếp được thành lập; Hội đồng Khởi nghĩa Quốc gia, đóng vai trò tư vấn chiến lược và giữ vai trò lập pháp lâm thời cho tới khi Quốc hội dân cử đầu tiên ra đời. Pahlavi cũng nhấn mạnh ông không tìm kiếm bất kỳ chức vụ chính trị nào: “Tôi chỉ mong xây dựng một không gian và cơ cấu để những ai muốn phụng sự tổ quốc và khôi phục vinh quang đã mất của Iran có thể tự do ra tranh cử và trình bày chương trình của họ trước lá phiếu của nhân dân”.
Hội nghị Munich diễn ra trong bối cảnh Thái tử Pahlavi từng bị từ chối tham gia Hội nghị An ninh Munich hồi đầu năm - một động thái mà ông cáo buộc Chính phủ Đức bị ảnh hưởng bởi áp lực từ chế độ Iran. Ông viết trên mạng xã hội X khi đó rằng: “Ayatollah đang giật dây tại Berlin”.
Thái tử cũng cho rằng các cuộc đối đầu quân sự gần đây - đặc biệt là trong cuộc chiến 12 ngày giữa Israel và Iran - đã cho thấy sự yếu kém nghiêm trọng của chế độ. Ông nói rằng IRGC đã “trao bầu trời Iran cho một quốc gia nhỏ bé hơn nhiều” - ám chỉ Israel.
Ông mô tả tình trạng chia rẽ nội bộ trong hệ thống cầm quyền đã lên tới đỉnh điểm, khi các quan chức cấp cao “âm mưu lật đổ lẫn nhau và tìm cách đánh bóng hình ảnh nhằm kế vị Khamenei trong mắt các thế lực nước ngoài”.
Dù phải đối mặt với những đe dọa ngày càng lớn từ chính quyền, Thái tử kết thúc bài phát biểu bằng lời khẳng định mạnh mẽ: “Ali Khamenei phải hiểu rằng: chế độ của ông ta đang sụp đổ. Những người xung quanh ông ta phần lớn căm ghét ông ta. Nhiều thành viên IRGC đang tìm đường tháo chạy. Và tuyệt đại đa số người dân ghét bỏ ông ta và chế độ này”.
Ông cũng công bố kế hoạch xây dựng một trang web cho chiến dịch, đóng vai trò là trung tâm để thu hút nhân tài, ghi nhận sáng kiến, báo cáo sự kiện, trình bày chương trình, tổ chức hoạt động và gây quỹ - cho thấy cam kết tổ chức cuộc đấu tranh một cách bài bản và lâu dài.
Hội nghị Munich là minh chứng cho đà phát triển rõ rệt của phong trào đối lập Iran. Dù nhiều người kỳ vọng chế độ sẽ sụp đổ trong cuộc chiến tháng 6 với Israel, nhưng phải mất thêm thời gian để các lực lượng đối lập quy tụ và cố gắng hình thành một mặt trận thống nhất. Sự đoàn kết này liệu có thể chuyển hóa thành hành động thực tiễn trong lòng Iran hay không vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ. Tuy nhiên, thông điệp của Pahlavi thì rõ ràng: “Chiến thắng của chúng ta chưa bao giờ gần đến vậy. Hãy tin vào sức mạnh của các bạn”.
Thái tử Reza Pahlavi là con trai cả của Quốc vương Mohammad Reza Pahlavi, vị hoàng đế cuối cùng của Iran trước khi chế độ quân chủ bị lật đổ trong cuộc Cách mạng Hồi giáo năm 1979. Sau khi chế độ sụp đổ, gia đình Pahlavi rời khỏi Iran và sống lưu vong - trước tiên tại Ai Cập, sau đó tại Mỹ, nơi Reza Pahlavi định cư cho đến nay./.