GDP yếu kém - rủi ro đối với Chính phủ Canada
TTXVN (Ottawa 2/9): Trang The Hub Canada đăng bài bình luận về số liệu yếu kém của Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) Canada có thể sẽ đi kèm với những rủi ro lớn đối với chính phủ của Thủ tướng Mark Carney. Nội dung như sau: Những số liệu mới từ Cơ quan thống kê Canada đã cho thấy rằng nền kinh tế nước này trong quý gần nhất đã suy giảm 1,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là một dấu hiệu báo trước về sự định hình ngân sách mùa Thu này, đồng thời làm suy yếu vị thế của Ottawa trong các cuộc đàm phán thương mại với Washington cũng như sẽ là phép thử bản lĩnh chính trị của ông Carney.
Nguyên nhân của sự suy giảm kinh tế lần này đặc biệt đáng báo động. Xuất khẩu giảm 7,5%, phần lớn do thuế quan của Mỹ và tình hình bất ổn bao trùm thương mại khu vực Bắc Mỹ.
Điều đáng lo ngại hơn nữa là sự sụt giảm đầu tư kinh doanh, đặc biệt là vào máy móc và thiết bị. Nguyên nhân là do sự kết hợp giữa dòng vốn tháo chạy và dòng vốn bị đóng băng. Các doanh nghiệp Canada, phải đối mặt với những tín hiệu không rõ ràng từ chính phủ liên bang và khả năng tiếp cận thị trường Mỹ, đang chuyển hướng đầu tư sang nơi khác hoặc "nằm im chờ thời".
Thị trường trái phiếu toàn cầu đang khuếch đại những tín hiệu đáng lo ngại. Lãi suất ngắn hạn có thể đang giảm, nhưng chi phí vay dài hạn đang tăng lên - một hiện tượng mà người ta cho là “cận kề cái chết”. Đây chính là hậu quả của việc vay nợ từ thời đại dịch COVID-19: các chính phủ phát hành nợ chưa từng có, và các nhà đầu tư giờ đây muốn lợi nhuận cao hơn để tài trợ cho khoản nợ đó.
Đối với Canada, điều này đồng nghĩa với việc chi phí vay vốn tăng cao về mặt cấu trúc, không chỉ đối với Ottawa, mà còn với các tỉnh, doanh nghiệp và hộ gia đình. Lãi suất trái phiếu kỳ hạn 5 năm - lãi suất quyết định hầu hết các khoản thế chấp - vẫn duy trì ở mức cao. Điều này chắc chắn sẽ gây áp lực lên tài chính công, làm giảm đầu tư doanh nghiệp và làm hao hụt ngân sách gia đình.
Tất cả những điều này đều hội tụ vào ngân sách mùa Thu sắp tới của Chính phủ Canada. Đây sẽ là một thử thách lớn đối với chính quyền non trẻ của Thủ tướng Carney. Suy thoái kinh tế sẽ làm giảm doanh thu ngay cả khi áp lực chi tiêu gia tăng. Một số ước tính cho thấy thâm hụt sẽ lên tới 92 tỷ USD - một con số đáng kinh ngạc đòi hỏi Ottawa phải phát hành nợ khi lãi suất tăng.
Bản đánh giá chi tiêu được chính phủ quảng cáo rầm rộ - với mức cắt giảm lên đến 15% đối với tất cả các bộ - trông có vẻ vội vã và thiếu đầy đủ. Câu hỏi đặt ra là liệu chính phủ có sẵn sàng đưa ra những lựa chọn tài chính khó khăn hay thay vào đó sẽ dựa vào những lời hứa hẹn không có tài trợ và những thủ đoạn chính trị. Ngân sách này sẽ cho thấy liệu liên minh của ông Carney cuối cùng sẽ mang tính tiến bộ hay thực dụng, hoặc lý tưởng hay có trách nhiệm.
Những điều kiện vĩ mô này trái ngược với Mỹ, nơi ghi nhận mức tăng trưởng kinh tế 3,3% trong cùng quý. Bất chấp vấn đề thuế quan của Tổng thống Trump, nền kinh tế Mỹ vẫn tiếp tục vượt kỳ vọng nhờ chi tiêu tiêu dùng và đầu tư doanh nghiệp, bao gồm cả công nghệ trí tuệ nhân tạo.
Sự khác biệt về kinh tế giữa hai nước chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến các cuộc đàm phán thương mại song phương. Điều này bề ngoài làm suy yếu vị thế đàm phán của Canada và tiếp thêm sức mạnh cho chính quyền Tổng thống Trump. Quan điểm cho rằng Canada có thể chờ đợi chiến tranh thương mại cho đến khi áp lực kinh tế của phía Mỹ buộc phải đi đến thỏa thuận giờ đây là suy nghĩ sai lầm. Điểm yếu kinh tế của Canada chính là đòn bẩy của Mỹ.
Tuy nhiên, thương mại chỉ là một phần của câu chuyện. Tăng trưởng tiền lương trì trệ và tiết kiệm hộ gia đình đang giảm nhanh chóng. Lạm phát có thể đã đạt đỉnh, nhưng vẫn còn ảnh hưởng đến việc gia hạn thế chấp, hóa đơn hàng hóa thiết yếu và chi phí nhà trẻ. Và khi lãi suất thế chấp được điều chỉnh vào năm 2025 và 2026, các gia đình sẽ phải đối mặt với áp lực lớn hơn nữa.
Đó là lý do tại sao rủi ro lớn nhất có thể sẽ là chính trị. Nền kinh tế vĩ mô suy thoái và kinh tế hộ gia đình suy yếu sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực đến kỳ vọng kinh tế và tâm lý chính trị. Khi các hộ gia đình bắt đầu cảm thấy nghèo đi, họ không chỉ chi tiêu ít hơn mà còn có xu hướng mất niềm tin vào các nhà lãnh đạo của mình. Những căng thẳng kinh tế này sẽ đè nặng lên ngân sách mùa Thu của chính phủ, làm suy yếu đòn bẩy của Ottawa trong các cuộc đàm phán thương mại với Washington, và cuối cùng là thử thách sức bền của liên minh mà ông Carney đang lãnh đạo.
Sự suy giảm trong quý gần đây không chỉ là một thước đo. Nó là dấu hiệu báo trước cho thấy áp lực tài khóa, sức mạnh đàm phán suy giảm và rủi ro chính trị đang gia tăng. Nếu không đáp ứng được những tiêu chuẩn này, Canada dưới thời Thủ tướng Carney sẽ không chỉ phải đối mặt với suy thoái mà còn phải đối mặt với sự phán xét của cử tri./.
Hà Linh (TTXVN tại Ottawa)