Nhật Bản xem xét kế hoạch chấn hưng
ngành đóng tàu Hà Nội (TTXVN 20/6)-- Ngày 20/6, Cơ quan thúc đẩy An ninh Kinh tế của đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền Nhật Bản, do ông Takayuki Kobayashi đứng đầu dự kiến trình Thủ tướng Shigeru Ishiba dự thảo đề xuất phục hồi ngành đóng tàu trong nước. Trọng tâm của bản đề xuất là ý tưởng về xưởng đóng tàu quốc gia do nhà nước xây dựng và quản lý, với sự tham gia đầu tư và vận hành của khu vực tư nhân.
Theo phóng viên TTXVN tại Tokyo, điểm nổi bật của đề xuất này là chính phủ sẽ xây dựng hoặc tái thiết, đồng thời nâng cấp các cơ sở đóng tàu hiện có nhằm tăng cường năng lực sản xuất. Song song đó, Nhật Bản sẽ củng cố nền tảng công nghiệp trong nước, hướng tới hợp tác với Mỹ - quốc gia cũng đang hướng tới phục hưng ngành đóng tàu dưới thời chính quyền Tổng thống Trump 2.0.
Bản đề xuất yêu cầu xây dựng một kế hoạch hành động cụ thể trước mùa Thu năm nay, bao gồm các biện pháp hỗ trợ, lộ trình thực hiện và quy mô đầu tư từ cả khu vực công và tư nhân. Dựa trên Luật Tăng cường cơ sở sản xuất quốc phòng và Luật Thúc đẩy an ninh kinh tế, nhà nước sẽ xây dựng hoặc mua lại các cơ sở đóng tàu, sau đó giao lại cho khu vực tư nhân vận hành theo mô hình nhà nước sở hữu - tư nhân vận hành.
Dự thảo cũng đề xuất bổ sung “thân tàu” vào danh sách vật tư quan trọng theo Luật An ninh Kinh tế. Tàu vận tải và tàu chiến, những phương tiện thiết yếu trong việc đảm bảo chuỗi cung ứng, sẽ được đưa vào diện hỗ trợ tài chính nhằm tăng cường năng lực cung ứng ổn định.
Tổng quy mô đầu tư dự kiến là khoảng 1.000 tỷ yen (khoảng 6,9 tỷ USD) được huy động từ cả khu vực công và tư.
Chính phủ Nhật Bản sẽ xem xét thành lập một quỹ chuyên hỗ trợ đầu tư thiết bị và cân nhắc đưa khoản này vào ngân sách bổ sung tài khóa 2025, dự kiến được trình vào mùa Thu tới.
Ngoài ra, tình trạng thiếu hụt lao động nghiêm trọng trong ngành đóng tàu cũng sẽ là một vấn đề cần giải quyết. Bộ Đất đai, Hạ tầng, Giao thông và Du lịch Nhật Bản cho biết, số lượng lao động trong ngành đóng tàu tại Nhật Bản (kể cả người nước ngoài) năm 2024 là khoảng 71.000 người, giảm hơn 10.000 người so với 5 năm trước. Do đó, Chính phủ dự kiến phát triển các trung tâm đào tạo kỹ năng, đặc biệt ở các vùng ven biển có ngành đóng tàu phát triển, đồng thời mở rộng việc tiếp nhận lao động nước ngoài và nâng cao đào tạo tay nghề.
Nhật Bản hiện phụ thuộc tới 99% lượng hàng hóa thương mại vào vận tải biển. Tuy nhiên, ngành đóng tàu trong nước đang bị thu hẹp năng lực do thiếu hụt nhân lực và cơ sở vật chất xuống cấp, khiến thị phần bị Trung Quốc và Hàn Quốc chiếm lĩnh.
Theo Bộ Đất đai, Hạ tầng, Giao thông và Du lịch Nhật Bản, sản lượng đóng tàu năm 2023 của Nhật Bản đạt 10,05 triệu GT (Gross Tonnage), giảm 31% so với 5 năm trước. Trong cùng khoảng thời gian đó, Trung Quốc đạt 31,48 triệu GT và Hàn Quốc đạt 18,35 triệu GT, đều tăng khoảng 30%. Số lượng thiết bị phục vụ đóng tàu ở Nhật Bản đã giảm từ 194 vào năm 2018 xuống còn 178 vào năm 2024.
Chi phí xây dựng một nhà máy đóng tàu mới tại Nhật Bản ước tính vào khoảng 50-80 tỷ yen. Nếu nhà nước hỗ trợ chi phí xây dựng, gánh nặng đầu tư và khấu hao của các doanh nghiệp sẽ giảm bớt, qua đó tăng cường năng lực cạnh tranh quốc tế.
Ông Kobayashi, cựu Bộ trưởng An ninh Kinh tế và là người đứng đầu nhóm đề xuất, nhấn mạnh: “Mục tiêu là phục hồi toàn diện ngành hàng hải, để Nhật Bản có thể tự chủ trong hoạt động vận tải mà không phải phụ thuộc quá mức vào nước khác”. Ông cũng cho rằng điều quan trọng là cần có chính sách chiến lược phối hợp giữa nhà nước và khu vực tư nhằm thúc đẩy mở rộng đầu tư.
Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng đặt mục tiêu phục hồi ngành đóng tàu Mỹ trong bối cảnh Trung Quốc mở rộng trên hướng biển. Nhật Bản hiện đề xuất hợp tác trong lĩnh vực đóng tàu như một trong những nội dung quan trọng trong đàm phán thuế quan với Mỹ./.
Phạm Tuân