Chính sách thuế quan của Mỹ: Doanh nghiệp châu Âu có trụ vững?
TTXVN (Paris, Rome 1/8): Sau giai đoạn gia tăng đột biến trong năm 2024, số doanh nghiệp phá sản tại Pháp đã có dấu hiệu hạ nhiệt trong nửa đầu năm 2025. Tuy nhiên, những biện pháp thuế quan mới từ chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang làm dấy lên lo ngại rằng làn sóng phá sản có thể quay trở lại, đe dọa sự phục hồi vốn mong manh của khu vực doanh nghiệp và làm gia tăng áp lực đối với nền kinh tế Pháp.
Theo số liệu mới nhất, trong 6 tháng đầu năm 2025, tổng cộng có 34.920 hồ sơ phá sản được mở tại Pháp, tăng 2,8% so với cùng kỳ năm ngoái. Con số này thấp hơn đáng kể so với mức 17,6% được ghi nhận trong cả năm 2024, cho thấy xu hướng phần nào đã được kìm hãm. Tuy nhiên, giới chuyên gia cảnh báo rằng đà hạ nhiệt này có thể không bền vững, nếu căng thẳng thương mại quốc tế tiếp tục leo thang.
Mặc dù thỏa thuận thương mại vừa đạt được giữa Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) hôm 27/7 giúp ngăn chặn việc Mỹ áp thuế 30% lên hàng hóa châu Âu, nhưng thuế được chốt ở mức 15% vẫn được xem là cao và tiềm ẩn nhiều hệ quả tiêu cực. Ông Maxime Lemerle, Trưởng bộ phận nghiên cứu rủi ro doanh nghiệp tại Allianz Trade nhận định: “Cuộc chiến thương mại do Mỹ phát động có thể khiến số lượng doanh nghiệp phá sản tại Pháp vượt xa mức dự báo hiện tại – vốn đang ở khoảng 67.500 trường hợp trong năm 2025 và 65.000 vào năm 2026”.
Không chỉ đối mặt với rủi ro từ môi trường thương mại quốc tế, các doanh nghiệp Pháp còn đang phải chống chọi với hàng loạt sức ép nội tại. Đó là sự suy giảm kéo dài của nền kinh tế, việc chấm dứt các gói hỗ trợ hậu đại dịch COVID-19, nghĩa vụ hoàn trả các khoản vay có bảo lãnh của nhà nước, cũng như việc cơ quan thuế và bảo hiểm xã hội nối lại các biện pháp cưỡng chế đối với các khoản nợ quá hạn – vốn từng được hoãn trong giai đoạn dịch bệnh.
Bên cạnh đó, căng thẳng địa chính trị toàn cầu và nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng, đặc biệt giữa Mỹ và Trung Quốc, cũng đặt ra rủi ro gián tiếp nhưng đáng kể cho các doanh nghiệp Pháp, nhất là trong những lĩnh vực có mức độ phụ thuộc cao vào chuỗi giá trị toàn cầu. Hội đồng Quốc gia về Quản trị tài chính và Giám sát viên tư pháp đánh giá: “Việc gia tăng căng thẳng thương mại giữa Mỹ và EU chắc chắn sẽ để lại ảnh hưởng tiêu cực, dù hiện tại vẫn rất khó để lượng hóa chính xác mức độ tác động”.
Một đặc điểm đáng chú ý trong năm 2025 là sự chuyển dịch về quy mô doanh nghiệp gặp khó khăn. Không giống năm 2024 – khi phần lớn các vụ phá sản thuộc về các doanh nghiệp rất nhỏ và vừa – xu hướng hiện tại cho thấy làn sóng này đang lan rộng sang các công ty có quy mô lớn hơn, với doanh thu cao hơn.
Theo Allianz Trade, số vụ phá sản trong nhóm doanh nghiệp lớn đang tăng ở mức hai con số, đặc biệt rõ nét tại các ngành như phân phối và thời trang. Tính đến giữa năm 2025, có khoảng 105.944 việc làm bị đe dọa do các thủ tục phá sản đang được tiến hành, trong khi tổng doanh thu của các doanh nghiệp liên quan ước tính lên tới 22,6 tỷ euro.
Tình hình của Pháp không phải là trường hợp đơn lẻ. Một báo cáo của ngân hàng BNP Paribas cho thấy, Khu vực đồng euro cũng đang ghi nhận xu hướng hạ nhiệt tương tự về số vụ phá sản. Tuy nhiên, mức độ khác biệt rõ rệt giữa các quốc gia.
Tại Anh, số vụ phá sản đã đạt mức kỷ lục lịch sử. Ở Thụy Điển, tỷ lệ này cao hơn gần 50% so với mức trung bình dài hạn. Trong khi đó, tại Đức và Italy, làn sóng phá sản sau đại dịch diễn ra chậm hơn và ít gay gắt hơn, nhưng vẫn chưa có dấu hiệu kết thúc.
Riêng tại Italy, căng thẳng thương mại liên quan đến chính sách thuế quan của Mỹ đang ảnh hưởng rõ nét đến một số ngành xuất khẩu chủ lực. Ước tính sơ bộ cho thấy ngành rượu vang Italy có thể thiệt hại từ 4 tỷ euro (theo Cassa Depositi e Prestiti) đến 23 tỷ euro (theo Confindustria). Các cuộc đàm phán nhằm miễn thuế 15% cho rượu vang và giấm vẫn đang được tiến hành, với thời điểm áp dụng dự kiến từ ngày 1/8/2025. Tuy nhiên, ngay cả khi được miễn một phần, mức thuế mới vẫn bị xem là cao, tạo thêm áp lực cho ngành đã xuất khẩu hàng hoá trị giá  2,5 tỷ USD sang Mỹ trong năm 2024.
Tương tự, ngành dược phẩm – với kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ đạt 10 tỷ USD trong năm 2024 – hiện cũng chưa rõ liệu mức thuế 15% có áp dụng cho thuốc và vaccine hay không. Trong khi EU kỳ vọng mức thuế này là mức trần, kết quả cuối cùng vẫn phụ thuộc vào cuộc điều tra thương mại từ phía Washington. Dù trong kịch bản nào, chi phí phát sinh nhiều khả năng sẽ được chuyển sang người tiêu dùng Mỹ.
Một loạt ngành xuất khẩu khác của Italy cũng đang đứng trước tình trạng bất định, do chưa có hướng dẫn cụ thể về cách tính thuế. Trong ngành dệt may, doanh nghiệp đang phải chuẩn bị đối phó với ba kịch bản khác nhau: mức thuế mới 15% có thể được cộng thêm, thay thế, hoặc chỉ áp dụng cho những mặt hàng trước đây chưa bị đánh thuế ở mức này.
Tình trạng tương tự cũng xảy ra với ngành cơ khí, đặc biệt là sản xuất máy công cụ. Theo phản ánh từ Hiệp hội các nhà sản xuất hệ thống máy móc tự động hóa (UCIMU), nhiều doanh nghiệp bày tỏ lo ngại vì thiếu thông tin minh bạch, trong khi vẫn kỳ vọng được miễn trừ do thị trường Mỹ đang thiếu hụt nguồn cung nội địa. Ngược lại, ngành bán dẫn có thể được miễn thuế, dù ông Trump từng tuyên bố sẽ áp thuế quan lũy tiến.
Với các mặt hàng như thép và nhôm – từng bị áp thuế 50% – thỏa thuận mới đưa ra cơ chế hạn ngạch dựa trên khối lượng giao dịch lịch sử, cho phép áp dụng mức thuế Tối huệ quốc (MFN) đối với lượng hàng nằm dưới ngưỡng quy định. Tuy nhiên, theo Hiệp hội Thép châu Âu (Eurofer), rủi ro vẫn còn lớn do tình trạng dư thừa công suất toàn cầu chưa được giải quyết./.
Ngọc Hiệp – Trường Dụy (TTVXN tại Paris, Rome)